کلیات

محمدجواد ظریف خوانساری متولد ‎۱۷ دی ۱۳۳۸ در شهر تهران، سایستمدار و دیپلمات ایرانی است که در حال حاضر به عنوان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در دولت دوازدهم مشغول به فعالیت است. وی که در سمت عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران نیز مشغول به فعالیت است، به عنوان سفیر ایران در سازمان ملل متحد و همچنین وزیر امور خارجه ایران در دولت یازدهم نیز فعالیت داشته است.

سوابق تحصیلی و سیاسی

محمدجواد ظریف تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در دبستان و دبیرستان علوی انجام داد، ولی پیش از پایان تحصیلات دبیرستانی و به دلیل شرایط سیاسی و امنیتی، در سال ۱۳۵۵ با ویزای دانشجویی راهی آمریکا شد. ظریف از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۶ دیپلم خود را از کالج درو، در سانفرانسیسکو گذراند و به ترتیب در سال‌های ۱۳۶۰ و ۱۳۶۱ مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل را از دانشگاه ایالتی سان‌فرانسیسکو دریافت نمود، سپس به ایالت کلرادو نقل مکان کرد و در سال ۱۳۶۳ مدرک کارشناسی ارشد مطالعات بین‌الملل را از دانشکده مطالعات بین‌الملل جوزف کوربل، دانشگاه دنور اخذ نمود و پس از آن تحصیلات خود را در مقطع دکترا ادامه داد. ظریف در دوران دانشجویی خود در آمریکا به فعالیت بر ضد رژیم پهلوی پرداخت و از فعالان و مسئولین انجمن اسلامی دانشجویان در آمریکا و کانادا بود.

سوابق کاری و مسئولیت‌ها

ظریف فعالیت شغلی خود را از سال ۱۳۵۷ به عنوان مشاور سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در سان فرانسیسکو آغاز کرد و تا سال ۱۳۵۹ در این جایگاه فعالیت نمود. او در فاصله سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۱ مشاور سیاسی، رایزن و کاردار نمایندگی ایران در سازمان ملل بود و حتی دوره سربازی خود را نیز به صورت امریه، در وزارت امور خارجه و نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد، سپری کرد. ظریف نخستین مسئولیت مهم خود در ماجرای قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل برای توقف جنگ میان عراق و ایران پذیرفت که براساس آن توانست مفادی را که مورد درخواست ایران بود را تهیه و به متن این قطعنامه اضافه کند. پس از این نقش آفرینی مهم، ظریف از سال ۶۸ تا ۷۱ سفیر و معاون نماینده دائم نمایندگی در سازمان ملل شد و با پایان ماموریتش در سازمان ملل، به مدت ۱۰ سال (از سال ۷۱ تا ۸۱) معاونت حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه را برعهده گرفت. پس از آن وی برای مدت ۵ سال، در فاصله سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۶ به عنوان سفیر ایران در سازمان ملل متحد فعالیت کرد. ظریف پس از بازگشت به ایران تا سال ۸۹ دستیار ارشد وزیر امور خارجه بود و سپس به دانشگاه آزاد رفت و معاونت بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی را مدیریت کرد.

وزارت امور خارجه

با روی کار آمدن دولت یازدهم به ریاست حسن روحانی، ظریف در مرداد سال ۱۳۹۲ به عنوان گزینه دولت یازدهم برای تصدی وزارت امور خارجه به مجلس شورای اسلامی معرفی شد که توانست با کسب رأی اعتماد مجلس، در این سمت مشغول به فعالیت شد. از جمله مهمترین مسئولیت‌های ظریف در این دوره، مذاکرات هسته‌ای ایران با تعدادی از کشور‌های قدرتمند جهان، موسوم به گروه ۵+۱ بود که در نهایت منجر به توافق معروف به برجام شد. با آغاز به کار دولت دوازدهم به ریاست حسن روحانی، محمدجواد ظریف مجدداً به عنوان وزیر امور خارجه از مجلس رای اعتماد گرفت. دور دوم فعالیت ظریف به عنوان وزیر امور خارجه ایران، دوره‌ای پُر چالش بود. در این زمان دونالد ترامپ به ریاست جمهوری ایالات متحده رسید و با دستور او مبنی بر خروج آمریکا از توافق برجام، سطح تنش میان ایران و ایالات متحده را به شدت افزایش داد. از جمله مهمترین نشانه‌های افزایش تنش در این زمان، شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی توسط نیرو‌های آمریکایی و حمله موشکی ایران به پایگاه هوایی آمریکا در پاسخ به این اقدام تروریستی بود.

استعفا

محمد جواد ظریف، در تاریخ ششم اسفند ۱۳۹۷ به طور ناگهانی استعفای خود را از طریق اینستاگرام اعلام کرد. اگرچه پیش از آن نیز شایعاتی در این زمینه مطرح بود، اما اصالت خبر از سوی مقامات رسمی تأیید شد. با این حال در بامداد روز چهارشنبه ۸ اسفند ۱۳۹۷ حسن روحانی در نامه‌ای خطاب به محمدجواد ظریف استعفای او را نپذیرفت و ظریف در مسئولیت وزیر امور خارجه باقی ماند.