معاون آفریقا و عربی وزارت امور خارجه اعلام کرد: گفتگوهای سه جانبه ما با ترکیه و مصر به طور متوسط هر 15 روز یک بار برگزار می شود و رایزنی با این کشورها و از طریق این کشورها با دیگر کشورهای منطقه و موثر در اوضاع سوریه وجود دارد.
حسین امیر عبدالهیان، معاون آفریقا و عربی وزارت امور خارجه کشورمان در گفتگو با مهر، پیرامون موضوعات مختلف منطقه از جمله سوریه، مصر، لبنان، بحرین و ... به بیان دیدگاه های وزارت خارجه پرداخت.
پیش بینی ایران از اجرای پروژه آتش بس در سوریه چیست؟
مبنای اصلی پروژه آتش بس در نشست تهران پیرامون تحولات سوریه که در ماه رمضان با حضور بیش از 30 کشور از جمله نماینده دبیرکل سازمان ملل متحد برگزار شد، مطرح و پس از آن در نشست 4 جانبه معاونین وزرای خارجه ایران، مصر ترکیه و عربستان سعودی در قاهره به عنوان یک راهکار و مکانیزم مطرح شد.
در ادامه نیز در سطح وزرای خارجه نشست هایی که در قاهره و دو هفته پیش در نیویورک داشتیم نیز بر این امر تأکید شد و اخضر ابراهیمی نیز از این طرح استقبال کرد.
محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور کشورمان نیز در نشستی که با اردوغان در باکو داشتند، توافق اردوغان و هماهنگی های لازم با ترکیه را ایجاد کردند.
همه طرف ها در حال پیگیری موضوع هستند و دولت سوریه برای اجرای این طرح آمادگی کامل دارد و همواره نیز آماده آتش بس بوده است و دور قبلی آتش بس نیز از طرف گروه های مسلح بی مسئولیت نقض شد و اکنون نیز برخی از گروه های معارض هنوز نسبت به آتش بس پایبندی خود را اعلام نکرده اند.
برقراری آتش بس کار ساده ای نیست، چراکه اکنون در سوریه گروه های مسلح و افراطی وجود دارند که با هیچ طرفی مرتبط نیستند و حتی برخی از جریانات مرتبط به القاعده در سوریه حضور دارند و بر همین اساس در مورد آتش بس باید واقع بینانه صحبت کرد.
آتش بسی که در سوریه اتفاق افتاد، آتش بسی خواهد بود که شاید درصد زیادی از نزاع ها و درگیری ها را کاهش دهد. اما لازم است همین میزان از آتش بس نیز شروع شود و همه طرف ها تلاش کنند که آتش بس تکمیل شود و پایدار بماند.
داوود اغلو در ترکیه مجددا اعلام کرده است که در سوریه بحث نظامی باید در دستور کار قرار گیرد، آیا این تناقضی با موضع گیری ترکیه درباره آتش بس و تأکید این کشور برای حل و فصل بحران سوریه از طریق مسالمت آمیز نیست؟
ما در رایزنی هایی که با دوستان خود در ترکیه داشته ایم، نسبت به اینکه راهکار سوریه صرفا راهکار سیاسی است به توافق رسیده ایم و مشورت های مفید موثری را نیز دوطرف برای یافتن راهکارهای سیاسی داشته اند و در عالی ترین سطوح در ترکیه برقراری آتش بس به عنوان شروع یک گام عملی برای فرصت دادن به راهکار سیاسی مورد توافق قرار گرفته است.
به نظر می رسد دوستان در ترکیه نیز با توجه به رایزنی های رسمی که تاکنون داشتیم در این مسیر حرکت می کنند.
آیا ایران با برخی از طرف های درگیر دیگر در سوریه مانند قطر و عربستان نیز مشورتی داشته است؟
با قطری ها مشورت های مستمری داشته ایم که آخرین مورد آن در سفر یک هفته گذشته وزیر امور خارجه کشورمان به قطر بوده است که در دیدار با امیر قطر و وزیر خارجه و نخست وزیر قطر مسئله راهکارهای برون رفت از شرایط فعلی در سوریه مورد بررسی قرار گرفت.
