تهران و واشنگتن در تقاطع دیپلماسی و تقابل
ایران و آمریکا در مسیر پرچالش مذاکرات، با بیاعتمادی متقابل و اختلافات بنیادی بر سر مسائل هستهای، موشکی و منطقهای مواجهاند. سیاست فشار حداکثری ترامپ با مقاومت ایران و تقویت روابط تهران با کشورهایی، چون چین ناکام مانده است. راهحل بحران، دستیابی به توافقی عادلانه و تضمینشده است که ضمن احترام به حقوق ایران، به کاهش تنشها و جلوگیری از بیثباتی منطقهای کمک کند.
استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاحطلب معتقد است که اروپاییها توپ را به نوعی در زمین ایران انداختهاند و منتظر هستند تا ببینند قدم بعدی ما چیست. او میگوید: « فراموش نکنیم که پیش از خروج آمریکا از برجام تندروها با ظریف و روحانی چه کردند. بهتر است از گذشته درس بگیریم و راه دیپلماسی درست را در پیش قرار دهیم.»
بسیاری از فعالان سیاسی منتظرند تا ایده تنشزدایی از طریق مذاکره با کشورهای غربی، روسیه و چین محقق شود. یک فعال سیاسی اصولگرا معتقد است که «عباس عراقچی میتواند یک میز مذاکره جدید را باز کند. این میز مذاکره جدید باید به گونهای طراحی شود که از تجربیات گذشته درس گرفته شود و اشکالات قبلی اصلاح شوند.»
ایران و دوراهی واشنگتن؛ تعامل سازنده یا ادامه تقابل؟
ایران در مواجهه با فشارهای غرب و تغییر نظم جهانی، سیاست خارجی خود را بازنگری کرده و با تکیه بر بازدارندگی هستهای و همکاری با چین و روسیه، بهدنبال تقویت موقعیت منطقهای و بینالمللی است. در عین حال، چالشهایی نظیر نفوذ غرب در قفقاز و آسیای مرکزی و تضعیف محور مقاومت، سیاستهای ایران را پیچیده کرده است. تهران باید با راهبردی منسجم و واقعبینانه جایگاه خود را در نظم چندقطبی جهانی تحکیم کند.
اظهارات اخیر محمدجواد لاریجانی درباره حجاب و برجام ، با سادهسازی مسائل پیچیده اجتماعی و بینالمللی، بیشتر از آنکه راهحلی ارائه کند، تناقضها و ناکارآمدیهایی را به نمایش میگذارد. در حالی که جامعه با مشکلات اقتصادی و اجتماعی جدی روبهروست، چنین تحلیلهایی نه تنها به بهبود اوضاع کمک نمیکند، بلکه به فرار از مسئولیتپذیری دامن میزند.
اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری گفت ما با همه طرفهای برجام در ارتباط هستیم بنابراین در گفتوگو با طرفهای اروپایی نیازی به میانجیگری نیست. طبیعی است که همه کشورهایی که ابتکار و ایدهای داشته باشند با ما مطرح میکنند ما میشنویم ولی این موضوع موضوعی است که ما به صورت فعال با سایر طرفهای برجام به صورت مستقیم در دستور کار داریم و به آن میپردازیم.
علی شمخانی از زمانی که جایگاه دبیر شورایعالی امنیت ملی را ترک کرد، به عنوان مشاور مقام معظم رهبری و عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد. بر اساس آنچه او در مصاحبه اخیر خود با نورنیوز مطرح کرد، مدیریت پرونده هستهای همچنان بر عهده اوست. شمخانی در همین مصاحبه اظهار داشت که گفتوگوهای اخیر معاونان وزرای خارجه ایران و تروئیکای اروپا به همراه نماینده وقت اتحادیه اروپا، با تصمیم او انجام شد.
کوروش احمدی، دیپلمات سابق ایران:
کوروش احمدی، دیپلمات سابق ایران در نیویورک گفت: نامه تروئیکای اروپای اقدامی در ادامه روندی است که حداقل از نوامبر ۲۰۲۳ شروع شده و هدف آن زمینه سازی و فراهم کردن بستر مناسب برای بازگرداندن قطعنامههای شورای امنیت علیه ایران است. لغو این قطعنامهها که در پی توافق برجام و صدور قطعنامه ۲۲۳۱ ممکن شد، مطابق بند ۱۱ همان قطعنامه در صورت شکایت یکی از اعضای برجام مبنی بر نقض فاحش برجام قابل احیا است.
مسعود پزشکیان در شبکه ایکس خود نوشت: قانون حجاب از نظر من که باید آن را اجرا کنم، خیلی ابهام دارد. نباید کاری کنیم که وفاق و همدلی جامعه را برهم بزنیم. باید گفتوگو کنیم و درباره این قضیه تعامل کنیم.
سعید جلیلی بعد از ظهر دوشنبه در جمع دانشجویان دانشگاه سمنان در سالن همایشهای این دانشگاه با بیان اینکه برجام سند طلبکارانهای بود، تاکید کرد: حرف از توافق جدید اشتباه است.
از برجام تا خروج از ان. پی. تی؛ گامهای احتمالی ایران در برابر فشارهای غرب
با احتمال بازگشت ترامپ و تشدید سیاست «فشار حداکثری»، ایران ممکن است واکنشهای جدیتری مانند خروج از ان. پی. تی و توسعه برنامه هستهای خود را دنبال کند. همزمان، برخی مقامات ایرانی از آمادگی برای مذاکره مستقیم با آمریکا سخن گفتهاند، اما اجماع بر تغییر دکترین هستهای در صورت تهدید شکل گرفته است.
