کرخه

آهوی «ریم» در جنوب ایران که مدت‌ها تصور می‌شد منقرض شده است به همت مردم بومی منطقه بستان، از خطر انقراض نجات پیدا کرد. «آهوی ریم کرخه » یا «آهوی شنی بین‌النهرین» گونه خاصی از آهو است که تفاوت‌های زیادی با آهو‌های دیگر موجود در ایران و سایر نقاط جهان دارد. رنگ این آهو نسبت به آهو‌های دیگر موجود در ایران روشن‌تر است. همچنین بر خلاف غزال‌های دیگر که گردنی خمیده دارند، ریم کرخه ، گردنی صاف و کشیده دارد. زندگی این آهوی زیبا داستان پر فراز و نشیبی در جنوب کشور دارد.

پنچشنبه ۱۰ خرداد ۱۴۰۳ قسمتی از جنگل‌های کرخه در جنوب غربی شوش واقع در استان خوزستان طعمه حریق شد؛ که توسط محیط بانان پارک ملی کرخه و مردم محلی این آتش سوزی مهار شد. خشکسالی، عوامل انسانی، آتش زدن کاه کلش مزارع گندم توسط کشاورزان، عوامل اصلی آتش سوزی در جنگل‌های کرخه میباشد. پارک ملی کرخه زیستگاه اصلی گوزن زرد ایرانی میباشد.

شن‌زار‌های خوزستان زیستگاه گونه‌های بسیار مهم گیاهی و جانوری است که طبیعتا تنها توان بقا در همین محدوده را دارند. مار افعی شاخ‌دار عربی یکی از برجسته‌ترین گونه‌های جانوری است که تنها زیستگاه آن در کل ایران، همین شن‌زار‌های خوزستان است. مالچ نفتی یکی از بزرگ‌ترین خطرات برای این گونه از مارهاست. آهو، خرگوش صحرایی، کفتار راه‌راه، گکوی انگشت‌کوتاه، مارمولک کرمی زادرونی، سوسمار انگشت‌شانه‌ای، سوسمار خاردم، عقاب مارخور، چکچک دشتی و چکچک بیابانی تعدادی از گونه‌های جانوری در شن‌زار‌های غرب کرخه هستند.

در چند روز اخیر، فعالان محیط‌زیستی خوزستانی کارزار «نه به مالچ‌پاشی» به راه انداختند و در فضای مجازی تا جایی که در توان‌شان بود از مضررات این اقدام سخن گفتند. پروژه مالچ‌پاشی از دهه ۴۰ و برای تثبیت شنزار‌ها استفاده شد. مالچ آخرین فرآورده نفتی است. در چند دهه گذشته از مالچ برای تثبیت شنزار‌های خوزستان و سپس کاشت گونه‌هایی مانند کهور استفاده می‌شد. در پروژه مالچ‌پاشی سال ۱۴۰۲ به وسعت ۹۰۰ هکتار، علاوه‌بر نهال کهور از اکالیپتوس، آکاسیا و اسکنبیل استفاده خواهد شد.

با آغاز عملیات مالچ‌پاشی نفتی در غرب رود کرخه در استان خوزستان، تعدادی از چادرنشین‌ها با بیش از ۳۰۰ نفر شتر در محاصره آلودگی‌های نفتی قرار گرفته‌اند. منطقه «حیر ام‌الدلیان» در اطراف روستا‌های خسرج در ۳۰ کیلومتری شهرستان حمیدیه، محل سکونت این خانواده‌هاست. پرورش شتر بصورت سنتی و خانوادگی، میراثی است که از صد‌ها سال پیش در این منطقه رواج داشته و نسل به نسل منتقل شده است. عملیات مالچ‌پاشی نفتی از چهارشنبه ۲۷ دی در حالی در منطقه خسرج شروع شده که سازمان حفاظت محیط زیست مخالفت خود را با آن اعلام کرده بود

آتش سوزی در جنگل‌های کرخه از نیمه اردیبهشت امسال آغاز شده و با توجه به عدم وجود مرز مزارع و جنگل، آتش به جنگل سرایت می‌کند.

بعد از ظهر روز جمعه (۳۰ اردیبهشت‌ماه) حریقی در وسعت حدود ۱۵ هکتار در بخش حفاظت‌شده جنگل‌های کرخه در محدوده روستای قلعه نصیر رخ داد که تاکنون چند بار آتش مهار و از پیشروی حریق جلوگیری شده است.

پرورش دهندگان گاومیش در ساحل کرخه نور این روز‌ها با مشکل کم آبی و بی آبی مواجه شده اند و این حیوانات که تداوم زندگی و شیر دادن آن‌ها به آب شیرین و آب تنی مداوم نیاز دارد روز‌های سختی را می‌گذرانند.

