از نظر مارکس تحول در شرایط نیروهای مادی یا ابزار تولیدی زیربنا یا شالوده جوامع بشری را تشکیل میدهد و سایر نهادهای اجتماعی، فرهنگی و سیاسی روبناهایی وابسته به این زیر بنا هستند.
تحلیلى از نوشته هاى متأخر مارکس کوین بى. اندرسون
منصور بیطرف در روزنامه اعتماد نوشت:
فلسفه خوانی ایرانی سال هاست که با مُدها دست به گریبان است، فیلسوف ها می آیند و می روند بی آنکه پیوند انضمامی با شرایط این جغرافیایِ فکری پیدا کنند، و آنقدر جغرافیایِ خوانش ما از فُلاسفه سلیقه ای و زودگذر است که فیلسوفی چون ژیژک، که در قید حیات است، این روزها قدیمی پنداشته می شود.