خلیج گرگان

همه ساله با خنک شدن تدریجی هوا، پرندگان مهاجر همچون پلیکان، اردک و دیگر گونه‌ها از مناطق سردسیری سیبری و اروپا به خلیج گرگان ، تالاب‌ها و زیستگاه‌های آبی استان گلستان می‌آیند.

رضا ناظمی، عکاس طبیعت تصاویری از فلامینگو‌های خلیج گرگان را در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرده است. فلامینگو یکی از پرجمعیت‌ترین پرندگان مهاجر زمستانی در مازندران است که هر سال پس از طی مسافت طولانی از عرض شمالی به خلیج گرگان و تالاب بین‌المللی میانکاله می‌رسد. خلیج گرگان بر اثر پیشروی شبه‌جزیره میانکاله در جنوب شرقی دریای خزر تشکیل شده‌است و بین دو استان مازندران و گلستان قرار دارد. در ازای خلیج گرگان تقریباً ۶۰ کیلومتر و حداکثر پهنای آن نزدیک به ۱۲ کیلومتر و وسعت آن حدود ۴۰۰۰ هکتار است. جمعیت فلامینگو‌ها در هر دور مهاجرت بین ۷۰ تا ۸۰ هزار بال است که وارد تالاب میانکاله و دیگر تالاب‌های منطقه و آب‌بندان‌ها می‌شوند و تا بهار سال بعد مهمان ایران هستند.

لایروبی کانال آشوراده و تبادل آب بین دریا و خلیج گرگان موجب شده تا شناور‌های سبک به راحتی در خلیج تردد داشته باشند و افزایش ۲۰ سانتی‌متری ارتفاع سطح آب خلیج گرگان باعث کاهش شوری آب و مهاجرت پرندگان به خلیج گرگان شده است، لایروبی کانال آشوراده حدود ۴۰۰ متر به پهنای سواحل اضافه کرده است. کانال آشوراده به طول ۹ کیلومتر جزئی از مهمترین مسیر انتقال آب دریای خزر به خلیج گرگان است. با بازگشایی کانال آشوراده و ورود آب دریا به خلیج گرگان ، موانع مسیر منتهی به اسکله‌های تجاری و تفریحی مرتفع شد و شناور‌های سبک می‌توانند به راحتی از اسکله‌ها در مسیر جزیره آشوراده تردد داشته باشند خلیج گرگان در خاک ایران واقع و از غرب به شرق کشیده شده‌است و درازای آن تقریباً ۶۰ کیلومتر و حداکثر پهنای آن نزدیک به ۱۲ کیلومتر و وسعت خلیج حدود ۴۰۰۰ هکتار است. خلیج گرگان کم‌عمق است به‌طوری‌که با در نظر گرفتن بالاآمدگی آب، حداکثر عمق آن به ۴ متر می‌رسد و از غرب به شرق تا حوالی ضلع جنوبی آشوراده به عمق آب افزوده می‌شود. این خلیج دو بندر دارد، بندر ترکمن در ساحل شرقی که در مداخل خلیج و در کنار آن قرار دارد و بندر گز نیز در ساحل جنوبی واقع شده‌است.

عملیات آبرسانی به خلیج گرگان و بهره‌برداری از کانال جدید آشوراده، به‌ عنوان یکی از وعده‌های سفر استانی هیات دولت به استان گلستان ؛ ظهر چهارشنبه ( ۱ آذر ۱۴۰۲) با حضور جمعی از مسئولان استانی آغاز شد.

تصاویر زیبایی از کوچ گسترده پرندگان مهاجر به خلیج گرگان در این ویدئو دیده می‌شود. همه ساله با خنک شدن تدریجی هوا، پیش قراول پرندگان مهاجر همچون خوتکا، کاکایی، حواصیل، کشیم، پلیکان، اگرت، اردک و دیگر گونه‌ها از مناطق سردسیری سیبری و اروپا به خلیج گرگان و زیستگاه‌های آبی گلستان می‌آیند. حضور این پرندگان همواره با استقبال مردم روبرو می‌شود که از مدت‌ها قبل در انتظارشان نیز بوده‌اند. فعالان محیط‌زیست، اما در مورد شکار این پرندگان مهاجر هشدار می‌دهند.

پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نزدیک به تدریج بر تنوع گونه‌ها افزوده شود و شاهد ورود انواع مرغابی، قو و غاز نیز به جمع این پرندگان باشیم.

