قاجاریه

شهر‌های ایران در زمان قاجار القاب مختلفی داشته است؛ که در ادامه با برخی از این القاب آشنا می‌شوید.

خانه تاریخی بهنام با مساحت ۱۴۶۰متر مربع و با شماره ثبتی ۱۸۵۰ در فهرست آثار ملی، یکی از خانه‌های تاریخی محله مقصودیه شهر تبریز است. قدمت این خانه به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه باز می‌گردد و توسط حاج میرزا مهدی خان اعتماد ساخته شده است. خانه بهنام فضاهایی، چون زمستان نشین، تابستان نشین، حیاط اندرونی و بیرونی را داراست. طنبی خانه بهنام دارای پنجره‌های ارسی و ایوان ستون دار با تزیینات گچی است. طنبی، تالاری بزرگ و هفت در است که در اغلب خانه‌های قدیمی شاخص وجود دارد.

عمادالسلطنه یک‌سری رویداد‌ها را در خاطراتش نوشته است ولی وقتی این خاطرات را می‌خوانیم، بهتر است به چیز‌هایی که نویسنده قصد نکرده آنها را بگوید هم توجه کنیم. مثلاً در جایی می‌گوید ساختن خانه‌ها را از اندرونی شروع می‌کردند. جالب این است که این آدم برادرزاده ناصرالدین شاه بوده، اما در تهران خانه نداشته و خانه اجاره کرده است.

خانه صدقیانی تبریز با شماره ثبت ۷۴۹۸ در فهرست آثار ملی، به دوران قاجاریه تعلق دارد و بخش‌هایی از آن نیز در دوره پهلوی توسعه یافته است. خانه صدقیانی بزرگترین حیاط بیرونی از بین خانه‌های تاریخی تبریز را داراست و با داشتن متراژی نزدیک به ۷۰۰۰ متر مربع، وسیع‌ترین خانه تبریز است. خانه صدقیانی محل سکونت یکی از تجار ابریشم شهر تبریز به نام محمد صدقیانی بوده و در حال حاضر یکی از مجموعه ساختمان‌های دانشکده معماری دانشگاه هنر اسلامی تبریز است.

حسین سبحانی ۶۷ ساله، چایچی چایخانه قدیمی مظفریه، ده سال بعد از حضور برادر بزرگترش علی، ۴۵ سالی است در ورودی این تیمچه از رهگذران، بازاریان و گردشگران با چای پذیرایی می‌کند. او در ۵ دهه گذشته همه روزه از ساعت ۸:۳۰ بساط چایخانه خود را با کمک اسکندر، سرایه‌دار تیمچه برپا کرده و با گشودن در‌های چوبی عظیم تیمچه تا ساعت ۱۷:۳۰ عصر کار می‌کند. او با دادن ژتون (پَتَه به زبان محلی) فلزی به صورت ماهیانه و یا هفتگی به بازاریان و هجره‌داران، به تعداد هر چای بردن به آنها، ژتون‌ها را در کنار سینی بازگردانده و از حسابشان کسر می‌کند. تیمچه مظفریه یکی از مهمترین و زیباترین اماکن قدیمی در قلب بازار تاریخی تبریز (بزرگترین بازار مسقف جهان) و بازار فرش دستباف تبریز به شمار می‌آید که بیشترین بازدید و حضور گردشگران داخلی و خارجی را به خود اختصاص می‌دهد.

اکثر خاندان شیبانی تحصیلکرده و صاحب‌مناصب سیاسی و فرهنگی بودند؛ مثل حبیب‌الله خان شیبانی و دکتر محمدعلی شیبانی که دکترای حقوق سیاسی داشت و سفیر ایران در فرانسه زمان رضا شاه بود.

کاخ قلعه دزک که به دست هنرمندان ایرانی معماری و تزئین شده دارای اتاق‌هایی با درب‌هایی ارزشمند از چوب گردو بوده که در آن نقش و نگار‌های زیبایی به کار برده شده است.

خانه زینت‌الملک یا زینت‌الملوک یکی از آثار به جای مانده از دوره قاجار است که ساخت آن در حدود سال ۱۲۹۰ ه‍.ق توسط علی محمد خان قوام الملک دوم آغاز و در سال ۱۳۰۲ ه‍.ق به اتمام رسیده‌است.در ضلع غربی نارنجستان قوام، عمارتی زیبا قرار دارد که به دلیل سکونت خانم زینت‌الملک قوامی، دختر قوام‌الملک چهارم، به این نام معروف است.

