«لاپیس لازولی» عنوان سنگی گران‌بها که در گذشته مورد توجه خاص فراعنه مصر قرار داشته، اکنون مانند گنجی پنهان در دل کوه‌های «بدخشان» افغانستان نهفته است.
سنگ لاجورد (لاتین: Lapis lazuli) سنگی گران‌بها است که به دلیل زیبایی، رنگ آبی خیره کننده، و قابلیت‌ها و خواصی که دارد از هزاران سال پیش تاکنون طرفداران زیادی را در جهان به خود اختصاص داده است.
بهترین معادن این سنگ قیمتی و زیبا در افغانستان و منطقه بدخشان واقع است که از گذشته‌های دور تاکنون منبع اصلی تجارت این سنگ به شمار می‌آید.
این سنگ آبی رنگ مورد علاقه مصریان باستان و فراعنه مصر بوده است و کشف این سنگ در اهرام نشان از تاریخ تجارت این سنگ گران‌بها دارد.ورقه لاجورد صیقل خورده با دانه‌هاى پیریت درون آن، در مشرق زمین، به آسمان پر ستاره تشبیه شده است.
در کتب قدیمى، لاجورد را به عنوان پادزهرى براى نیش مارهاى سمى توصیه کرده‌اند و از نظر کشیشان مسیحى، لاجورد باعث بالا رفتن توانایى روحى و احساس یگانگى و درک بیشتر می‌شود.
نام لاتین لاجورد «لاپیس لازولى» و شکل ابتدایى «لازولوس» است. لازولوس معادل کلمه عربى لاجورد است که براى آسمان و به طور کلى براى اجسام آبى رنگ استفاده مى‌شود.
زیبایى لاجورد در کانى‌هاى آبى رنگ آن است و درجه زیبایى آن به مقدار وجود این کانى ها وابسته است. با توجه به اطلاعاتی که در دست است، به نظر مى‌رسد لاجورد اولین سنگ استخراج شده توسط بشر باشد.
اکنون هنوز هم معادن سنگ قیمتی لاجورد در ولایت بدخشان افغانستان وجود دارد. بدخشان یکی از ولایت‌های کوهستانی شمال افغانستان است که معادن بی‌شماری را از لاجورد، طلا و یاقوت در دل خود جای داده است.
این ولایت با کشورهای پاکستان، تاجیکستان و چین مرز مشترک دارد و به دلیل داشتن معادن سرشار همواره مورد توجه قاچاقچیان این سنگ‌های قیمتی بوده است.
این معادن در مناطق صعب العبور کوهستانی واقع هستند و همین مسئله مقابله با قاچاقچیان و برداشت غیر قانونی از این معادن را با مشکل مواجه کرده است.
کیفیت و میزان ذخایر لاجورد موجود در معادن افغانستان در جهان بى نظیر است و از این لحاظ، افغانستان یک گنج جهانى محسوب مى‌شود.
شواهد تاریخی نشان مى‌دهند که بهره‌بردارى از معادن لاجورد بدخشان، از بیش از 6500 سال پیش شروع شده است که قدیمى‌ترین تجارت سنگ‌هاى قیمتى جهان به حساب مى‌آید.
موارد استفاده و تجارت لاجورد
یکى از اولین موارد استفاده سنگ‌ها که در تاریخ ثبت شده، ماهیت ماوراء الطبیعى آنها است و لاجورد با عنوان «یاقوت کبود» بارها در متون و اسناد قدیمى با خواصی جادویی ظاهر شده است.
بدخشان با بیش از 3220 کیلومتر فاصله از مصر، منبع لاجورد براى تمدن‌هاى قدیم مصر، بابل، یونان و روم بوده است.
لاجورد، بیش از دیگر سنگ‌هاى قیمتى به طرز چشمگیرى در صنایع دستى فرهنگ‌هاى باستانى حضور داشته است که به احتمال زیاد به دلیل خاصیت ماورایی آن است.