خلیج گرگان یکی از بزرگترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر به شمار می‌رود که تداوم زندگی بسیاری از جانداران در بزرگ‌ترین دریاچه زمین به اتصال آن با دریا وابسته است. این پهنه سال‌هاست که گرفتار چالش‌هایی از جمله کمبود آب برای تجدید حیات آبزیان و لایروبی نکردن کانال‌های آبرسان است؛ از این رو رئیس جمهور در جریان شانزدهمین سفر استانی در اسفند ماه سال ۱۴۰۰ پس از حضور در خلیج گرگان ، دستور فوری آغاز لایروبی و رسوب‌برداری از کانال‌های سه‌گانه منطقه را صادر کرد و پس از مدت کوتاهی با هماهنگی سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان مجری و قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا به عنوان پیمانکار، مرحله نخست این عملیات آغاز و امید است سبب احیای تالاب میانکاله و بازگشت پرندگان مهاجر شود. خلیج گرگان از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرقی دریای خزر و حوزه شهرستان‌های بندرترکمن، بندرگز، نوکنده و بهشهر از ۶۰ کیلومتر طول و حداکثر ۱۲ کیلومتر عرض برخوردار بوده و دارای امتداد شرقی - غربی است.

جزیره آشوراده در بندر ترکمن در استان گلستان واقع شده و فقط ۱۰ کیلومتر با این شهرستان فاصله دارد. «آشوراده» یک لفظ در زبان ترکمنی به معنی «جزیره آشور» است. دارای امکاناتی از قبیل پاسگاه، تعاونی روستایی، مدرسه، مغازه، مسجد و حسینیه بود و بیش از ۱۰۰۰ نفر سکنه داشت که به دامداری، کارگری، ماهی‌گیری و کسب و کار مشغول بودند، اما پس از وقوع سیل در سال ۷۲، این جزیره از وجود سکنه تخلیه شد و اکنون فقط کارمندان شیلات در آن سکونت دارند. به منظور رونق دوباره این جزیره باید مسئولان چاره‌ای بیاندیشند. به منظور نجات " خلیج گرگان " از خشک شدن کامل، مقرر شده است تا سازمان بنادر و دریانوردی، کانال آشوراده و چوپوقلی که ارتباط دهنده خلیج گرگان هستند را لایروبی کند تا ارتباط آب خزر با خلیج گرگان بیشتر شود.

در ویدئو زیر ، گزارش پرویز پرستویی از وضعیت هولناک خلیج گرگان را مشاهده می نمایید .پرویز پرستویی با انتشار ویدئویی در صفحه شخصی خود گفت: تا نابودی میانکاله و خلیج گرکان هم مثل هامون و هیرمند راه زیادی نمانده است!

از آن‌جایی که جریان در خلیج گرگان ، افقی و از شرق به غرب است و شدت زیادی ندارد، این خلیج قادر نیست رسوب را به سمت دریای خزر پس بزند و بنابراین بیشتر شدن ارتباط آب دریای با خلیج گرگان سبب ورود رسوب بیشتر به خلیج گرگان خواهد شد.

به منظور نجات « خلیج گرگان » از خشک شدن کامل، مقرر شده است تا سازمان بنادر و کشتیرانی ۲ کانال آشوراده و چوپوقلی که ارتباط‌دهنده خلیج گرگان هستند را با تخصیص اعتبار ۵۰۰ میلیارد تومان، لایروبی کند تا ارتباط آب خزر با خلیج گرگان بیشتر شود.

استاندار گلستان خاطر نشان کرد: درآمد سرانه مردم استان نصف میانگین درآمد سرانه مردم کشور است و 70 درصد جمعیت روستایی و 40 درصد جمعیت شهری استان جزو 5 دهک کمتر برخوردار هستند.

احیای خلیج گرگان زیر نظر ستاد ملی احیای تالاب‌ها است، یعنی ستاد ملی وارد موضوع شده که کار بسیار خوبی بوده و تصمیم‌گیری‌ها در سطح ملی انجام می‌شود.

خلیج گرگان از جمله موضوعاتی بود که در جریان سفر رئیس قوه قضاییه به استان گلستان مورد توجه واقع شد. این خلیج، چند سالی می‌شود که به دلایل مختلف از جمله دخالت‌های انسانی رو به خشکی است و به یکی از بحران‌های زیست محیطی استان گلستان بدل گشته‌است؛ خلیج گرگان دارای کانالی است که اگر با در نظر گرفتن اقتضائات زیست‌محیطی لایروبی شود، آب از دریا وارد آن خواهد شد و بار دیگر حیات به خلیج گرگان بازخواهد گشت.

مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران گفت: "۲۵ درصد خلیج گرگان در ضلع غربی شهرستان های شرقی مازندران خشک شده است."

به گفته کارشناسان آب خلیج گرگان حداقل ۶۰۰ متر تا یک کیلومتر پسروی داشته و در صورت ادامه روند تا ۸ سال دیگر کامل خشک می‌شود.