در حالیکه انتظار می رفت با اجرای قانون سهمیه بندی سوخت و افزایش نرخ این فرآورده های نفتی، قاچاق این ثروت ملی کاهش یابد اما قاچاقچیان همچنان در قالبهای مختلف درحال خروج سوخت از مرزهای شرقی هستند.
مرزهای شرقی کشور با افغانستان و پاکستان طی سالهای اخیر شاهد قاچاق در انواع مختلف بوده است که اکثرا از آن سوی مرزها به داخل کشور انجام می شود که شامل قاچاق کالا حتی کالاهای دست دوم، قاچاق مواد مخدر، قاچاق دام زنده و حتی قاچاق افاغنه برای کار و اقامت غیر مجاز در استانهای مرکزی است که در این میان سود سرشاری را عاید سود جویان می کند و علیرغم انجام طرحهای مختلف از جمله انسداد مرزها این فعالیتهای غیر مجاز با تغییر مسیرها و استفاده از راههای صعب العبور و روشهای خاص همچنان در این مناطق ادامه دارد که تبعات جبران ناپذیری را نیز برای کشور در ابعاد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در پی داشته است.
اما در این میان قاچاق معکوس نیز در این مرزها به چشم می خورد که به صورت چشمگیر طی سالهای گذشته انجام می شد و انواع محصولات سوختی داخل کشور با ترفند های مختلف از کشور خارج و با چند برابر قیمت در مرزهای شرقی به سوداگران سوخت فروخته می شد که دلیل اصلی آن نیز در واقع اختلاف قیمت زیاد بین قیمت سوخت در داخل کشور و قیمت سوخت در افغانستان و پاکستان بود.
شغل بسیاری از مردم در مرزهای شرقی قاچاق سوخت است
طی سالهای اخیر با اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها و همچنین سهمیه بندی بنزین و درنهایت گازوئیل و افزایش قیمتها این امر تا حدودی کنترل شد اما همچنان در مرزهای شرقی شغل بسیاری از مردم قاچاق سوخت است.
در این میان استانهای همجوار با استانهای مرزی کشور نیز از این پدیده متاثر شده اند به گونه ای قاچاقچیان سعی می کنند به طرق مختلف سوخت را از سیستم داخلی خارج و سود هنگفت را عاید جیب خود کنند.
پائین بودن قیمت سوخت از جمله بنزین و گازوئیل نسبت به کشورهای شرقی همچنان مهمترین انگیزه است و طرحهای داخلی هر چند سود قاچاقچیان را کم کرده اما درآمد کنونی نیز همچنان اغوا کننده است.
هم اکنون گازوئیل به دلیل قیمت کمتر بیشتر مورد توجه قاچاقچیان است و علاوه بر سیستمهای خرید سوخت عادی در کشور این افراد سعی می کنند با خرید سهمیه سوخت کشاورزان به خصوص در جنوب کرمان نسبت به قاچاق سوخت اقدام کنند.
برخی از کشاورزان نیز که سود فروش گازوئیل را معادل تلاش خود طی ماهها برای به ثمر رسیدن محصول می دانند نسبت به این امر اقدام می کنند و سهمیه گازوئیل موتور پمپهای آنان در نهایت راهی جز مخازن قاچاقچیان ندارد.
هم اکنون استانهای کرمان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی به صورت مستقیم درگیر قاچاق سوخت هستند و با وجود اخبار منتشر شده در خصوص کشف محموله های سوخت قاچاقچیان سعی می کنند از طرق مختلف و گاها عجیب سوداگری کنند.
قاچاق سوخت با استفاده از مجوزهای رسمی
سال گذشته شبکه قاچاق سوخت در جنوب کرمان کشف و متلاشی داشت که با صدور مجوزهای قانونی اقدام به قاچاق سوخت می کرد که درنهایت با هوشیاری دستگاههای ذی ربط این شبکه کشف و متلاشی شد اما طی روزهای اخیر خبری حاکی از قاچاق سوخت در پوشش محموله های رسمی منتشر شد که نشان می دهد قاچاقچیان با تغییر استانهای مبدا و استفاده از روشهای جدید سعی در گمراه کردن اذهان دارند.
سرهنگ هوشنگ پور رضا قلی، رئیس آگاهی استان کرمان در همین زمینه چندی پیش از کشف یک محموله بزرگ قاچاق سوخت که سعی داشت با استفاده از مجوزهای رسمی 210 هزار لیتر سوخت را از استان فارس به افغانستان منتقل کنند خبر داد.
