فرارو- اتفاقات چند روز اخیر در مصر با اختلاف نظر در میان اساتید و صاحب نظران دانشگاهی و تحلیلگران مسائل بین‌الملل همراه شده است. برخی معتقدند این رویداد یک کودتا بوده و برخی از کودتا نامیدن این اتفاق ابا دارند. این مسئله را با چند استاد دانشگاه در میان گذاشته و همچنین از آنها پرسیدیم این اتفاق چه تاثیری بر دموکراسی در مصر خواهد داشت؟
بدون هیچ تردیدی کودتای نظامی است
دکتر پیروز مجتهدزاده استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو گفت: «اتفاقی که در چند روز اخیر در مصر روی داد بدون کمترین تردیدی یک کودتای نظامی بود و به نظر من هیچ اسم دیگری نمی توان روی آن گذاشت.»
وی ادامه داد: «ممکن است عده ای بگویند اما ارتش به خیابان نیامد؛ بنده به آنها می گویم صبر کنید، اگر لازم شد ارتش به خیابان هم خواهد آمد.»
وی افزود: «بنده دیدم یکی از مقامات مصری عنوان کرده این اتفاق کودتا نبوده و ارتش خواسته مردم را پیگیری کرده است؛ در پاسخ باید گفت ارتش در هیچ کشوری نمی تواند خواسته مردم را سرخود تفسیر و در جهت برآورده ساختن آن اقدام کند.»
وی خاطرنشان کرد: «هنگامی می توان گفت این اتفاق کودتا نیست که پروسه صورت گرفته پروسه قانونی و دموکراتیک باشد.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «طبق قانون اساسی همه کشورها، ارتش ماموریت قانونی و رسمی از سوی مردم ندارد که بخواهد دست به اقداماتی این‌چنینی بزند. این گونه اقدامات برخلاف قانون اساسی هر کشوری است و لاجرم کودتا نامیده می شود.»
مجتهدزاده در پاسخ به این سوال که آیا این اتفاق در روند ایجاد دموکراسی در مصر یک عقب گرد محسوب می شود و یا یک اتفاق مثبت برای دموکراسی در مصر است؟، گفت: «هیچکدام. این کودتا نه عقب گرد محسوب می شود و نه اتفاق مثبت برای دموکراسی است.»
وی ادامه داد: «این رویداد تنها نشان دهنده این است که در مصر پروسه دموکراسی در جریان است. اما اینکه این کودتا نتایج مثبت یا منفی خواهد داشت بستگی به این دارد که مردم چه درایتی در پیگیری اعتراضات خواهند داشت و سیاست مداران این حرکت را به چه صورت به سمت مثبت یا منفی هدایت خواهند کرد. لذا باید منتظر ماند و دید حوادث به چه صورت شکل می گیرد.»
نه انقلاب است و نه کودتا
اما دکتر اسدالله اطهری استاد دانشگاه و کارشناس مسائل خاورمیانه در گفتگو با فرارو گفت: «در روزهای اخیر آقای عمر موسی از این رویداد به عنوان یک انقلاب واقعی یاد کرد؛ در حالی که طرفداران اخوان المسلمین معتقدند این رویداد یک کودتا بوده است و برخی دیگر نیز از کودتای نرم نام برده اند.»
وی ادامه داد: «در جامعه ای که پلورالیزه است و دوقطبی شکل می گیرد، وقتی دلبستگان نظم کهن و دلبستگان نظم جدید نتوانند مشکلات خود را حل کنند و مکانیسم حل و فصل تنش هم قوه قضائیه باشد مشکل به همین صورت پیش می رود؛ در حالی که تصور می شد گفتگو و کمیته آشتی ملی می تواند مشکلات میان موافقین و مخالفین را حل و فصل کند.»
وی با بیان اینکه این رویداد نه انقلاب و نه کودتا است گفت: «به نظر من درباره اتفاقی که در مصر روی داده بهتر است گفته شود یک جنبش اجتماعی مدرن از نوع خاورمیانه ای اتفاق افتاده است.»
اطهری درباره تاثیر این اتفاق بر دموکراسی در مصر گفت: «تئوری های علوم سیاسی به ما می گوید گذار جامعه پلورالیزه به سمت دموکراسی رخ می دهد. حتی اگر عقب گرد از نوع کوتاه مدت باشد.»
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در مجموع این اتفاق در روند ایجاد دموکراسی در مصر اتفاقی مثبت است خاطرنشان کرد: «به شرط آنکه این اتفاق بخشی از روند دموکراسی باشد و هیچ نیروی میانه ای حذف نشود.»
کودتای نرم است
اما دکتر مهدی مطهرنیا استاد دانشگاه، آینده پژوه و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با فرارو گفت: «در مصر جنبش مدنی 25 ژانویه تمام نشده است و استمرار خود را در چارچوب رویدادهای پس از خود پی می جوید.»
وی ادامه داد: «آنچه در مصر امروز شاهد هستیم دوران گذار بحران زا و بحران زی است که در آن ارتش نقش وزن تعادل میان احزاب سکولار و اخوان المسلمین را بازی کرده و با توجه به مدیریت فرا منطقه ای ارتش مصر و نفوذ آمریکا در آن تلاش می شود تا ارتش نقشی متوازن کننده به نفع نیروهای سکولار و لیبرال در مصر را ایفا کرده اما در عین حال خود را با روندهای جدید وفق دهد.»
وی افزود: «لذا می بینیم ارتش در این مسیر دست به کودتا نمی زند اما به گونه ای عمل می کند که می توان به قول برخی صاحب نظران آن را کوتای نرم نامید. چرا که در این مسیر ارتش تلاش دارد در عین احترام به آزادی تمام گروهها و احزاب زمینه ایجاد تعادل به نفع نیروهای سکولار را مدیریت کند.»
مطهرنیا درباره نتیجه این کودتای نرم در روند دموکراسی در مصر گفت: «آنچه که در مصر امروز می گذرد با توجه به عملکرد ارتش مصر و فقدان استفاده از بافت موقعیتی مناسب برای یک کودتای سخت نشان دهنده این است که مصر گام هایی هرچند لرزان را به سمت دموکراسی طی می کند.»
وی ادامه داد: «لذا باید منتظر زمان ماند و موضع ارتش مصر را در آینده مورد ملاحظه و دیده بانی قرار داد.»
وی تصریح کرد: «اما آنچه در یک سال اخیر نشان داده شده گام های لرزان مصر به سوی یک دموکراسی شکننده است که مردم مصر باید به حمایت و پشتیبانی از آن پرداخته و این گام های لرزان را مستحکم و این شکنندگی را به ثبات تبدیل کنند.»