مهم این هست که همه طرف ها به این راهکار معطوف می شوند که راهکار نظامی و امنیتی پاسخگو نیست و شرایط را بدتر می کند و همه به سمت رویکرد سیاسی متوجه می شوند.
عربستان سعودی نیز در قالب نشست هایی که با مصر و ترکیه داشتیم در جریان گفتگوهای سه جانبه تهران، قاهره و آنکارا قرار دارد و در عین حال مشورت هایی با همه طرف ها برای کمک به سوریه وجود دارد.
بحث میزبانی ایران برای مذاکره سوریه و معارضین ، آیا خبر جدید وجود دارد که موافقتی شده باشد؟
ما از حدود یک سال پیش با همه طرف های معارضه مانند اخوان المسلمین، شورای ملی سوریه و تمامی جهاتی که ممکن بود به عنوان معارضه مطرح باشند، ارتباط برقرار کردیم. در مشورت های خود تلاش کردیم که زمینه برقراری گفتگوی ملی معارضه و حکومت را برقرار کنیم.
خوشبختانه دور اول این گفتگوها دو هفته پیش در دمشق برگزار شد . اما در بررسی های واقع بینانه به این جمع بندی رسیدیم که آنچه می تواند به ثبات و آرامش در سوریه کمک کند؛ برقراری مکانیزم گفتگوی ملی با مشارکت نمایندگان آحاد مردم در سوریه و از جمله معارضه با حکومت سوریه است.
وقتی از نمایندگان آحاد مردم صحبت می کنیم به دلیل وضعیت جامعه شناختی و بافت جمعیتی سوریه است.
کردها، مسیحی ها، علوی ها و در واقع گروه های مختلف قومی در سوریه وجود دارند و در عین حال نیز نظام عشیره ای هم در سوریه حاکم است و به همین دلیل باید نماینگان همه گروه های، اقوام و جمعیت ها و معارضه ای که دارای پایگاه هستند در یک گفتگوی ملی با حکومت سوریه می توانند به برون رفت از وضعیت فعلی کمک کنند.
ما تماس های خود را با همه طرف ها داریم و تلاش می کنیم در اولین فرصت ممکن به موازات یا پس از برقرار آتش بس که مقدور باشد این گفتگوها در یکی از کشورهای منطقه و یا احتمالا در تهران برگزار شود.
در رابطه با گروه تماس، بحث پیشنهاد قاهره که عربستان خارج شد و همچنین پیشنهاد ایران مبنی بر ورود گروه تروئیکا عدم تعهد اکنون بعد از اجلاس نیویورک در مسیر خاصی قرار نگرفته است؟
گفتگوهای سه جانبه ما با ترکیه و مصر به طور متوسط هر 15 روز یک بار برگزار می شود و رایزنی با این کشورها و از طریق این کشورها با دیگر کشورهای منطقه و موثر در اوضاع سوریه وجود دارد.
در خصوص استفاده از ظرفیت نم و تشکیل گروه تماس که مورد تأکید رئیس فعلی نم که جمهوری اسلامی ایران است و در بیانیه پایانی جنبش نم نیز مورد تأکید قرار گرفت، رایزنی های فشرده ای جریان دارد و ما به دنبال یافتن مکانیزم مناسب برای برگزاری این نشست ترجیحا در نیویررک و تشکیل گروه تماس در شکل ویژه و مورد نظر خود هستیم.
زمان نشست آینده مشخص شده است؟
این نشست ها به طور متوسط هر 15 روز یک بار جریان دارد و برای دور بعدی مذاکره در حال رایزنی هستیم.
اخیرا همتای روس شما به تهران سفر کرده اند، نتیجه مذاکرات چه بوده است؟
سفرهای دوره ای را با روسیه در ارتباط با تحولات منطقه از جمله تحولات در سوریه، بحرین، یمن، فلسطین، لبنان و مصر داریم. بیشترین حجم مذاکرات ما نیز به تحولات در سوریه و بحرین باز می گردد.
در پاسخ به سفری که دو ماه پیش به روسیه داشتم، باگدانف، معاون خاورمیانه ای وزیر خارجه روسیه و نماینده پوتین در امور خاورمیانه است به تهران آمد. گفتگوهای سازنده و موثری را در خصوص تحولات در سوریه داشتیم.