وی با اشاره به متلاشی کردن این کاروان سوخت قاچاق افزود: در این روش کارخانه ای در استان فارس به عنوان روغن صنعتی به مقصد کرمان شرکت دیگری در استان کرمان بارگیری شده است و در نهایت نیز شرکت واسطه در کرمان نیز بارنامه جدیدی به مقصد افغانستان صادر کرده بود که درنهایت با اقدامات اطلاعاتی و پیگیریهای مستمر ماموران انتظامی در استان کرمان دست این گروه سود جو رو شد و محموله در قالب هفت تانکر سوخت توقیف و راننده ها نیز دستگیر شدند.
سرهنگ پور رضا قلی ادامه داد: راننده های این تانکر ها از وجود سوخت در تانکر اظهار بی اطلاعی می کنند و می گویند در زمان بارگیری به دلایل مختلف ما را از محل بارگیری محموله خارج کردند و درنهایت نیز تانکرها را پلمپ شده تحویل ما داده اند.
وی با اشاره به قاچاق سوخت به این طریق ادامه داد: این امر پیش از این نیز سابقه داشته است و در مرداد ماه سال جاری نیز تانکری با همین شیوه قصد قاچاق سوخت داشت که پس از شناسایی و توقیف آن مراتب را به دادگستری فارس اطلاع دادیم.
این مسئول انتظامی ادامه داد: به نظر می رسد این نوع قاچاق پس از چند ماه توقف بار دیگر آغاز شده است.
وی از مسئولان استانهای مجاور خواست با حساسیت بیشتر در خصوص جلوگیری از سوء استفاده های این چنینی و هدر رفت بیت المال جلوگیری کنند.
کشف 50 هزار لیتر سوخت قاچاق در بم
همچنین فرماندهی نیروی انتظامی کرمان از کشف محموله ای دیگر از قاچاق سوخت در شرق استان کرمان با میزان 50 هزار لیتر سوخت خبر داد.
در این محموله نیز قاچاقچیان با ایجاد انبارهای ذخیره سوخت سعی داشتند این میزان سوخت را به مرزهای شرقی منتقل کنند که پس از شناسایی انبارهای ذخیره سوخت در یکی از روستاهای بم به نام ابارق و شناسایی تانکرهای انتقال سوخت هفت نفر نیز در این زمینه دستگیر شدند.
عامل اصلی قاچاق سوخت اختلاف قیمت است
محمد مرادی، کارشناس اقتصاد در گفتگو با خبرنگار مهر در این خصوص گفت: عامل اصلی قاچاق سوخت که تقریبا جزو معدود کالاهایی است که از کشور به خارج قاچاق می شود اختلاف قیمت این کالا است.
وی ادامه داد: اجرای طرحهای صورت گرفته طی سالهای اخیر موجب کاهش قاچاق سوخت به خصوص بنزین در شرق کشور شده است و بیشتر تمرکز قاچاقیان بر قاچاق گازوئیل است با این وجود به نظر می رسد همچنان تنور این نوع قاچاق به نفع قاچاقچیان گرم است و همین مسئله موجب تداوم این امر می شود.
مرادی ادامه داد: از سوی دیگر نمی توان از این نکته نیز به سادگی گذشت که به دلیل افزایش قیمت طی سالهای اخیر قاچاقچیان سعی می کنند سوخت را از مبادی دیگر تهیه کنند و در قالب محموله های رسمی قاچاق کنند که می توان به پرونده قاچاق سوخت در جنوب کرمان یا همین مورد اخیر که سوخت از استان فارس به افغانستان قاچاق می شد اشاره کرد که نشان دهنده کارآیی طرحهایی همچون سهمیه بندی سوخت و افزایش قیمت سوخت است.
بیکاری کشاورزان مهمترین عامل گرایش خرده قاچاقچیان است
وی یکی دیگر از دلایل این پدیده را بیکاری مردم محروم برخی شهرستانهای جنوبی کرمان و استان سیستان و بلوچستان دانست.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به خشکسالی های پیاپی گفت: شغل اصلی این افراد کشاورزی بوده است اما به دلیل عدم امکان ادامه کشاورزی به دلیل محدود بودن منابع آبی از یک سو و از سوی دیگر سود بیشتری که قاچاق سوخت نصیب آنها می کند به این امر روی آورده اند.
مرادی گفت: در صورت رونق مجدد کشاورزی تمایل مردم به این شغلهای کاذب از بین می رود و دولت باید در این مناطق محروم به فکر ایجاد شغل باشد.
وی ادامه داد: نباید این نکته را نیز از نظر دور داشت که این افراد عموما خرده قاچاقچی سوخت هستند و سود واقعی به جیب افرادی می رود که سعی می کنند از روشهای مختلف، سوخت را قاچاق کنند و یا از وجود این خرده قاچاقچی ها استفاده می کنند.
