خودروی ایرانی یا چینی؟!

تب‌و‌تاب گرانی خودرو و افزایش هزینه‌های تولید، چندی است پای دلایل بسیاری را برای افزایش قیمت‌ها به میان کشیده است. از افزایش قیمت مواد اولیه گرفته تا وام‌های کلانی که از بانک‌ها گرفته شد. از تورم تا تحریمی که کل هزینه‌های تولید در بخش‌های مختلف را بالا برد و تولید خودروها را نیز بی‌نصیب نگذاشت.

در این میان دلیل دیگری پای خود را به گرانی‌ها باز کرده؛ دلیلی که خبر چندان جدیدی نیست و مدت‌هاست هر‌‌از‌گاهی حاشیه را با جریان تولید خودروهای داخلی همراه می‌کند و به گفته برخی نمایندگان مجلس بر سر آن سرپوش گذاشته می‌شود اما باز هم به جرقه‌ای بند است تا بار دیگر خود را مطرح کند.

موضوع ورود قطعات چینی به خط تولید خودروهای ایرانی است؛ خودروهای پرتیراژی که مدت‌ها افتخار داخلی‌سازی آن‌ها و افزایش میزان داخلی‌سازی آن‌ها خبر روز بود و اکنون پای وابستگی تولید آن‌ها به قطعات چینی در میان است. دو سال پیش بود، در نمایشگاه قطعات و مجموعه‌های خودرو، قطعاتی به نمایش درآمد که ساخت داخل نبودند اما روی بسته‌بندی آن‌ها تولید ایران درج شده بود. در همان روزهای نمایشگاه خبرها حول چینی بودن این قطعات چرخید و پس از آن دیگر خبری از این قطعات چینی با نام ایرانی شنیده نشد.

پس از آن ‌گاهی خبرهایی از به کار رفتن قطعات چینی در خطوط تولید خودروسازی‌های کشور شنیده می‌شد. به صرفه بودن قطعات چینی و ارزان‌تر تمام شدن تولید، دلیلی بود که در آن روزها برای استفاده از قطعات چینی مطرح می‌شد اما هیچ گاه به طور رسمی تایید نشد.

حدود دوسال از آن روزها گذشته است و اکنون تب و تاب گرانی خودروها، پای استفاده از قطعات چینی در خطوط تولید خودروسازان را به میان کشیده است؛ قطعاتی وارداتی که با گرانی ارز، صرفه خود را از دست داده‌اند و هزینه‌های تولید را به شدت بالا کشیده‌اند. استفاده از قطعات چینی در صنایع خودروسازی کشور که همیشه از جانب خودروسازان انکار می‌شد، برای نخستین بار، در نامه احمد نعمت‌بخش دبیر انجمن خودروسازان در نامه‌ای به سه کمیسیون برنامه و بودجه، اقتصادی و صنایع و معادن مجلس، به صورت رسمی تایید شد.

در بند دوم این نامه صراحتا آمده است که «با تداوم این وضعیت، ساخت داخل بسیاری از قطعات مقرون به صرفه اقتصادی نبوده و به همین دلیل تعداد کمی از ایشان به وارد کردن قطعات از چین پرداختند که باعث افزایش وابستگی ارزی این صنعت شد.» بر همین اساس دیروز و شاید در ادامه این اعتراف رسمی، شریف‌حسینی عضو هیات‌رییسه مجلس، با اشاره به این‌که در چند سال اخیر شاهد واردات قطعات چینی با برند ایرانی به کشور بوده‌ایم، به خانه ملت گفت: «در تحقیق و تفحص از خودروسازان باید سراغ مقصران و اشخاصی که سودهای کلان به جیب زده‌اند و به عنوان تولید‌کننده با خودروسازان قرار‌داد منعقد کرده‌اند، برویم.»
 
وی درباره چگونگی واردات قطعات اما با برند ایرانی که پیش از این اعلام شده بود، گفت: «در مقطعی واردات قطعات چینی توسط وزیر صنعت، معدن و تجارت مطرح شد که شاید در این زمان استفاده قطعات چینی در خودروها به نوعی کتمان و بر موضوع واردات قطعات چینی سرپوش گذاشته شد.»این نماینده مردم در مجلس در توضیح مطلب فوق افزود: «اما آن چیزی که مبنی بر واردات قطعات با برند ایرانی وجود داشت به گونه‌ای بود که در یک بازدید اتفاقی در یکی از مناطق تهران انباری را مشاهد کردم که قطعات خودرو با برند ایرانی که البته وارداتی بودند با برچسب «ساخته‌شده در ایران» نگهداری می‌شود.»

وی با بیان این‌که انبار نگهداری از این قطعات شخصی بود نه دولتی، افزود: «این قطعات وارداتی با برند ایرانی از طریق این انبار به بازار نیز تزریق می‌شد.»حسینی ادامه داد: «اگر تمام قطعات صنعت خودرو، در داخل کشور تولید شود، این صنعت امروز شرایط فعلی را نداشت و شاهد این میزان افزایش در قیمت خودرو نبودیم.»
    عضو هیات‌رییسه مجلس خاطرنشان کرد: «با توجه به شرایط موجود باید به دنبال علل افزایش و راهکارهای خروج از شرایط فعلی باشیم و در تحقیق و تفحص از خودروسازان باید سراغ مقصران و اشخاصی که سودهای کلان به جیب زده‌اند و به عنوان تولید‌کننده با خودروسازان قرارداد منعقد کرده‌اند، برویم.»
 