مواضع تهران و مسکو در قبال سوریه مواضع مشترک و بسیار نزدیکی است. ما از مردم سوریه و اصلاحات بشار اسد حمایت می کنیم و مداخله خارجی را مردود و حمایت برخی گروه ها از طرف های تروریستی را محکوم و در عین حال معتقدیم راهکار در سوریه صرفا سیاسی است.
همچنین گفتگوهای ما در خصوص مسائلی که در بحرین می گذرد جریان داشت، متأسفانه در بحرین مردم مظلوم بحرین هر روزه با گازهای کشنده شیمیایی مورد هدف قرار می گیرند.
علارغم گذشت حدود 2 سال از شروع حرکت مردم بحرین و طرح مطالبات به شکل دموکراتیک شاهدهستیم که حتی نوزادان بحرینی نیز در اثر گازهای شیمیایی به شهادت می رسند.
بارها از مجاری دیپلماتیک و به طرق متعدد، حکومت بحرین را به رعایت حقوق بشر و اینکه مطالبات مردم خود را به مورد توجه قرار دهد و هرچه زودتر وارد گفتگوی ملی شود، دعوت کردیم.
یکی از مباحث گفتگوی ما بحث درباره بحرین و راهکارهای سیاسی برای برون رفت مسائل فرارو در این کشور بود و در عین حال جمهوری اسلامی ایران طرحی را در خصوص سوریه ارائه داده که اخضر ابراهیمی نیز هفته گذشته در سفری که به تهران داشت، موافقت خود را با محتوای طرح اعلام کرد.
گام اول طرح متمرکز بر موضوع آتش بس در هر سطحی که امکان اجرای آن وجود داشته باشد، است و فکر می کنیم مشورت های مستمر تهران و مسکو در قبال تحولات منطقه اقدامی موثر و مفید و سازنده ای خواهد بود.
در مورد جزئیات طرح پیشنهادی ایران می توانید مطالب بیشتری را ذکر کنید؟
گام اول طرح، توقف خشونت و مکانیزم توقف خشونت نیز آتش بس است. مکانیزم میزان توفیق برقراری آتش بس به میزان همکاری کشورهای همسایه در کنترل مرزها و همچنین به عدم حمایت از گروه های مسلح فاقد مسئولیتی که امروز تلاش کردند سوریه را در برخی از نقاط مرکز نا امنی قرار دهند بازمی گردد.
یکی از گام های مرتبط با این طرح برقراری گفتگوی ملی است که بین نمایندگان آحاد مردم، معارضه واقعی و حکومت صورت گیرد. گام بعدی که در این طرح وجود دارد ، تشکیل دولت انتقالی است که بتواند زمینه برگزاری انتخابات را فراهم کند و در عین حال در تمام مراحل طرح تأکید داریم که بشار اسد به عنوان رئیس جمهور قانونی این کشور حضور دارد و هر گونه طرح و ابتکار سیاسی با در نظر گرفتن این موضوع دنبال خواهد شد.
در نهایت نیز این مردم سوریه هستند که نسبت به آینده سیاسی کشور خود تصمیم خواهند گرفت. کشوری نمی تواند از بیرون درمورد مردم سوریه تصمیم بگیرد.
آقای باگدانف به عنوان نماینده کشور روسیه پیام خاصی به همراه داشتند؟
سفر ایشان برای مذاکرات و مشورت های دوره ای ما در چارچوب موضوعات منطقه از جمله سوریه، بحرین و یمن صورت گرفت.
درباره آخرین وضعیت 14 ملوانی که اخیرا به عنوان ورود غیر مجازبه عربستان بازداشت شدند، توضیح بفرمایید؟
افرادی که کشتی آنها توقیف و در آب های عربستان سعودی دستگیر شده اند، ماهیگرانی بودند که حتی وزیر کشور عربستان نیز نسبت به این مسئله تصریح کرده. سفارت ما در خواست دسترسی کنسولی را به عمل آورده و تلاش ها برای آزادی این اتباع جریان دارد.
