به‌رغم اینکه چندین سال از حضور افغانستانی‌ها در ایران می‌گذرد، طی یکی دو سال گذشته این حضور تبدیل به چالش شده است، با وجود این هیچ آمار رسمی از تعداد دقیق این مهاجران در ایران وجود ندارد.
تاریخ حضور اتباع افغانستانی در ایران به یکی دو سال گذشته برنمی‌گردد، سال‌هاست که تعدادی از آنها به ایران پناه آورده‌اند، از همان زمان که جنگ و ناآرامی در افغانستان جا خوش کرد مردم این کشور سرگردان شدند، برخی به پاکستان و برخی هم به سایر کشور‌ها مهاجرت کردند، اما وجود مرز مشترک و البته هم‌زبانی، ایران را به مقصد مناسبی برای آنها تبدیل کرد و بخش بزرگی از مهاجران افغانی به ایران پناه آوردند.
به گزارش خبرآنلاین، موج دوم مهاجرت آنها به ایران به زمان قدرت گرفتن مجدد طالبان برمی‌گردد، در آن روز‌ها تعداد زیادی از افغانستانی‌ها برای در امان ماندن از طالبان و جنگ مجدد تصمیم گرفتند خودشان را به ایران برسانند، موجی که تا امروز ادامه دارد و هر از گاهی هم اوج می‌گیرد، مثلاً نادر یاراحمدی، رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور همین چند روز قبل گفت که: «موج ورود اتباع افغانی به ایران همچنان ادامه داشته و در شش‌ماهه اول سال ۲۰۲۴ بیش از یک میلیون نفر از این اتباع در کشور ما ساکن شده‌اند.»
روند حضور پر تعداد مهاجران افغانستانی در ایران طی یکی دو سال گذشته تبدیل به چالش شده است، چالشی که رنگ و بوی تفاهم ندارد، برخی معتقدند باید از این گروه جنگ زده و آواره، به‌ویژه زنان و کودکان برای ادامه حضورشان در ایران حمایت کرد برخی دیگر هم معتقدند که لزومی ندارد این تعداد از افغانستانی‌های مهاجر در کشور حضور داشته باشند، این درحالی‌ست که هیچ آمار دقیق و مشخصی از تعداد این مهاجران در ایران وجود ندارد.
شاید رسمی‌ترین آمار مهاجران در ایران به سال ۱۳۹۵ و سرشماری آن سال برگردد، در آخرین سرشماری رسمی انجام شده در سال ۱۳۹۵ حضور بیش از ۱.۵ میلیون افغانستانی در ایران ثبت شده است، آماری که طی سال‌های بعد مجدد بیشتر شد، همین دو سال قبل بود که نماینده یونیسف در ایران به خبرآنلاین گفت: «دو الی سه میلیون نفر پناهنده افغانستانی در ایران وجود داشت، اما سال گذشته که آن بحران در افغانستان پیش آمد (قدرت گرتن طالبان) بین ۵۰۰ هزار تا ۱.۵ میلیون نفر پناهنده جدید وارد ایران شده است.»
صحبت‌های نماینده یونیسف در تهران نشان می‌دهد تا دو سال گذشته چیزی حدود ۴.۵ تا ۵ میلیون افغانستانی در ایران حضور داشتند، سال گذشته احمد وحیدی، وزیر سابق کشور در گفت و گویی به ایسنا گفت که: «برآورد‌ها درباره تعداد مهاجرین افغانستانی در ایران بیش از ۵ میلیون نفر است.»
نبود آمار دقیق از تعداد افغانستانی‌های حاضر در ایران تا همین سال‌ها هم ادامه دارد، وضعیتی که هربار یک مسئول از آن آمار می‌دهد نشان دهنده سردرگمی در آن است. مثلاً ابوالضل ابوترابی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شورای مجلس اواخر ماه قبل گفت که: «پیش‌بینی می‌شود تعداد اتباع خارجی مجاز و غیرمجاز در ایران بین ۶ تا ۷ میلیون نفر باشد.»
همچنین امیر سعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل گفته که: بیش از ۶ میلیون تبعه افغانستان در حال حاضر در ایران زندگی می‌کنند و هزینه سالانه آن بیش از ۱۰ میلیارد دلار است.»
از طرفی محمدحسین نیکنام، مدیرکل همکاری‌های بین‌الملل وزارت بهداشت، در حاشیه هفتاد و یکمین اجلاس کمیته منطقه مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت که در دوحه برگزار شد گفت که: «جمهوری اسلامی ایران میزبان بیش از ۵ میلیون مهاجر و پناهنده است که بیشتر آنها افغان‌هایی نیازمند به کمک‌های بشردوستانه هستند، این درحالی است که حدود ۸۰ درصد آنها فاقد مدارک قانونی اقامتی هستند.»
البته در این میان آمار‌های دیگری هم ارائه شده است، مثلاً حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئس سابق کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس شورای اسلامی قبل‌تر گفته بود که: «بنده معتقدم هشت میلیون افغان در ایران هستند.»
آن‌طورکه به‌نظر می‌رسد به‌دلیل حضور پرشمار اتباع غیرمجاز در کشور جز آمار حدودی آمار دقیقی از حضور افغانستانی‌ها در ایران وجود ندارد، با این وجود پلیس می‌خواهد بخش زیادی از اتباع غیرمجاز را از کشور اخراج کند، سردار احمدرضا رادان گفته که: «نزدیک به ۲ میلیون اتباع غیرمجاز تا پایان سال از کشور خارج می‌شوند.»