حجم آب مخزن سد کرخه بزرگ‌ترین سد خاکی خاورمیانه و یکی از مهمترین منابع تامین آب شرب خوزستان به دلیل بارندگی کم در وضعیت بحرانی قرار گرفته است.۴۰۰ میلیون مترمکعب از ذخیره استراتژیک سد کرخه استفاده شده و به گفته مسئولان آب ذخیره شده تنها جوابگوی شرب و حقابه محیط زیست است. شرایط سد به گونه‌ای است که امکان تخلیه بیش از این ذخایر آن دیگر وجود ندارد، بر اساس اعلام مدیر برنامه‌ریزی مخازن سد‌ها و رودخانه‌های سازمان آب و برق خوزستان در اسفند ماه ۱۴۰۰ نیروگاه سد کرخه از مدار تولید خارج و به دلیل این شرایط کارگروه ملی سازگاری با کم آبی، ممنوعیت کشت تابستانه به ویژه کشت شلتوک در خوزستان را ابلاغ کرد. آورد تاریخی رودخانه کرخه به طور متوسط ۵.۲ میلیارد مترمکعب بوده که در ۲۰ سال گذشته به ۲.۵ میلیارد مترمکعب کاهش یافته و در سال آبی جاری نیز تاکنون ۱.۳ میلیارد مترمکعب بوده است.

آتش‌سوزی روز گذشته نوزدهم بهمن‌ماه به پنج هکتار از اراضی پارک ملی کرخه و گیاهان علفی و درختان این پارک خسارت وارد کرد. به گفته رئیس پارک ملی کرخه احتمال داده می‌شود عامل انسانی موجب بروز این آتش‌سوزی بوده است.

روستای ابوغریب و مراغیه در ۴۵ کیلومتری مرز ایران و عراق قرار دارند. نبود آب شرب، قطعی برق و عدم وجود زیر ساخت روستایی باعث مهاجرت روستاییان به شهر‌های مجاور یا روستا‌های با امکانات بهتر شده، از مشکلات اصلی روستا نبود آب شرب و لوله کشی شده است. در حال حاضر اهالی روستا برای تامین آب مصرفی روزانه از کانال نزدیک روستا استفاده می‌کنند و آب شرب خود را با تانکر خریداری می‌کنند. آب کانال از کیفیت پایینی برخوردار است و خطرات زیادی برای ساکنین روستا هنگام برداشت آب و شستشو وجود دارد. زنان روستا برای شستشو و برداشت آب مایحتاج روزانه به کانال می‌روند که علاوه بر کیفیت بد آب، خطر عرق شدن در کانال وجود دارد. به گفته اهالی روستا، در حالی که روستا‌های ابوغریب و مراغیه در ۱۵ کیلومتری تاسیسات آب غدیر قرار گرفته‌اند، اما تا کنون اقدامی برای آب‌رسانی به این دو روستا و روستا‌های هم جوار انجام نشده است. طبق مصوبه هیات دولت بخش شاوور در شهرستان شوش از آذرماه ۱۳۹۹ به شهرستان کرخه ارتقا یافت. این شهرستان به مرکزیت شهر الوان و دارای ۲ بخش مرکزی و شاوور و دارای ۱۲۰ روستا و ۸۰ هزار نفر جمعیت است.

بخشی از جنگل‌های حفاظت شده کرخه و سایت گوزن زرد ایرانی، بامداد یکشنبه ۱۴ شهریور ماه طعمه حریق شد. این آتش‌سوزی در چند قدمی محل نگهداری گوزن زرد ایرانی اتفاق افتاده که توسط محیط بانان و آتش‌نشانان مهار شده و آنان مانع از پیشروی آتش به سمت محل زندگی گوزن زرد ایرانی شده‌اند. در سال جاری بیش از ۳۰ فقره آتش‌سوزی در جنگل‌های حفاظت شده کرخه زخ داده است.

در پایین دست کرخه بیش از ۷۰ روستا وجود دارد و آن‌ها به آب دسترسی ندارند و هیچ مسئولی هم برای رسیدگی به مشکلات آن‌ها حضور ندارد. فیلمی که در ادامه مشاهده می‌کنید در روستای بدر، منطقه سید خلف ثبت شده است.

حالا چند صباحی هم سد‌ها را بدون تدبیر باز می‌کنیم، ولی مشکل آب مشکل اساسی این کشور است و این مشکل مشکل امروز و دیروز نیست بلکه در طول تاریخ فلات ایران فقر آبی داشته، اما گذشتگان ما مبتنی بر قهر و اقتضاء طبیعت سیاست‌های درستی بکار می‌گرفتند.

شواهد در مورد مشکل کم‌آبی در حوضه رودخانه کرخه ، نشان می‌دهد تا حد زیادی این منبع آبی مشاع دچار «تراژدی منابع مشترک» و «مشکل کنش جمعی» شده است.

سیلاب با پیشروی آب رودخانه کرخه از سمت اندیمشک به ورودی شهر اهواز رسید.

با شدت گرفتن دبی رودخانه کرخه ، سیلاب وارد منازل و اراضی کشاورزی روستای سید عباس در ۴۵ کیلومتری شهر شوش شد.

این نوجوان حدود 12 سال بر اثر انفجار مین باقیمانده از دوران جنگ تحمیلی درغرب کرخه بخش فتح المبین یک پای خود را از دست داد.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان با اشاره به ادامه جمع‌آوری آلودگی نفتی از رودخانه کرخه ، گفت: حدود 15 هزار قطعه از آبزیان رودخانه کرخه بر اثر این آلودگی تلف شدند.