فرش دستباف

 مهم‌ترین ویژگی فرش تبریز، گرهی است که با نام «گره ترکی» شهرت دارد. این نوع از گره در بافت فرش شهر‌های دیگر ایران هم با همین نام مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شهرستان خوی از جمله مهمترین قطب‌های تولید فرش در استان آذربایجان غربی است. فرش ریز ماهی خوی که قدمتی دیرینه دارد در سال ۱۳۸۸ ثبت ملی شده و در سال ۱۳۹۲ نیز به ثبت جهانی رسیده است. علت نامگذاری فرش ریز ماهی خوی، وجود دو نقش ماهی در حاشیه این طرح است. در این شهرستان بیش از ۳۰ هزار بافنده در زمینه تولید فرش دستباف هنرنمایی می‌کنند و ۷۰ درصد تولیدات فرش دستباف خوی با نقش ریز ماهی تشکیل می‌شود. سالانه بیش از ۶۰ هزار مترمربع فرش با نقش ریزماهی، در خوی تولید و به بازار‌های داخلی و خارجی عرضه می‌شود. در بازار تاریخی خوی نیز راسته‌ای به نام راسته فرش فعال بوده و همچنان رونق خود را حفظ کرده است

فرشبافی در منطقه خوی به گفته مورخان از قدمتی ۷۰۰ ساله برخوردار است. داشتن پیشینه طولانی در فرشبافی و نزدیکی آن به بازار ترکیه و اروپا جایگاهی ویژه برای صنعت فرش خوی به وجود آورده است ولی متاسفانه افزایش قیمت مواد اولیه در بازار‌های داخلی، نوسانات نرخ ارز، افزایش دستمزدها، عدم بازاریابی مناسب برای این صنعت در کنار مشکل بیمه قالیبافان ازجمله مشکلاتی است که روند تولید و فروش فرش این منطقه را با مشکل روبرو ساخته است. فرش ریز ماهی خوی در سال ۱۳۸۸ ثبت ملی شده و در سال ۱۳۹۲ نیز به ثبت جهانی رسیده‌است.

«بازار روسیه موقعیت بسیار خوبی برای توسعه صادرات و تنوع بخشی به سبد صادرات محصولات ایرانی است و موجب پیشرفت بخش تعاون، توسعه مبادلات و حضور صنعتگران و فعالان اقتصادی می‌شود از این رو تجار ایرانی و صادرکنندگان فرش دستباف باید از این فرصت پیش‌آمده به نحو شایسته بهره‌برداری کنند.»

از کُرْک به کار؛ خلق نقوش بی‌همتا توسط هنرمندان قالیباف، قالی دستباف استان چهارمحال و بختیاری در زمره صنایع دستی تأیید شده یونسکو است که شهرت جهانی دارد، زنان هنرمند بام ایران زمین، پا به پای تاریخ نقوش بی‌همتا را با گره‌های رنگارنگ و با انگشتان ظریف خود بر تار‌های انواع قالی خشتی، ترنج، سرو و کاج، گل مینا، قاب سماوری، گل و بوته و ... در اندازه‌های مختلف می‌نشانند تا چشم هر بیننده را به تحسین وا دارد و تابلوی بهاری در تاریخ اذهان به یادگار گذارد.

رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی اتاق تهران، گفت: فرش دستباف از رفع تعهد ارزی معاف نشده است.

معاون صنایع عمومی وزارت صمت گفت: با وجود تحریم‌ها، افزایش تولید فرش دستباف روند صعودی داشته که نشان می‌دهد ما توانسته‌ایم غیر از صادرات رسمی از روش‌های دیگری نظیر صادرات مسافری، این محصول را بفروشیم.

سرپرست مرکز ملی صنایع خلاق و فرش ایران، گفت: بر اساس آمار گمرک در ۴ ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ صادرات فرش دستباف ۱۱ و نیم میلیون دلار بود.

رشد تورم در چند سال اخیر، عامل مهمی در کاهش قدرت خرید مردم و رکود بازار فرش است. مردم دیگر توان خرید فرش دستباف ت را ندارند و ترجیح می‌دهند فرش ماشینی خریداری کنند.این صنعت با مشکلات دیگری از جمله خام‌فروشی مواد اولیه به دلالان خارج کشور، استفاده از مواد اولیه نامرغوب و با کیفیت پایین، عدم‌استفاده از تکنولوژی پیشرفته در تولید مواد اولیه از جمله رنگ و نخ، بهره‌‌‌گیری از محیط غیراستاندارد برای تولید فرش، کم‌توجهی به حقوق و مزایا و بیمه کارگران شاغل در این صنعت، عدم‌بهره‌‌‌گیری از کارگاه‌‌‌های متمرکز، عدم‌توجه به سلایق و نیازهای مصرف‌کنندگان، عدم‌حمایت مادی و معنوی دولت از بافندگان فرش دستباف ،... و تحریم‌‌‌ها نیز مواجه است. فعالان این هنر اصیل امیدوار هستند با حضور رئیس جمهور جدید برنامه ریزی ها کاربردی و درستی برای این معضلات انجام شود.

رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع دستی اتاق ایران، گفت: طی چند سال گذشته تجار آمریکایی در افغانستان سرمایه‌گذاری کرده‌اند و قالیبافی را در این کشور توسعه داده‌اند، در سه سال اخیر هم شاهد شدت گرفتن تعداد فرش‌های قاچاق افغانستانی در ایران هستیم.

فرش دستباف ایرانی با قدمت بیش از ۲ هزار سال که روزگاری یکی از کالا‌های صادراتی مشهور و مرغوب ایرانی محسوب می‌شد، چند سالی است از رکود رنج می‌برد. کاهش صادرات، بهای تمام شده بالا به دلیل قیمت بالای مواد اولیه و جایگزینی فرش ماشینی در سبد خانواده‌های ایرانی از دلایل اصلی رکود ادامه دار بازار فرش شناخته می‌شود.

رئیس موزه فرش ایران، گفت: پیشتر فرش چینی و افغان را در خارج از ایران با عنوان فرش ایرانی می‌فروختند حالا کار به جایی رسیده که فرش افغان را در داخل ایران به اسم فرش دستباف ایرانی به خودمان می‌فروشند.

رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف شیراز، گفت: وضع فرش دستباف در شرایط فعلی به هیچ وجه خوب نیست؛ بافنده‌های فرش دستباف هم حال و وضع مناسبی ندارند و مشکلات در صادرات فرش دستباف باعث شده تا تمام بافنده‌ها هم از ادامه فعالیت دلسرد شوند.

فرش ایرانی با طرح‌هایی از چهارگوشه این سرزمین که هر کدام در کنار یکدیگر نقشه ایران را به زیبایی و کمال بر گستره ایران پهن می‌کنند، نماد هویت، ملیت و اصالت و شناسنامه این دیر کهن است. اما متاسفانه در سال‌های گذشته این هویت فرهنگی ایران توسط برخی کشور‌ها سرقت شده است؛ میراثی که این روز‌ها حال خوشی ندارد؛ چراکه رونق خود را از دست داده است و با وجود ظرفیت‌های لازم برای اینکه به رونق و شکوفایی اقتصاد کشور کمک کند، امکانات لازم و کافی برای تولید و صادرات را ندارد.

می‌توان، اصلی‌ترین چالش‌های موجود در صنعت فرش را در سه محور تامین مواد اولیه، تولید فرش و توزیع، بازاریابی و فروش طبقه‌بندی کرد.

در این رابطه مرتضی میری اظهار کرد: بر اساس نامه اخیر وزیر صمت، میزان پیمان سپاری ارزی برای فرش در انواع مختلف (از ۱۰۰ درصد) به ۱۰، ۱۵ و ۲۰ درصد بسته به میزان مواد اولیه‌ای که در آن استفاده کاهش یافته است.

رییس اتاق بازرگانی کاشان، گفت: قیمت فرش دستباف در شرایط کنونی به حدی بالا است که از قدرت خرید خانوار‌ها خارج شده است.

یک فرش دوران شاهنشاهی صفوی که در شرایط فوق العاده‌ای باقی مانده است قرار است در حراجی کریستی به فروش برسد.

سی امین نمایشگاه بین المللی فرش دستباف تهران روز چهارشنبه ۱ شهریورماه ۱۴۰۲ در محل دائمی نمایشگاه‌های بین المللی تهران افتتاح شد. این نمایشگاه تا ۷ شهریورماه دایر است.

فرش‌ها در طول تابستان در مزارع باقی می‌مانند و رنگ‌ها تا اواسط شهریور ماه در زیر دمای سوزان بالغ می‌شوند. گرچه تحمل گرمای شدید هم برای ساکنان آنتالیا و هم برای کارگران مزرعه سخت است، ولی همین گرما و تابش خورشید، روند بلوغ رنگ را تسریع کرده و به آن‌ها کمک می‌کند تا سریع‌تر قوام یابند.