عودلاجان

عودلاجان یا اودلاجان یکی از محله‌های قدیمی شهر تهران است که روزگاری در زمان قاجار از محله‌های قدیمی و اصیل پایتخت بوده است. عودلاجان پیشینه‌ای بیش از چهارصد سال دارد و از آنجایی که عودلاجان منطقه وسیعی را در بر می‌گیرد، می‌توان آن را به سه قسمت پامنار، امامزاده یحیی و ناصرخسرو تقسیم کرد. هرچند اکنون تهران؛ پایتخت شلوغ و پرجمعیت ایران با برج‌ها و ساختمان‌های بلند، پاساژها، خانه‌ها و محله‌های جدید چهره متفاوتی از طهران قدیم به خود گرفته است، اما در همین شهر نیز کوچه و محله‌هایی نیز هستند که با گذر از آنها می‌توان سراغی از هویت گذشته پایتخت را گرفت و خاطرات آن روز‌ها را مرور کرد. این محله قدیمی و با اصالت تهران در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است.

۱۴ مهرماه روز تهران است، شهری تاریخی که هم پایتخت کشور ما است و هم هویت تاریخی و فرهنگی مردم شهر تهران تلقی می‌شود. تهران دارای محله‌های تاریخی است که هر کدام از این محله‌ها می‌تواند هویت شهر تهران را به دیگران نشان دهد. یکی از این محله‌ها عودلاجان پامنار است که دارای بی شمار خانه‌های تاریخی و سردر‌های تاریخی درون خود است. درست است که بسیاری از این خانه‌های تاریخی توسط سازمان زیباسازی شهر تهران مرمت و بازسازی شده اند، اما دربرابر این بازسازی و مرمت ها، خانه‌ها و سردر‌هایی نیز هستند که نه تنها بازسازی شده اند بلکه با روش هایی، چون دیوار کشی و رنگ آمیزی و... جلوی بازسازی آنها گرفته شده است. همچنین در بعضی از نقاط این محله خانه‌هایی که تخریب شده اند و یا در حال تخریب هستند مانند عمارت امین لشکر و سرهنگ ایرج روند بازسازی و مرمت آنها بلاتکلیف مانده است. هرچند بسیاری از این خانه‌ها با اینکه ثبت ملی شده اند، اما مالک خصوصی دارند که در صدد تخریب و ساخت و ساز هستند که در بسیاری موارد شهرداری منطقه و سازمان زیباسازی جلوی آنان را گرفته اند، اما امید است که روزی این خانه‌ها و سردر‌های تاریخی مانند سایر خانه‌هایی که تاکنون مرمت و بازسازی شده اند؛ توسط سازمان زیباسازی بازسازی بشوند تا زیبایی و هویت تاریخی این شهر برای آیندگان باقی بماند.

تهران پایتخت شلوغ و پرجمعیت ایران با برج‌ها و ساختمان‌های بلند، پاساژها، خانه‌ها و محله‌های جدید چهره متفاوتی از دوران قدیم به خود گرفته است؛ اما در همین ابر شهر نیز کوچه و محله‌هایی هستند که با گذر از آن‌ها می‌توان سراغی از هویت گذشته پایتخت را گرفت و خاطرات آن روز‌ها را مرور کرد. یکی از این محله‌ها « عودلاجان » نام دارد که در عهد قاجار و حتی تا در زمان پهلوی یکی از محله‌های اصلی پایتخت به شمار می‌رفت و در تاریخ پر فرازونشیب این شهر نقش بسزایی داشت. ساکنین آن در قدیم بیشتر یهودی بودند و از غرب به خیابان ناصرخسرو، از شرق به ری، از شمال به امیر کبیر و از جنوب به ۱۵ خرداد محدود است و سه محله اصلی امامزاده یحیی، پامنار و ناصرخسرو را در بر می‌گیرد که از نظر تاریخی، به دلیل وجود بنا‌های تاریخی متعدد، بسیار غنی است.

شهرداری منطقه ۱۲ تهران، سردر یک خانه دوره قاجار که در سال ۱۲۳۷ با نام میرزا نبی‌خان نشانه‌گذاری شده را با سیمان مرمت کرده و باعث تخریب هویت و اصالت تاریخی آن شده است.

محله سرچال به ویژه کوچه هفت‌کنیسه همواره در بعد از ظهر‌های جمعه، حال و هوای دیگری داشت. اهالی محل قبل از ظهر دست به کار شده و سراسر کوچه و در دیوار‌ها را تمیز و پاک می‌کردند گویی تحول بزرگی در پیش است سپس با بقچه‌ای راهی حمام می‌شدند.

عودلاجان یکی از محلات قدیمی تهران است که پر از کوچه‌های باریک با معماری سنتی و سیمانی است. در این محله که اکثر بنا‌های آن دست نخورده و فرسوده باقیمانده اند، سال هاست خانه‌ها تبدیل به کارگاه‌های دوزندگی کیف مدارس شده است. کارگاه‌هایی که در کنار فواید اقتصادی به دلیل غیرقابل دسترس بودن منطقه در زمان بروز خطر برای تیم‌های امدادی، فعالیت آن‌ها با مخاطرات زیادی روبروست.

عمارت زیبای دبیرالمک از آنجا که متعلق به «میرزا محمدحسین خان فراهانی» منشی امیرکبیر بود به عمارت دبیرالملک معروف شد. میرزا محمدحسین‌ خان فراهانی پس از آنکه ۴ سال منشی امیر کبیر بود مدتی به سمت وزیر داخله و نیز حاکم اراک رسید.

نژادبهرام ادامه داد: آمار‌ها نشان می‌دهد که چهار دهه پیش قریب به ۴۲ هزار نفر جمعیت در آن محله سکونت داشتند این در حالی است که در سال ۱۳۹۵ جمعیت محله عولاجان معادل ۱۳۳۰۰ نفر برآورد شده است که نشان میدهد بیش از ۲۸ هزار نفر از جمعیت از آن محله در طول چهل سال گذشته مهاجرت کردند و به دلیل همجواری با بازار و مراکز اقتصادی، قریب به ۲۰ درصد از بنا‌های مسکونی محله به انبار و بنا‌های متروکه تبدیل شده است.

« عودلاجان » یا «اودلاجان» با پیشینه‌ای بیش از چهارصد سال از محله‌های قدیمی شهر تهران است که از غرب به خیابان ناصرخسرو، از شرق به ری، از شمال به امیرکبیر و از جنوب به ۱۵ خرداد محدود است.

انتقاد یک باستان‌شناس به شهرداری و میراث‌فرهنگی: بمیرم، بمیری ندارد، لودر بیاندازید عودلاجان ویران کنید

پروژه طرح مرمت بافت تاریخی عودلاجان که به گفته مسوولان میراث فرهنگی در دو سال اخیر به دلیل تغییرات مدیریتی متوقف شده، امیدواریم با آمدن بهار، زمستان عودلاجان به پایان برسد و این منطقه احیا شود.