سفره خانه سنتی خیام یکی از قدیمی‌ترین سفره خانه‌های فعال در تهران است که بنای آن بیش از 300 سال قدمت دارد. اما تامین نشدن هزینه سوخت و یکی نبودن دخل و خرج آن، باعث شده تا گردانندگان این سفره خانه ثبت شده در فهرست میراث ملی، به فکر تعطیلی کردن آن بیفتند.
سفره خانه خیام خرداد ماه سال 1381 در بنایی فرهنگی، تاریخی با قدمتی 300 ساله آغاز به کار کرد.
این بنا یکی از منحصر به فردترین بناهای اعیانی قرون اخیر است که در قرن سیزدهم توسط بانو منیرالسلطان به عنوان کاروانسرا وقف امامزاده سید نصرالدین شد و پس از آن به سبب معماری وشهرسازی جدید و احداث خیابان خیام در زمان پهلوی اول از حرم جدا شد.
معماری این بنا به سبک قرینه، با سقف های بلند و گنبدی شکل، فضایی اصیل و واقعی از بناهای کهن تهران، پایتخت ایران را به تصویر می کشد.
به دلیل وجود ارزشهای فرهنگی، هنری و قدمت تاریخی، این اثر تاریخی با شماره 2983 در روز دوم مرداد ماه سال 79 در فهرست میراث ملی به ثبت رسید.
همچنین سازمان یونسکو در کتاب راهنمای گردشگر از این سفره خانه به عنوان یکی از قدیمی ترین بناهایی تاریخی که به سفره خانه تغییر کاربری داده یاد و نام آن را ثبت کرد.
همان زمان که این مکان برای کاربری سفره خانه آماده می شد از کف زمین این بنا تعدادی سینی، یک گلدان بزرگ و جام های تاریخی پیدا شد که قدمتی برابر با قدمت ساختمان داشتند اکنون این ظروف نیز در معرض دید عموم قرار داده شده است.
مدیر داخلی سفره خانه گفت: اکنون حدود 9 سال است که این بنا از زغال فروشی به سفره خانه تغییر کاربری داده است و هر چند ماه یک بار کارشناسان سازمان میراث فرهنگی از این مکان بازدید می کنند.
منصور چمنی بیان کرد: دو سال پیش کارشناسان اداره بهداشت ضمن بازدید از این مکان اعلام کردند که کف پوش این سفره خانه باید عوض شود اما میراث فرهنگی موافقت نکرد و گفت که چون در فهرست میراث ملی و کتاب یونسکو ثبت شده نباید تغییری در آن ایجاد کرد.
چمنی گفت: در پشتی این ساختمان به بازار راه دارد و همین نزدیکی به بازار باعث شده تا به اصطلاح بازاری ها جزو مشتریان ثابت این سفره خانه باشند با این حال نمی توان گفت که دخل وخرجمان در این سفره خانه یکی است چون پس از هدفمندی یارانه ها هزینه گازوئیل مصرفی در این سفره خانه بسیار افزایش پیدا کرده است و هیچ یارانه و کمکی برای آن حتی از سوی متولیان سفره خانه داده نمی شود به همین دلیل در چند روز گذشته نیمی از کارکنان سفره خانه را تعدیل کردیم حتی کارگرهای شبها در سرما می خوابند چون نمی توانیم اینجا را گرم نگه داریم.
وی گفت: مدتی پیش توریست خارجی به سفره خانه آمد و ما جلوی پای او دو تا بخاری گذاشتیم همچنین چون در این مکان گاز نداریم مجبوریم از گازوئیل استفاده کنیم.
چمنی گفت: این مکان تنها یک سفره خانه سنتی نیست بلکه بسیاری برای دیدن بنای تاریخی آن از این مکان بازدید می کنند. همچنین یکی از مقاصد گردشگری توریست های خارجی است اما با این حال سازمان میراث فرهنگی برخود واجب نمی داند که این مکان را از بحران تامین هزینه ها و سوخت گازوئیلی آن نجات دهد.
وی تصریح کرد: این مکان وقفی و مالک اصلی آن سازمان اوقاف و امور خیریه است بنابراین یکی دیگر از متولیان نگهداری از این مکان اوقاف است اما این سازمان هم برای فعال ماندن آن تلاشی نمی کند.
مدیر داخلی سفره خانه خیام بیان کرد: برخی از سفره خانه داران که شرایطی مشابه ما را دارند حداقل می توانند از طریق اخذ ورودی از مهمانان به سبب حضور گروههای موسیقی مقداری از هزینه های خود را جبران کنند اما مجوز ورود گروه موسیقی به این سفره خانه داده نمی شود.
چمنی با اشاره به افزایش نرخ برق مصرفی گفت: به اداره برق اعتراض کردیم آنها پاسخ دادند که شما هم این هزینه را از طریق افزایش قیمت غذاهایتان تامین کنید اما پاسخ دادم که نمی توان این کار را کرد چون همان مشتری را هم دیگر نخواهیم داشت و سازمان تعزیرات نیز برای اخذ هزینه نامتعادل غذا جریمه می کند.
وی از تعطیلی این سفره خانه و بنای تاریخی خبر داد و گفت: اگر اوضاع به همین منوال پیش برود مجبوریم تغییرکاربری دهیم و گرنه مجبور می شویم آن را تعطیل کنیم.