خانه امین التجار یکی از عمارت‌های باشکوه و تاریخی اصفهان است. این خانه در خیابان عبد الرزاق و در محله پشت بارو قرار دارد. قدمت خانه امین التجار به دوره قاجار اختصاص دارد و به وسیله یک تاجر اصفهانی به نام محمد علی امین التجار ساخته شده است. جبهۀ شمالی خانۀ قاجاری امین‌التجار اصفهان، تنها بخش از این خانه است که در جریان احداث خیابان عبدالرزاق در امان ماند و بعد از خریداری توسط اداره فرهنگ و هنر سابق، کاربری‌های مختلفی به آن داده شد و اکنون در اختیار اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان قرار دارد. خانه امین التجار از منظر معماری از زیبایی‌های بصری بی نظیری برخوردار است. در ایوان خانه امین التجار شش ستون مرتفع وجود دارد که ارتفاع هر ستون حدود ۶ متر برآورد شده است. نمای ایوان به وسیله نقاشی و گچ بری مزین گشته است و سر ستون‌ها مقرنس کاری شده است. عمارت امین التجار به درب و پنجره‌های دارای منبت کاری و خاتم کاری با شیشه‌های رنگی و ارسی مجهز است. در خانه امین التجار برای نخستین بار یک تاجر اصفهانی مسلمان از مبل تاشو بهره گرفته است. مبلمان تاشو در تالار مرکزی تعبیه شده است. به همت اداره گردشگری سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان برای اولین بار بازدید این خانه تاریخی در ایام نوروز برای عموم مهیا شده است.

تصاویری از عصر قاجار منتشر شده است که زنان حرمسرا با بُز عکس یادگاری گرفته‌اند.

دیپلمات و خاورشناس آلمانی، گفته است: میرزا عقیده داشت که همه این بدبختی‌ها و قحطی‌ها از آنجا نشأت می‌گیرد که مقامات بالا گناهکار هستند و توجهی به حال مردم ندارند و در فکر عیش و نوش خود هستند.

کاخ نیاوران در شمال شرق تهران و در منطقه شمیرانات قرار دارد. شکل‌گیری کاخ نیاوران به نخستین سال‌های سلسله قاجار بازمی‌گردد. مجموعه کاخ نیاوران پس از انقلاب اسلامی به مجموعه‌ای موزه‌ای تبدیل شده است. کاخ نیاوران آخرین محل زندگی محمدرضا پهلوی و خانواده‌اش بوده و از مهم‌ترین و زیباترین مکان‌های تاریخی تهران به شمار می‌رود. معماری بنا ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی است که نقطه عطف آن را می‌توان در سقف باز شو آن مشاهده کرد. اما این تنها خود بنای کاخ نیاوران نیست که باعث جذابیت مجموعه شده، قرارگیری کاخ در میان باغی بزرگ و با صفا و همچنین بنا‌های تاریخی دیگری، چون کاخ احمدشاه ارزشی دوچندان به آن بخشیده است.

دومین سفر ناصرالدین شاه به اروپا در فروردین سال ۱۲۵۷ شمسی آغاز شد؛ او در این سفر ابتدا به روسیه رفت و سپس عازم کشور‌های مجارستان، آلمان، فرانسه و اتریش شد.

از مردی که به خاطر ظاهر نامتعارفش مورد تمسخر عام و خاص بود تا عکس دسته جمعی پزشکان و بیماران؛ با این تصاویر شما را به تماشای صحنه‌هایی از زندگی ایرانیان در عهد قاجار می‌بریم.

ناصرالدین شاه در سفر به پاریس و مشاهدۀ فسیل کشف شده از یک جانور منقرض شده متعجب شد.

باغ پهلوان‌پور مربوط به اواخر دوره قاجار است و در مهریز، محله مزویر آباد واقع شده است. این باغ به دلیل روان بودن آب قنات مشهور به «حسن‌آباد» از داخل آن از گذشته دارای جاذبه خاصی بوده است. دو طرف جوی اصلی باغ پهلوان پور درختان تنومند و سالخورده چنار قرار دارند. درختان مثمر باغ نیز شامل انار، بادام و خرمالو است و کاشت این درختان با توجه به گرمای زیاد استان یزد نمایانگر آب و هوای متفاوت نسبتاً خنک این منطقه است.

در مجموعۀ «سفر به عصر قاجار» هر بار با چند عکس باکیفیت که از آرشیو‌های معتبر تهیه شده‌اند، شما را به تماشای گوشه‌هایی از زندگی مردم ایران در بیش از یک قرن قبل می‌بریم.

عکس‌های عصر قاجار را می‌توان بار‌ها و بار‌ها تماشا کرد و هر بار چیز‌های تازه‌ای در آن‌ها دید؛ از جزییات لباس‌ها و چهره‌ها گرفته تا شکل و شمایل خانه‌ها و خیابان‌ها و هر چیز دیگری که در طول این یک قرن و اندی دچار تغییرات فراوان شده است.

باغ عمارت فتح‌آباد بیگلر بیگی باغی مربوط به دوره قاجار است که در ۲۵ کیلومتری مرکز کرمان، شهر اختیارآباد واقع شده. این باغ الگوی احداث باغ شاهزاده ماهان بوده‌است. این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۷۲۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. در این مجموعه علاوه بر عمارت اصلی که با دو طبقه در مرکزیت مجموعه و در شمال حوض اصلی قرار گرفته‌است در سمت غرب عمارت چهار فصل وجود دارد.

دختر ناصرالدین‌شاه در کتاب خاطرات خود با وجود همۀ انتقادات تندی که از وضع کشور و دربار کرده است، باز هم دربارۀ پدرش اعتقاد دارد که «اگر» جشن پنجاه سالگی سلطنت را از سر گذرانده بود، شیوۀ حکومت‌داری‌اش را تغییر می‌داد.