ایران، فروش نفت و بازگشت ترامپ

فرارو- دو اظهارنظر از سوی رئیس مجلس در دو روز گذشته، درباره مساله نفت ایران وجود دارد محمدباقر قالیباف روز ششم آذر در صحن علنی مجلس گفت: «وقتی دشمنانمان، کشور را تهدید می‌کردند، ما می‌گفتیم نفت خود را به روی شما می‌بندیم و این اهرم تهدید کشوربود، اما امروز کدام نفت را می‌بندیم و چه اهرمی داریم؟ حتی اگر تحریم هم نباشیم تکلیف ما در این حوزه روشن است و باید این موضوع جزو سیاستگذاری‌های کشور باشد و مجلس و دولت‌ها نسبت به آن مسئول هستند»

به گزارش فرارو، او یک روز بعد از این اظهارنظر و در نشست خبری خود در پاسخ به سوالی در مورد بازگشت ترامپ و تاثیر آن بر فروش نفت ایران، با ۱۸۰ درجه تغییر گفت: «صادرات نفت ما در حال حاضر با وجود تحریم به یک میلیون و هفتصد هزار بشکه در روز رسیده است پس معلوم می‌شود با این شرایط هم می‌شود کار انجام داد، اما این‌که دشمن بتواند هرکار بخواهند بکند، درست نیست» مشخص نیست که اولین اظهارنظر رئیس مجلس باید مورد نظر قرار بگیرد که خبر از وخامت اوضاع می‌داد یا دومین اظهارنظر او درباره فروش یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز هر کدام از این اظهارنظر‌ها که صحیح باشد، از زمان ورود ترامپ به کاخ سفید، فروش نفت ایران می‌تواند با مخاطره مواجه شود.

فراز و فرود نفت ایران

نفت ایران به خاطر قرار داشتن کشور تحت تحریم‌های سخت آمریکا، صرفاً از سوی چین خریداری می‌شود هرچند علی لاریجانی اخیراً در گفتگویی که با خبرگزاری تسنیم داشت، مساله چراغ سبز بایدن برای فروش نفت توسط ایران را نادرست خواند، اما روایت کارشناسان حاکی از این است که خرید نفت ایران از سوی چین با چشم‌پوشی آمریکا صحت دارد، اما این مساله به دلیل مهربان بودن آمریکایی‌ها یا سوختن دل آنان برای ایران نیست تحولات بین‌المللی آنها را وادار به این کار کرد نکته‌ای که بار‌ها مورد توجه کارشناسان قرار گرفت. 

چندی پیش جاوید قربان اوغلی، دیپلمات و سفیر پیشین در تحلیل انتخابات آمریکا به فرارو گفت: «به طور سنتی ایران رئیس‌جمهور دموکرات را ترجیح داده است نه این که آنها بیایند برای ما وضعیت گل و بلبل می‌شود با رئیس‌جمهور دموکرات فضای تنفس بیشتری برای ما باز می‌شود مثلا در دوران بایدن، ایران توانست به رغم تحریم‌ها نفت بفروشد اسرائیلی‌ها و جمهوری‌خواهان هم به این مساله اعتراض می‌کنند که شما چشم‌هایتان را بستید و ایران دارد نفت صادر می‌کند وقتی طبق گفته آقایان در حال حاضر می‌توانیم یک میلیون و نیم بشکه نفت بفروشیم، به این معناست که زبان گفتگوی بهتری با دموکرات‌ها داریم»

مساله فروش نفت ایران و هزینه‌های اضافی که بر ما تحمیل می‌شود یکی از بحث‌های داغ مناظره‌های انتخاباتی بود همان زمان، سیدحمید حسینی عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ایران گفت: «حداکثر تخفیف ایران در فروش نفت سبک ۱۰ درصد و در نفت سنگین مقداری بیشتر است هز‌ینه‌های نقل و انتقال پول نیز حدود ۳ درصد می‌شود فکر می‌کنم عدد و رقمی که آقای قالیباف گفت، بالا و براساس ذهنیت‌های قبلی بود حداکثر هزینه‌های ما در حال حاضر بیش از ۱۵ درصد نیست این هزینه‌ها یا تخفیف است، یا هزینه‌های بروکری (واسطه‌گری) و تراستی (شرکت‌های خارجی فعال در حوزه نفت و گاز که انتقال پول را انجام می‌دهند.)»

او اضافه کرد: «دلیل این کاهش هزینه اول نیاز جهان به نفت ایران [به خاطر جنگ در اوکراین]و دوم، سخت نگرفتن آمریکا در اجرای تحریم‌ها است در حال حاضر نفت‌کش‌ها به خارک می‌آیند و بارگیری صورت می‌گیرد درحالی‌که قبلاً ما باید نفت را منتقل و اسناد آن را تهیه می‌کردیم و هزینه نقل و انتقال را نیز خودمان پرداخت می‌کردیم در زمان شروع تحریم‌ها که دوباره می‌خواستیم وارد بازار شویم، این هزینه ۳۰ درصدی را پرداخت می‌کردیم، اما در حال حاضر، هزینه در این حد نیست. ولی ۱ دلار هزینه اضافه، برای کشور ضرر است راه‌حل نیز اگر عاقل باشیم توافق و لغو تحریم‌هاست.» (هم‌میهن، ۲۷ خرداد ۱۴۰۳)

ایران و چین

ایران نقش زیادی در اقتصاد عظیم چین ندارد. سرمایه‌گذاری چین در ایران نسبت به سرمایه‌گذاری‌اش در کشور‌های منطقه از خلیج فارس تا ترکیه، بسیار ناچیز است. چین منافع خاصی در ایران ندارد که به خاطر رویارویی تجاری نه چندان دور با آمریکا بخواهد آنها را حفظ کند. نیاز از سوی ایران به چین است و این مساله را باید جدی گرفت. نفت ایران چرا از سوی چین خریداری می‌شود؟ «آب‌های مالزی مدت‌هاست به قطب انتقال نفت و محصولات نفتی از یک نفتکش به نفتکش دیگر تبدیل شده‌اند، یعنی از آن برای پنهان کردن مبدا اصلی نفت استفاده می‌شود. چین به طور رسمی از ژوئن ۲۰۲۲ هیچ نفتی از ایران خریداری نکرده، اما به طور غیر رسمی خرید نفت چین از ایران به رکورد جدیدی رسیده است. در واقعیت، نفت ایران که تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد یکی از ارزان‌ترین گزینه‌ها برای خریداران چینی است که حتی نسبت به نفت روسیه هم به صرفه‌تر است؛ بنابراین بسیاری از پالایشگاه‌های مستقل چین بشکه‌های نفت ایران را برای بهبود حاشیه سوددهی خود ترجیح می‌دهند. بزرگترین خریداران نفت خام ایران واردکنندگان استان شاندونگ چین بوده‌اند.» (تسنیم، شهریور ۱۴۰۳)

بهتر است با توجه به این که دولتِ ترامپ به زودی کار خود را آغاز می‌کند، تدبیری واقعی از سوی دولت ایران اندیشیده شود. چرا که شرایط بین‌المللی طی چهار سال آینده تغییر خواهد کرد.