دادگاه تخلف بزرگ بانکی بزرگترین دادگاه اقتصاد ایران بود و قوه قضاییه برای رسیدگی به این پرونده با مشکلات و سنگ اندازی های فراوانی دست و پنجه نرم کرد تا سرانجام قاضی ناصر سراج را برای رسیدگی به این تخلف انتخاب کرد.
قاضی سراج انتخاب هوشمندانه ای بود چراکه وی همه ویژگی های یک قاضی قاطع که از عهده این پرونده مهم برآید را داشت. قاضی سراج از آبان 1382 ریاست دادگاه‌های کیفری استان و پیش از آن، سمت معاونت قضایی دادگستری کل استان تهران و ریاست مجتمع جنایی و مجتمع ویژه فرودگاه را بر عهده داشت و 20 شهریور 1385با حکم شاهرودی رئیس وقت قوه قضاییه عضو معاونت دیوان عالی و معاون دادستان کل کشور شد.
او از خرداد سال 89، با حکم آیت‌الله لاریجانی، به‌عنوان نماینده قوه قضاییه در هیات نظارت بر مطبوعات منصوب شد. او در آن‌زمان ریاست دادگاه‌های کیفری استان تهران را نیز برعهده داشت. سراج، سال 89 را با مسوولیت پیگیری پرونده جنجالی نقص فنی یکی از محصولات شرکت ایران خودرو گذراند. قاضی سراج پرونده های مهمی چون کلاهبرداری پناهنده ایرانی به یونان و بیجه را هم برعهده داشته است.
به گواه بسیاری، قاطعیت وی در رسیدگی به پرونده های مهم موجب شد پرونده تخلف بزرگ بانکی نیز به وی واگذار شود و انصافا سراج نیز از عهده این پرونده جنجالی خوب برآمد ،در همین ارتباط پنجره گفتگویی تلفنی با وی انجام داده که به نظر می رسد با وظیفه جدید وی برای رسیدگی به پرونده مهدی هاشمی غنیمتی طبیعی به نظر می رسد:
آیا پرونده تخلف بانکی سخت ترین پرونده شما بود؟
این پرونده هم مانند سایر پرونده ها بود اما تخلف بزرگ بانکی از نظر حجم پرونده قابل توجه بود. این پرونده 200 متهم دارد که حکم 25 متهم قطعی شده، حکم 5 متهم دیگر با توجه به اعتراض آنها در حال نهایی شدن و پرونده سایر متهمان باز است. در مرحله اول رسیدگی به پرونده فساد بزرگ مالی پانزده جلسه پنج تا دوازده ساعته برگزار کردیم. در این دادگاه ما به غیر از متهمان 53 وکیل آنها را هم داشتیم که در نهایت منجر شد حکم 1660 برگی صادر شود.
یکی از ویژگی های دادگاه های شما سرزنده بودن آن بود.چطور؟
مثلا در برخی جلسات با متهمان شوخی می کردید. در یکی از جلسات به متهم که گفت شعبه بانک صادرات فکس نداشت گفتید که خب از آن دو میلیارد رشوه حداقل یک فکس می خریدید.خب همه دادگاه های من اینگونه است. من دشمن متهمان نیستم بلکه قاضی عملکرد آنها هستم.
اما احساس می شد به علت حجم زیاد پرونده و ابعاد گسترده و با توجه به علنی بودن آن توصیه یا برنامه ریزی شده بود که در جلسات دادگاه با متهمان نرم تر برخورد شود.
نه برنامه ریزی ای در کار نبود. دادگاه های من همواره اینگونه بوده است. شما دادگاه های قبلی من را مرور کنید همین فضا در دادگاه های مهرآباد یا دادگاه دیگر هم برقرار بود. هیچ وقت نمی خواهم و سعی نکردم به کسی توهین کنم.