خبر جدیدی از دیگر زندانیان ایرانی در عربستان و عده ای که محکوم به اعدام شده بودند، نیست؟ درباره دسترسی های کنسولی و درخواست عفو ایران نتیجه ای حاصل شده است؟
دو هفته پیش مدیر کل کنسولی وزارت امور خارجه سفری را به ریاض داشت و ما هم در خصوص پیگیری وضعیت اتباع کشورمان که متأسفانه به اتهام حمل مواد مخدر به چنین سرنوشتی دچار شدند و دولت عربستان مدعی است که این عده چنین تخطی را مرتکب شده بودند.
هیأت کنسولی هم در ارتباط با پیگیری وضعیت حقوقی و اعتراضات جمهوری اسلامی ایران مذاکراتی را با طرف سعودی داشتند و هم اینکه برای دسترسی کنسولی به افراد باقیمانده که چنین اتهاماتی نیز متوجه آنهاست، اقداماتی صورت گرفته است. پیشرفت های خوبی در این رابطه داشته ایم.
نسبت به توقف روند اعدام سایر اتباعی که وضعیت مشابهی دارند توافق هایی صورت گرفت و امیدوار هستیم که هر چه زودتر این پرونده را به محو مطلوب به پایان برسانیم.
خبری مبنی بر سفر وزیر کشور عربستان به ایران وجود داشت، تأیید می کنید؟
سفیر ما در عربستان درآستانه برگزاری حج دیدار رسمی با وزیر کشور عربستان داشت و مباحث مختلف و مفیدی در این ملاقات مطرح شده است. طبعا جمهوری اسلامی ایران در تعاملات منطقه ای خود از هر سفر مقامات کشورهای منطقه و از جمله عربستان سعودی استقبال می کند.
در حال حاضر برنامه مشخصی برای سفر وزیر کشور عربستان به تهران نهایی نشده است ولی ما از سفر وزیر کشور عربستان به تهران استقبال می کنیم.
اخیرا اعلام کردند که ارباب سیر، ایرانی متهم به ترور سفیر عربستان اعترافاتی داشته است، به نظر شما این اعلام در شرایط فعلی چه اهدافی در پی دارد و ایران در نهایت دسترسی کنسولی به این تبعه پیدا کرده و آیا موضع عربستان نسبت به گذشته تغییری داشته است؟
آنچه که به عربستان باز می گردد؛ این سناریو از ابتدا ناشیانه و ساختگی بود و بر همین اساس علارغم آنکه بارها درخواست شد مستنداتی در این رابطه ارائه شود تا کنون نتوانسته ایم سند معتبری در این رابطه به دست آوریم.
در مورد آنچه که به دسترسی کنسولی بازمی گردد نیز پیگیری هایی صورت گرفته و در یک سطحی و در مقطعی امکان دسترسی کنسولی فراهم شد.
اما اینکه چرا در مقطع فعلی این بحث مجددا زنده شده را باید در نیاز داخلی آمریکا در فضای کنونی یافت. بیشتر شاید این امر مصرف داخلی در آمریکا دارد.
اخیرا کاردار ایران توسط مقامات وزارت خارجه بحرین احضار شد. ایران متقابلا واکنشی داشت، با توجه به اینکه آنها ادعاهایی در رابطه با دخالت ایران در امور داخلی بحرین داشتند.قبلا درخواست کرده بودند که ایران وساطت کند اما ظاهرا به دلیل همین وساطت ایران احضار انجام شده است؟ این امر را چطور ارزیابی می کند؟
در نشست سران سازمان کنفرانس اسلامی در مکه، دیداری بین پادشاه بحرین و دکتر صالحی انجام شد که در آن دیدار پادشاه بحرین ایده های مثبتی را برای برون رفت از وضعیت فعلی در بحرین اعلام کرد که مورد استقبال ما قرار گرفت.
آنها تأکید داشتند که جمهوری اسلامی ایران هم بتواند با توجه به تحولاتی که در آنجا هست، نقشی را ایفا کند که تهران نیز از این مسئله استقبال کرد.