از شادی برای حماسه ملبورن تا بیحسی امروز؛
فروردین امسال، رسانههای داخلی گزارش سالانه شادی در جهان را ترجمه و منتشر کردند. بر اساس گزارش تجارت نیوز، در تازهترین گزارش سالانه شادی در جهان، ایران در میان ۱۴۳ کشور در رتبه صدم قرار گرفته است. در همسایگی ایران، عراق در جایگاه ۹۲ و آذربایجان یک رتبه پایینتر در رتبه ۱۰۱ قرار گرفته است. کویت و امارات متحده عربی هم بالاتر از آمریکا (جایگاه ۲۳)، به ترتیب در جایگاههای ۱۳ و ۲۲ قرار گرفتهاند.
مذاکرات مستقیم؛ کلید توافق جدید
این یادداشت به بررسی تحولات پس از خروج آمریکا از برجام و افزایش تنشهای هستهای میان ایران و غرب میپردازد. با اشاره به ناکامی دیپلماسی دولت بایدن و تشدید بحرانهای منطقهای، برای کاهش تنش، راهکارهایی مانند تقویت نظارت، مذاکرات مستقیم و گسترش چارچوب گفتگوها پیشنهاد میشود.
تناقض در سیاستهای ترامپ: مداخلهگری محدود یا کنارهگیری استراتژیک؟
یک نکته کلیدی این است که اگر جمهوریخواهان بهطور کامل به «حزب ترامپ» تبدیل شده باشند، او دیگر نیازی به نگرانی درباره حمایت پایگاه سیاسی خود یا اعضای جمهوریخواه کنگره نخواهد داشت. در چنین شرایطی، حتی تصمیم او برای مذاکره با ایران و دستیابی به یک توافق، مشابه رویکرد نیکسون در قبال چین، میتواند بدون فشار جدی حزبی پیش رود
بازگشت ترامپ به کاخ سفید؛ بازگشت به فشار حداکثری یا فرصت جدید برای دیپلماسی
بازگشت ترامپ به قدرت میتواند فشارهای جدیدی علیه ایران ایجاد کند، اما تجربه نشان داده است که سیاستهای فشار حداکثری او نتوانسته به اهدافش برسد. در مقابل، ایران با مقاومت داخلی، دیپلماسی منطقهای و تقویت توان داخلی، به چالشهای آمریکا پاسخ داده و شرایط جدیدی را رقم زده است.
کارشناس امنیتی آمریکایی:
دانیل دپتریس، کارشناس امنیتی آمریکایی، با اشاره به ناکارآمدی سیاست فشار حداکثری ترامپ علیه ایران، به رئیسجمهور منتخب توصیه کرد که به این راهبرد شکستخورده بازنگردد و مسیر دیپلماسی را در پیش گیرد.
حشمت الله فلاحت پیشه در گفتگو با فرارو مطرح کرد:
تجربه سالهای اخیر نشان داده که شعارهای تند و طرح مسائلی مثل رسیدن به بمب هستهای نه تنها سودی برای کشور نداشته، بلکه فضای دیپلماسی را به ضرر ایران، تنگتر کرده است. افرادی که در ایران روی هوا شعار میدهند، در خارج از کشور یک دیپلماسی یک جانبه را به مسئولان کشور تحمیل کرده اند، به شکلی که در گام اول، نمایندگان وزارت خارجه، فقط باید در خصوص بلوفهای پیشین، روشنگری کنند و این یکی از آفات سیاست خارجی است که دولتهایی که به اسم تغییر در سیاست خارجی سر کار میآیند، در نهایت مرعوب جریاناتی میشوند که در سیاست خارجی فقط شعار میدهند و هزینه شعارهای آنان از منافع ملی داده میشود و در نتیجه مذاکرات پیش رو، یکی از انفعالیترین مذاکراتی خواهد بود که در تاریخ چند سال اخیر، ایران انجام داده است.
کارشناس مسائل اروپا:
کارشناس مسائل اروپا گفت: «اگر بهدنبال کاستن از شدت تنشها و چالشهای موجود میان ایران و اروپا هستیم باید، بهدنبال مذاکرات مستقیم با امریکا باشیم. اگر توافقی میان تهران و واشنگتن حاصل شود، قطعاً اروپاییها چارهای جز پیروی از امریکا نخواهند داشت و این برای آنها رضایتبخش خواهد بود.»
به طور کلی میتوان گفت که در شرایط کنونی، عدهای نسبت به نشست ژنو خوشبین هستند و سیگنالهایی برای فروش دلار ارسال میکنند. در مقابل، گروهی بدبین به بازار معتقدند که این مذاکرات نیز به نتیجهای نخواهد رسید و به مذاکرات سالهای گذشته اشاره میکنند که تنها جنبه خبر درمانی داشتند. این گروه با مقایسه نمودار قیمت دلار در سال جاری و سال ۱۳۹۹، بر این باورند که نوسانات فعلی به نوعی برنامهریزی شده است و آینده قیمت دلار نیز از پیش مشخص است.
به نظر میرسد قطعنامه جدید شورای حکام آژانس و مصاحبه اخیر علی لاریجانی با تأکید بر این نکته که « برجام وحی منزل نیست»، خبر از «مذاکره جدید» و «توافق جدید» میدهد. هرچند مجموع گفتههای مقامات در چند هفته گذشته حاکی از نوعی بلاتکلیفی و ناهماهنگی است.