اجلاس تهران ترمزی برای جنگ؟

باوجود اظهاراتی که مقامات ایرانی و اسرائیلی در مقابله با یکدیگر مطرح می کنند، این یک تصور اشتباه است که اجلاس جنبش عدم تعهد در تهران می تواند مانعی در جهت تلاش های آمریکا برای ایزوله ایران باشد. به طور حتم بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل به رغم همه فشار ها و مخالفت ها در این اجلاس شرکت می کند. و محمد مرسی، رئیس جمهور مصر نیز در کنار تعداد دیگر از مقامات عالی کشور های عضو در نشست تهران حضور خواهد داشت. حتی جای تردیدی ندارد که در پایان این اجلاس بیانیه ای در خصوص حمایت از برنامه  های هسته ای صلح آمیز ایران و محکومیت تحریم های یکجانبه منتشر شود. اما هیچ یک از این رویداد ها نمی تواند دلیلی برای تغییر جهت تلاش آمریکا برای ایزوله ایران باشد.

برنامه ریزی برای اینکه ایران در هفته جاری میزیانی اجلاس غیر متعهد ها را بر عهده بگیرد ، 3 سال پیش در مصر انجام شد و دبیر کل سازمان ملل نیز تا کنون از زمان بنیانگذاری این جنبش در تمامی نشست های آن شرکت کرده است. به این ترتیب عدم حضور بان کی مون در اجلاس تهران یک نوع مخالفت با سنت کهن دیگر دبیر کل های سازمان ملل به شمار می رفت. به بیان دیگری در صورتی که دبیر کل سازمان ملل خود را درگیر شعارهای ژئوپولتیکی آمریکا و اسرائیل می کرد و به تهران سفر نمی کرد، اعتبار خود را زیر سئوال می برد.

از سوی دیگر حضور مرسی در ایران نیز شگفت انگیز نیست، چرا که وی بارها تاکید کرده مصر مرسی با مصر مبارک متفاوت است و سیاست خارجی مستقلی را دنبال می کند. حتی پیش از روی کار آمدن محمد مرسی به عنوان رئیس جمهور مصر، نیروی نظامی حاکم از احیای روابط با ایران استقبال کرده بود. احیای روابطی که لزوما به معنی اتحاد نبوده و می توان آن را به یک گشایش دیپلماتیک تعبیر کرد که هدف آن پرهیز از دامن زدن به تنش ها و درگیری ها است.

جنبش غیر متعهد ها به نوبه خود همواره حامی موضع ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی بوده و بر حقوق هسته ای جمهوری اسلامی برای بهره مندی از انرژی هسته ای صلح آمیز تاکید کرده است. این جنبش مخالف محدودیت در حقوق مشروع و تحریم های یکجانبه است. در همین حال جنبش غیر متعهد ها از اصل مبارزه با گسترش تسلیحات کشتار جمعی در آژانس حمایت کرده و تاکید دارد تهران نیز باید به درخواست های آژانس بین المللی انرژی اتمی در فعالیت های هسته ای خود عمل کند.  

به بیان دیگر نه جنبش غیر متعهد ها و نه دبیر کل سازمان ملل، هیچ یک در تلاش ها برای ایزوله کردن ایران حضور ندارند و در ضمن خواستار همکاری ایران با آژانس هستند. این در حالی است که به نظر نمی رسد این جنبش بیش از آنچه تا کنون انجام داده ، بتواند اقدامی در جهت حمایت از برنامه های هسته ای ایران و مخالف با تحریم ها انجام دهد.

با این حال تلاش تهران برای به رخ کشیدن برگزاری اجلاس غیر متعهد ها در ایران واکنش مقامات تل آویو را به دنبال داشت. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در گفت و گوی تلفنی مستقیم با بان کی مون به وی گفت آقای دبیر کل جای شمار در ایران نیست. حتی برخی مقامات در اسرائیل مدعی شدند برگزاری این  اجلاس در تهران می تواند راه بروز درگیری نظامی را کوتاه تر کند چرا که ادعا های اسرائیل در خصوص ناکارآمدی تحریم ها علیه ایران را به اثبات می رساند . به این ترتیب ریسک وقوع درگیری اجتناب ناپذیر و قریب الوقوع خواهد بود.

با این وجود مقامات آمریکایی در مورد اینکه اسرائیل به واقع تا پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به دنبال اقدام نظامی یکجانبه علیه ایران باشد، تردید دارند. برخی مقامات کابینه اوباما می گویند طبل جنگ نتانیاهو که از ماه مارس با شدت بیشتری به صدا در آمده تنها یک بلوف است تا ایالات متحده را به اتخاذ موضعی جدی تر علیه ایران ترغیب کند.

صدای طبل جنگ علیه ایران در تابستان جاری در رسانه های اسرائیلی همواره به گوش می رسید اما گاهی به دلیل آشکار شدن اختلاف نظر ها در کابینه اسرائیل بر سر اقدام نظامی علیه ایران، صدای این طبل پایین تر می آمد. شماری از مقامات امنیتی و نظامی سابق و کنونی اسرائیل بر این باورند که حمله یکجانبه کشورشان به ایران پیامد های وخیمی به همراه دارد و در عین حال برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی را متوقف نمی کند.

به این ترتیب شماری از تحلیلگران احتمال اقدام نظامی اسرائیل علیه ایران تا پیش از انتخابات ریاست جمهوری 6 نوامبر آمریکا را بعید می دانند. اما این نه به دلیل اجلاس تهران ، بلکه محاسبه ریسک هایی است که پیش رو قرار دارد.