رایزنی هایی را با برخی از طرف ها در منطقه عمل آوردیم و به کاردارمان در بحرین این مأموریت را دادیم که با آقای شیخ عیسی قاسم و برخی از طرف ها مشورتی نسبت به نحوه اجرای این مسئله و کمک جمهوری اسلامی ایران داشته باشد. قرار بود این مسئله یک موضوع محرمانه بین ما و بحرین بماند و بتوانیم کار را با نتیجه مطلوبی که حقوق مردم بحرین را که در این چارچوب مهم ترین مسئله است، به ثمر برسانیم.
به دلیل نامعلومی به یکباره وزیر دادگستری بحرین مصاحبه ای را به عمل آورد و پس از آن وزیر خارجه بحرین در وبلاگ خود مطالبی را منتشر کرد که با آنچه در مذاکرات ما جریان داشت قدری متفاوت بود.
کاردار بحرین را به وزارت خارجه دعوت کردیم، مراتب گلایه خود را از این رفتاردولت بحرین به آنها منعکس و در عین حال به آنها توصیه کردیم که راهکار برون رفت از مسائل بحرین تداوم وضعیت نظامی در این کشور نیست و به نفع منطقه و بحرین هست که با روش های مسالمت آمیز و دموکراتیک مطالبات مردم مورد توجه قرار گیرد و همچنین از طریق گفتگوی ملی و سازنده مسیر تحولات بحرین به نقطه مطلوب خود برسد.
سفیر بحرین مجدد به منامه بازگشته است که ایران کاردار این کشور را احضار کرد؟
سفیر بحرین از ایران بازگشته است اما در حال حاضر در مرخصی به سر می برد. بنابر این در غیاب سفیر کاردار دعوت شده است.
در مورد تونس خبری منتشر شد مبنی بر اینکه راشد الغنوشی قرار است به ایران سفر کند. زمان این سفر و اینکه آیا رفت و آمد دیگری بین دو کشور وجود دارد؟
در مورد سفر راشد الغنوشی به تهران دیدارهای مفیدی در برخی سطوح با وی داشته ایم اما تاریخی برای سفر ایشان هنوز قطعی نشده است.
در رابطه با مصر آیا معرفی رئیس دفتر حفاظت منافع به این معنی است که آیا حداقل برای یک دوره سه ساله ارتقاء روابط متوقف است؟
علی رغم اینکه مصر در تهران دفتر حفاظت منافع و ایران در قاهره دارای دفتر حفاظت منافع است، حقیقت این است که در ماه های اخیز حجم روابط و نوع فعالیت دفاتر حفاظت منافع در حدسفارتخانه است.
از سوی دیگر هم رئیس دفتر حفاظت منافع مصر در تهران و هم رئیس دفتر حافظ منافع ایران در مصر دارای درجه سفیری هستند. همچنین تحولات جدی در روابط دو کشور وجود داشته است، از جمله تبادل هیأت هایی که بین دو کشور داشته ایم، اعزام فرستاده ویژه رئیس جمهور به مصر، دعوت از مرسی برای اجلاس عدم تعهد، دیدار با نخست وزیر و وزیر خارجه، سفر مرسی به تهران برای اجلاس عدم تعهد و سفر صالحی به مصر برای شرکت در نشست 4 جانبه مورد نظر مرسی و دیدارهایی که با مقامات مصری صورت گرفته است.
روابط در مسیر و جایگاه منطقی خود رو به رشد است، اما این واقعیت را نیز باید در نظر گرفت که مصر در دوران گذار است و اینکه رسما به لحاظر پروتکلی ارتقاء روابط در چه زمانی باشد، باید به مصر فرصت داد.
در رابطه با لبنان نیز تحلیلتان از انفجار اخیر و نا آرامی ها در این کشور چیست؟ ارتباط این نا آرامی ها در لبنان با هشدار ایران درباره کشیده شدن وضعیت سوریه به سایر کشورهای منطقه را چطور ارزیابی می کنید؟
اتفاق لبنان و ترور رئیس دستگاه امنیتی این کشور یک اقدام پیچیده و دقیقا سازمان یافته شده بود. بر اساس برخی از اخبار منتشر شده ، اتومبیلی که مرکز اصلی انفجار بوده از یک سال پیش در بیروت سرقت شده بوده است.
