کلیات

محمدتقی مصباح یزدی، متولد ۱۱ بهمن ماه ۱۳۱۳ در شهر یزد، فقیه، فیلسوف، مفسر قرآن و از اندیشمندان و اساتید حوزه علمیه قم بود. ریاست مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)، عضویت در مجلس خبرگان رهبری، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و شورای عالی انقلاب فرهنگی و ریاست شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت از سوابق او است. آیت الله مصباح یزدی که آثار متعددی درباره علوم اسلامی از جمله تفسیر، فلسفه، اخلاق و معارف اسلامی دارد، در ۱۲ دی ۱۳۹۹ش، بر اثر بیماری در تهران درگذشت و روز ۱۵ دی پس از تشییع در قم، در حرم حضرت معصومه (س) دفن شد.

تحصیلات

آیت الله مصباح یزدی در خانواده‌ای مذهبی در شهر یزد به دنیا آمده و به همین دلیل بود که پس از پایان تحصیلات ابتدایی خود در سال ۱۳۲۶، وارد مدرسه علمیه شفیعیه یزد شد و به تحصیل دروس مقدمات حوزوی پرداخت. مصباح یزدی در سال ۱۳۳۰ به همراه خانواده برای ادامه تحصیل به نجف مهاجرت کرد، اما بعد از شش ماه سکونت، به سبب وضع نابسامان مالی خانواده‌اش، به یزد بازگشت. اما او کماکان علاقه داشت تا تحصیلات حوزوی خود را ادامه دهد و برای همین راهی قم شد تا از محضر روحانیون بزرگ این شهر استفاده کند. وی در دروس فقه و اصول، هشت سال از آیت‌الله بروجردی و امام خمینی، دو سال از آیت الله اراکی و پانزده سال از آیت‌الله بهجت بهره برد. در تفسیر و فلسفه در درس علامه طباطبایی حاضر شد و دروس اسفار ملاصدرا و شفا ابن سینا را نزد وی گذراند. در اخلاق و عرفان نیز از محضر علامه طباطبایی، آیت الله بهجت و انصاری همدانی و بهره برد. محمدعلی نحوی، عبدالحسین عجمین، سیدعلیرضا مدرّسی، میرزا محمد انواری، مرتضی حائری یزدی و شیخ عبدالجواد جبل عاملی از دیگر اساتید وی بودند. مشهور است که آیت الله مصبح یزدی در سن ۲۷ سالگی به درجه اجتهاد رسیده است.

فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی

آیت الله مصباح یزدی از سال ۱۳۴۲ و به دنبال ماجرای لایحه انجمن‌های ایالاتی و ولایتی، به نهضت مبارزات عمومی بر ضد رژیم پهلوی پیوست و عمده مبارزات خود را از طریق همکاری با نشریه مخفی «بعثت» و سپس تأسیس نشریه انقلابی «انتقام» دنبال کرد. وی همچون شهید مطهری به مسائل فرهنگی در مبارزات سیاسی، توجه ویژه‌ای داشت و جزو افرادی بود که با جریانات انحرافی در اسلام و خصوصاً مارکسیست ها، مبارزه می‌کرد. به دنبال همین فعالیت‌ها بود که قبل و بعد از انقلاب اسلامى، با حمایت و ترغیب امام خمینى (قدس سره)، چندین دانشگاه، مدرسه و مؤسّسه را راه اندازى کرد که از مهم‌ترین آن‌ها مى توان از بخش آموزش در مؤسّسه راه حق، دفتر همکارى حوزه و دانشگاه و بنیاد فرهنگى باقرالعلوم نام برد. آیت الله مصباح یزدی که از دوره دوم مجلس خبرگان رهبری، نماینده استان خوزستان و تهران در آن بود، در انتخابات دور پنجم در سال ۱۳۹۴ موفق به کسب رای کافی نشد و از انتخاب مجدد برای ورود به این مجلس بازماند. او در انتخابات میان‌دوره‌ای مجلس خبرگان رهبری در اسفند ۱۳۹۸ از حوزه استان خراسان رضوی نامزد شد و توانست به عنوان نماینده منتخب مردم خراسان رضوی به مجلس خبرگان راه یابد، با این حال پیش از مراسم تحلیف نمایندگی خبرگان پنجم، درگذشت. آیت الله مصباح یزدی در طی تمام فعالیت‌های خود در دوران جمهوری اسلامی، بیشتر با عنوان استاد اخلاق و در زمینه سیاسی با عنوان پدر معنوی جبهه پایداری شناخته می‌شود.

مسئولیت و سمت‌ها در دوران جمهوری اسلامی

ــ عضویت در دوره دوم مجلس خبرگان رهبری به عنوان نماینده مردم خوزستان و در دوره سوم و چهارم از سوی مردم تهران.
ــ ریاست شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت از خرداد ۱۳۷۶ تا آبان ۱۳۹۱.
ــ عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ــ عضویت در ستاد انقلاب فرهنگی.
ــ فعالیت در دفتر همکاری‌های حوزه و دانشگاه به‌منظور اسلامی‌سازی متون درسی دانشگاه‌ها.
ــ تأسیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی در سال ۱۳۷۴ با هدف تبیین و به‌کارگیری معارف اسلامی در رشته‌های مختلف علوم انسانی و تربیت پژوهشگر در معارف اسلامی و علوم انسانی.
ــ مشورت به تأسیس تشکل سیاسی جبهه پایداری در سال ۱۳۹۰ که توسط گروهی از شاگردان و علاقمندان وی، تشکیل شد.
ــ تأسیس بنیاد فرهنگی باقرالعلوم (ع).

درگذشت

محمدتقی مصباح یزدی، در عصر جمعه ۱۲ دی ماه ۱۳۹۹، بعد از مدتی تحمل بیماری حاد گوارشی در تهران درگذشت. رهبر معظم انقلاب در تهران بر پیکر او نماز خواند و پس از انتقال پیکرش به مشهد، در نهایت به قم آورده شد تا در ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۹ در حرم معصومه (س) و در کنار آرامگاه استادش آیت الله محمدتقی بهجت، به خاک سپرده شد.