سیر تا پیاز سامانه ارز توافقی، قیمت دلار نیمایی و تاثیرش بر زندگی مردم

ارز نیما حذف نشده بلکه محل عرضه آن تغییر کرده و قیمتش بالا رفته. مردم عادی هر دو اتفاق را با پوست و گوشت و استخوان احساس می‌کنند

به گزارش تریبون اقتصاد، سامانه ارز توافقی از روز شنبه ۲۴ آذر، به طور رسمی مسئولیت فروش ارز نیمایی را در مرکز مبادله ارز و طلای ایران برعهده گرفت. در اولین روز فعالیت سامانه ارز توافقی و در حالی که بازار آزاد خود را با دلار ۷۴ هزار و ۷۰۰ تومانی سرگرم کرده بود، دلار نیمایی با نرخ ۵۹ هزار و ۶۴۸ تومان کشف قیمت شد. اما پشت پرده همه این اسم‌ها و عنوان‌ها چیست و تفاوت قیمت دلار نیمایی و بازار آزاد، قرار است چه تاثیری بر زندگی مردم عادی بگذارد؟ 

سازوکار فروش دلار نیمایی

دلار نیمایی به نوعی ارز رایج اشاره دارد که بر بستر نظام یکپارچه معاملات ارزی و برای مشتریان عمده، یعنی واردکنندگان و صنایع عرضه می‌شود. این سامانه توسط بانک مرکزی ایران راه‌اندازی شده و بناست با شفاف‌سازی قیمت ارز، مواردی مثل ثبت سفارش کنند و خرید را تسهیل کند. 

فروش دلار نیمایی قرار است از شنبه ۲۴ آذر ۱۴۰۳، توسط سامانه ارز توافقی انجام شود. اگر بخواهیم قیمت دلار نیمایی را به صورت ساده توضیح دهیم باید بگوییم جایگاهی بین نرخ ارز دولتی یعنی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان و نرخ ارز آزاد دارد. قیمتش شناور است و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد منت‌ها برای سامان‌دهی به اوضاع تغییرات قیمت ارز نیمایی با دامنه نوسان مثبت و منفی سه درصد نسبت به روز قبل انجام می‌گیرد.

سامانه ارز توافقی و خرید و فروش ارز نمایی، حداقل روی کاغذ سازوکار ساده‌ای دارد. صادرکنندگان، ارز حاصل از فروش محصول خود را به مرکز مبادله می‌آورند و به واردکنندگان عرضه می‌کنند. 

فروشندگان ارز نیمایی، شرکت‌های پتروشیمی، پالایشی، فولادی، صنایع فلزی، فرآورده‌های نفتی و صادرکنندگان لبنیات هستند و از آن طرف مشتریان ارز نیمایی را در مرکز مبادله ارز و طلای ایران، واردکنندگان تشکیل می‌دهند. واردکنندگان برای حضور در معاملات سامانه ارز توافقی، باید مجوز تخصیص ارز و اجازه تامین ارز از طریق مرکز مبادله ارز و طلا را داشته باشند. فرآیند تحویل ارز به کمک ۲۲ بانک متصل به سامانه معاملات ارز تجاری انجام می‌گیرد که از میان آن‌ها ۱۹ بانک اقدام به ثبت سفارش و معامله کرده‌اند. 

سامانه ارز توافقی هر روز ساعت ۹ صبح فعالیت خود را آغاز می‌کند و صادرکنندگان و کارگزاران اعهم از بانک‌ها و صرافی‌ها اجازه پیدا دارند نسبت به درج نرخ پیشنهادی خود در سامانه نیما اقدام کنند. خریدار و فروشنده می‌توانند با توجه به دامنه نوسان تعیین شده، رقم پیشنهادی خود را ثبت کنند و منتظر بمانند تا معاملات بر اساس بیشترین قیمت پیشنهاد شده، به صورت سیستمی انجام بگیرد. 

قیمت دلار نیمایی در اولین روز فعالیت سامانه ارز توافقی، ۵۹ هزار و ۶۴۸ تومان بود و در جریان معاملات از مجموع ۷۶ میلیون دلار عرضه شده، حدود ۳۹.۵ میلیون دلار به فروش رسید. خرید و فروش ارز نیمایی در مرکز مبادله ارز و طلای ایران، از روز دوشنبه ۲۶ آذر و سپس از اول دی‌ماه ۱۴۰۳، برای همه صادرکنندگان و واردکنندگان اجباری خواهد بود و بانک مرکزی از صفر تا ۱۰۰ فرآیند معاملات سامانه ارز توافقی، تنها روی انجام معاملات نظارت دارد و دخالت بیشتری انجام نمی‌دهد. 

معایب فروش دلار نیمایی در سامانه ارز توافقی

فروش ارز در سامانه توافقی، طی درازمدت به شفافیت معاملات و تسهیل دسترسی خریداران به ارز مورد نیاز کمک می‌کند. انتقال معاملات نیما به بازار توافقی ارز در شرایطی که به آغاز سال نو میلادی نزدیک می‌شویم و موج تقاضا برای تسویه ارزی شکل خواهد گرفت، به مدیریت بازار ارز کمک می‌کند اما در همین شروع فعالیت، کارشناسان نگران افزایش قیمت دلار نیمایی هستند. 

قیمت دلار نیمایی در ابتدای سال۴۰ هزار تومان تومان بود و در هفته‌های اخیر، رفته رفته به ۵۴ هزار تومان افزایش پیدا کرد. در روزهای گذشته حرف از فروش دلار نیمایی با قیمت ۶۲ هزار تومان پیش کشیده شد و البته شایعه‌ای درباره فروش دلار نیمایی در سامانه ارز توافق به قیمت ۶۵ هزار تومان به گوش رسیده که به سرعت تکذیب شد.

افزایش ۵۰ درصدی قیمت دلار نیمایی از ابتدای سال تا الان وقتی بیشتر به چشم می‌آید و باعث نگرانی می‌شود که بدانیم ارز توافقی قرار است چه نقش پررنگی در زندگی مردم عادی و حتی سفره آن‌ها داشته باشد. آمارها می‌گویند بیش از ۵۰ درصد واردات کشور به تأمین ارز نیمایی وابسته است. در بخشی از واردات بخش صنایع غذایی، مثل مواد اولیه روغن، تاثیر سریع و مستقیم بر قیمت تمام شده محصول را شاهد هستیم و باقی موارد نیز در حد کد مورد نیاز باغ‌داران و کشاورزان تحت‌الشعاع قیمت دلار نیمایی است. 

سرایت رشد قیمت دلار نیمایی به بازار آزاد، یکی دیگر از نگرانی‌های کارشناسان است. به عقیده این گروه وقتی دلار نیمایی از محدوده ۴۰ هزار تومان اوایل سال، به ۶۰ هزار تومان نزدیک شده، یعنی رشد ۴۷ درصدی را تجربه می‌کند. این در حالی است که قیمت دلار بازار آزاد در همین بازه زمانی از ۶۱ هزار و ۸۱۰ تومان به ۷۴ هزار و ۵۸۵ هزار تومان رسیده و تنها ۲۰ درصد افزایش داشته است. 

قیمت دلار بازار آزاد، چشم‌ودل سیر نیست و امکان دارد پس از اینکه نیم‌نگاهی به وضعیت سامانه ارز توافقی انداخت دوباره فیلش یاد هندوستان کند و تصمیم بگیرد جایگاهی بیشتر از ۷۴ هزار و ۵۰۰ تومان فعلی را برای خود بپسندد.