از سوی دیگر به نظر می رسد، طراحان این سناریو اهداف چندوجهی را دنبال می کردند. هدف اول به اوضاع داخلی لبنان باز می گردد که در آغاز برگزاری انتخابات پارلمانی است و شرایط حساسی را دنبال می کند. برخی از طرف ها و گروه های داخلی می توانند از چنین اقداماتی در راستای اهداف انتخاباتی سود ببرند.
البته معتقد هستیم که گروه های مختلف لبنانی؛ جریان 14 مارس و جریان 8 مارس؛ هیچ یک در پشت این حادثه قرار ندارند، بلکه افراد دیگری که دشمنان لبنان هستند این ترور و توطئه را طراحی کرده اند.
در بعد دیگر این عملیات می تواند با توجه به شرایطی که در روزهای اخیر برای رژیم صهیونیستی پیش آمده و هواپیمای بدون سرنشین حزب الله توانسته برفراز حریم هوایی رژیم صهیونیستی پرواز کرده و آنها نتوانستند آن را شناسایی کنند و این امر یک ضربه حیثیتی بزرگ به سیستم دفاعی و امنیتی رژیم نامشروع اسرائیل بود.
در پشت این عملیات به احتمال بسیار قوی و بلاتردید می تواند یک جریان لابی صهیونیستی وجود داشته باشد که بتواند افکار را از افتضاح سیاسی، امنیتی و نظامی که برای رژیم صهیونیستی به وجود آمده منحرف کنند.
بعدسوم اتفاقی که در لبنان افتاد به تحولات در سوریه باز می گردد. هر یک از طرف ها تلاش کردند که در واکنش اولیه خود سوریه را مقصر جلوه دهند. این امر نشان دهنده این موضوع است که فشارهای مختلف در 20 ماه گذشته در سوریه علی رغم خسارت هایی که به مردم و این کشورو حتی دستگاه نظامی وارد کرده نتوانسته اهداف سیاسی آنها را محقق کند.
آنها سعی کردند در یک مقطع نا امنی را به بخشی از مرزهای ترکیه و مناطق مرزی لبنان سرایت دهند.
و اکنون این ناامنی را به بیروت منتقل کردند و تمام اهداف متوجه این مسئله است که دشمنان محور مقاومت با این طراحی در تلاش برای تضعیف محور مقاومت و ایجاد جنگ داخلی در لبنان به درگیری های تصنعی که در سوریه ایجاد کردند و پیگیری اهداف خود هستند.
موثق ترین خبری که از سرنوشت امام موسی صدر ایران در دست دارد، چیست؟
آن چیزی که برای ما، خانواده امام موسی صدر، حکومت لبنان سندیت دارد این هست که تا این لحظه هیچ مدرک و سندی که شهادت امام موسی صدر و همراهانش را تأیید کند ارائه نشده است.
بنا براین مادامی که سندی مبنی بر شهادت ایشان و همراهانشان ارائه نشود فرض مسلم ایران، لبنان و خانواده امام موسی صدر و دو همراهشان این است که امام موسی صدر به شهادت نرسیدند.
از سوی دیگر پیچیدگی های لیبی در دوران قذافی و زندان های مخوفی که قذافی در جای جای این کشور داشته است، این شک و تردید را تقویت می کند. در جریان سفر آقای صالحی به لیبی بنا به درخواست ایران کمیته ویژه ای در لیبی برای پیگیری این موضوع تشکیل شد.
این مسئله توسط لبنان، خانواده امام موسی صدر و همراهانشان نیز دنبال شد و ما امیدواریم که اخبار روشن، متقن و دقیق به دست آوریم و امیدواریم بازگشت ایشان به آغوش جهان اسلام را شاهد باشیم.
آیا وزیر امور خارجه کشورمان در آینده نزدیک رایزنی هایی در حوزه عربی و افریقا در دستور کار دارد؟
آقای صالحی به طور طبیعی در آینده نزدیک، حداکثر در اواخر آبان ماه برای شرکت در نشست وزیران خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی به جیپوتی سفر خواهند کرد که در نظر است همزمان به سفر ایشان به آفریقا سفر به چند کشور آفریقایی در دستور کار قرار گیرد.