البته در برخی از مواقع شما با متهمان به تندی برخورد می کردید.قاضی باید قاطع باشد در عین حال که نگذارد فضای دادگاه منجر به ترس و وحشت متهمان شود و بر روند دادگاه تاثیر بگذارد. اگر برای قاضی جرمی محرز شده باشد و قرار است حکم قاطع بدهد نباید از قبل موضع گیری داشته باشد و در قضاوت او تاثیر بگذارد. من متهم را هیچ وقت تحقیر نمی کنم. در جلسات دادگاه تخلف بزرگ بانکی من حتی اوف به متهمان نگفتم و این رویه همه قضاوتهای من است. من حتی به متهمی که جرم او قتل است و می خواهد اعدام شود هم احترام می گذارم وی را تحقیر کنم. نمی دانم در جلسه دادگاه بیجه بودید یا نه در آنجا هم همین طور رفتار کردم برایم فرقی نمی کرد که قاتل باشد یا نه قاتل هم انسان و در دادگاه باید احترامش حفظ شود.
آیا روند ابلاغ حکم، اعتراض و تایید آن از سوی دیوان عدالت طولانی نبود؟معمولا هر حکمی که صادر می‌شود همه محکومان به آن اعتراض می‌کنند. به احکام این پرونده هم اعتراض شد و این پرونده با حدود 28 هزار و 544 برگ به دیوان عالی کشور رفت. با توجه به گستردگی پرونده این روند طبیعی بود و آن را طولانی نمی دانم.
شنیده شده که محکومان به اعدام پرونده تخلف بزرگ بانکی قبل از نوروز اعدام خواهند شد.واقعا زمان اعدام از دست من خارج است و نمی دانم آنها کی اعدام می شوند. وظیفه ما صدور حکم بود و سایر قضایا و اجرای آن با مسوولان قضایی است.
مرحله دوم رسیدگی به پرونده تخلف بزرگ بانکی از چه موقع آغاز شد؟مرحله دوم از آذرماه در شعبه اول دادگاه انقلاب آغاز شده. در مرحله جدید رسیدگی به پرونده فساد بزرگ مالی برای حدود 30 نفر کیفرخواست صادر شده است و طبق روال به این پرونده در شعبه اول رسیدگی می‌شود. این شعبه چند دادرس دارد که به این پرونده رسیدگی می‌کنند ولی مرجع رسیدگی تغییری نمی‌کند.
چرا این مرحله غیرعلنی است؟ آیا افراد خاصی در حال محاکمه هستندهمه کسانی که در این مرحله محاکه می شوند خاص و مطرح هستند اما دادگاه های مرحله دوم علنی است. چه کسی گفته این دادگاهها غیرعلنی است؟
اما مانند مرحله اول اطلاع رسانی دقیقی صورت نگرفت.همه دادگاه‌های ما علنی است مگر اینکه استثنای قانونی برای آن وجود داشته باشد. شاید به این علت که خبرنگاران و عکاسان را دعوت نمی کنیم احساس می شود که غیر علنی است.
آیا برای خاوری و صرفا با توجه به اسناد موجود حکم صادر خواهد شد؟
قبلا هم گفتم با توجه به اینکه برای خاوری رئیس فراری بانک ملی کیفرخواست صادر شده رسیدگی سریع به پرونده و صدور حکم برای وی در دستور کار قرار گرفته و به زودی حکم او هم صادر خواهد شد. البته حکم او غیابی نخواهد بود.
چطور؟چون محمودرضا خاوری وکیل دارد، حکمی که برای وی صادر می شود غیابی تلقی نخواهد شد.
رسیدگی به پرونده مهدی هاشمی رفسنجانی را هم برعهده شما گذاشتند آیا انتظار چنین پرونده ای را داشتید؟
نمی خواهم درباره این پرونده صحبت کنم.
آیا زمان تشکیل دادگاه وی مشخص شده است؟هنوز برای زمان دادگاه مهدی هاشمی تصمیم گیری نکردیم.