دفتر واردکنندگان در امارات
شریف‌حسینی با این اظهارات، صراحتا نقش واردات قطعات در گرانی‌های خودرو را تایید می‌کند و از وابستگی این صنعت به قطعات چینی می‌گوید که دیگر جایی برای خوشحالی از داخلی‌سازی خودروهای ساخت داخل باقی نگذاشته است. حسین گروسی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس هم در تایید رابطه قطعات چینی و گرانی‌های اخیر خودرو به بهار گفت: «زمانی که قیمت ارز 1226 تومان بود، برای خودروسازان وارد کردن قطعات از چین و استفاده از قطعاتی که در قبال قیمت پایین، کیفیت چندانی هم نداشتند، به صرفه‌تر بود و همین امر باعث شد به جای سفارش قطعات به خودروسازان ایرانی، قطعات چینی وارد خطوط تولید شود.»

وی ادامه داد: «اکنون با افزایش قیمت ارز، واردات قطعات صرفه ندارد و تولید را ‌گران کرده است.» گروسی در پاسخ به این سوال که آیا اطلاعاتی در دست است که قطعات چگونه به چینی‌ها سفارش داده شده و با نام ساخت ایران به خطوط تولید راه یافته‌اند، گفت: «براساس اطلاعاتی که داریم، دفتری در امارات باز شده بود و قطعات از طریق این دفتر به قطعه‌سازان چینی سفارش داده می‌شد و بعد از ورود به کشور با نام ایران بسته‌بندی می‌شد، اکنون به نظر می‌رسد با افزایش قیمت ارز، این صرفه از بین رفته است و حالا این افزایش هزینه‌های واردات با افزایش قیمت مواد اولیه، هزینه‌های تولید در این صنعت را به شدت بالا برده است.» ‌
 
از بی‌خبری تا باخبری قطعه‌سازان
این اظهارات با ابراز بی‌اطلاعی از سوی برخی قطعه‌سازان همراه می‌شود و آن‌ها موضوع را در حد خبرهای شنیده‌شده مطرح می‌کنند و می‌گویند از این موضوع اطلاعی ندارند. بر همین اساس، ساسان قربانی دبیر انجمن قطعه‌سازان با اشاره به این‌که اگر این اتفاق نیفتاده باشد، با اجبار خودروسازان به کاهش قیمت، احتمال دارد که بیفتد، به بهار گفت «وقتی فشار بیاورند، خود به خود کیفیت قطعات کاهش خواهد یافت تا هزینه‌های تولید کاهش پیدا کند، به این ترتیب با این اجبار اگر تاکنون قطعات چینی به خطوط تولید راه پیدا نکرده باشند، احتمال آن هست که از این پس این اتفاق بیفتد.»وی ادامه داد: «با کاهش قیمت‌ها، قطعا قطعات اروپایی جای خود را به قطعات چینی می‌دهند که کیفیت و قیمت کمتری دارند.» این ابراز بی‌اطلاعی و نگرانی از این‌که احتمال ورود قطعات چینی در جریان ساخت خودروهای داخلی وجود دارد، از سوی یکی از اعضای انجمن قطعه‌سازان به نوع دیگری مطرح می‌شود. بهرام شهریاری، با قطعیت از ورود قطعات چینی به بازار ایران و حتی خطوط تولید خودروسازان خبر داد و به بهار گفت: «دو سال پیش در نمایشگاه بین‌المللی قطعات، قطعه‌های چینی با نام ساخت ایران دیده شد، در آن سال گفته شد عده‌ای قطعه‌ساز نما وارد عرصه شده‌اند که قطعات چینی را با نام ایران وارد بازار کرده‌اند و حتی به خطوط تولید نیز راه پیدا کرده‌اند.»

وی خاطرنشان کرد: «در همان روزها یکی از مدیران شرکت‌های خودروساز به من هم پیشنهاد داد تا قطعات را به جای تولید در داخل کشور از چین وارد کنم و به خودروسازان بدهم که نپذیرفتم.»

شهریاری یکی از دلایل افزایش قیمت خودروها و گرانی را که چند ماهی است حاشیه‌های بسیاری درست کرده واردات قطعه عنوان کرد و یادآور شد: «ما در تولید بسیاری از خودروها به داخلی‌سازی بالای 86‌درصد رسیده بودیم، اما صرفه قطعات چینی و وارداتی که ارزان‌تر از تولید ایرانی تمام می‌شد، باعث شد اکنون بخشی از قطعات وارداتی شده و به واردات قطعه برای تولید این خودروها وابسته شویم. این وابستگی هم ‌درصد واقعی تولید داخل خودروها را کاهش داده هم هزینه‌های تولید را به دلیل افزایش قیمت ارز بالا برده است، چراکه این قطعات اسمی تولید ایران است و رسما تولید چین.» به این ترتیب به نظر می‌رسد با وجود انکار استفاده از قطعات چینی در خطوط تولید خودرو کشور، این موضوع به واقعیتی انکار‌ناپذیر تبدیل شده و بخشی از بار گرانی خودروها را بر دوش دارد و اکنون تاوان این سوءمدیریت تولید و نگاه کردن به سود موقتی شرکت جدا از تولید ملی را باید متقاضیان خرید خودرو پرداخت کنند.