«دو نفر بودیم و برای آماده‌شدن در آزمون آیلتس به کلاس زبان می‌رفتیم. دقیقا به خاطر دارم آذرماه سال 90 بود؛ البته میلادی‌اش می‌شود سال 2011. من با پرداخت 250هزارتومان برای آزمون بهمن ثبت‌نام کردم اما دوستم باز هم دلش نیامد و گفت که گران شده من که نمی‌توانم هر دفعه ثبت‌نام کنم، می‌گذارم همان فروردین. من بهمن‌ماه امتحان دادم اما متوجه شدم از نیمه بهمن‌ماه، آزمون آیلتس به‌یکباره گران شد و قیمتش به 480هزارتومان رسید. باورمان نمی‌شد فقط در عرض یک‌هفته این اتفاق افتاده باشد. آخرش هم این شد که نه من دیگر آزمون دوباره دادم و نه رویا هیچ‌وقت شرکت کرد.»
رویا و سمیرا همچنان در فکر گرفتن پذیرش از دانشگاه‌های اروپایی هستند اما بالارفتن قیمت آزمون‌های زبان به گفته خودشان این روند را برایشان کندتر کرده و شاید حتی از رفتن به دانشگاه‌های خارجی پشیمان شوند برای اینکه شرایط مالی این روزها، کار را برایشان دشوارتر کرده است. سازمان سنجش آموزش کشور، در حال حاضر به‌عنوان برگزارکننده آزمون‌های زبان انگلیسی «آیلتس» و «تافل» هزینه آن را در سایت خود مشخص کرده و تمامی مراکز مرتبط و دارای مجوز برای برگزاری این آزمون‌ها، همه قیمتی یکسان را دریافت خواهند کرد.
حالا هزینه شرکت در آزمون آیلتس 700هزارتومان یعنی بیش از سه‌برابر قیمت آن در دو سال پیش است. برخلاف دو سال پیش که هریک از برگزارکنندگان آزمون آیلتس مانند سازمان سنجش، آیلتس تهران و دانشگاه آزاد اسلامی، با کمی تفاوت قیمت این کار را انجام می‌دادند، اکنون تمامی این مراکز با توجه به قیمت دلار، هزینه ثابتی را دریافت می‌کنند و البته این هزینه بیشتر از قیمت آزمون‌ها به دلار است.
هر سال به تعداد متقاضیان شرکت در آزمون آیلتس افزوده می‌شود و قیمت شرکت در آن را بالا می‌برد. آیلتس تاریخچه‌ای بیش از 30ساله دارد و بنا به گزارش خود این نهاد، در سال 1981 که از اولین سال‌های برگزاری این آزمون بود، تنها چهار‌هزارنفر در آن شرکت کردند. اما حالا، بعد از گذشت این سال‌ها و افزایش تعداد مهاجران تحصیلی در دنیا، هر سال چهار‌میلیون‌نفر در 130 کشور دنیا آزمون آیلتس می‌دهند. به همین ترتیب، رییس مرکز آزمون دانشگاه آزاد در اردیبهشت امسال از بیشترشدن هرساله تعداد متقاضیان این آزمون در ایران خبر داد. تنها در تهران، ماهی دوبار این آزمون برگزار می‌شود و در هر دوره، حدود 300نفر شرکت می‌کنند.
ناصر اقبالی، رییس مرکز آزمون دانشگاه آزاد، به خبرگزاری آنا گفته است: «با توجه به درخواست زیاد داوطلبان، آزمون آیلتس دانشگاه آزاد اسلامی در هر سال 24بار در تهران و شش‌بار در شهرستان‌ها برگزار می‌شود.»
حدود 9هزار ایرانی، امسال با قیمتی برابر با 230دلار آزمون آیلتس می‌دهند. این هزینه، برابر با شهریه آزمون در کشورهای اروپایی است. در وب‌سایت موسسه آزمون زبان آیلتس، ایران تنها کشوری است که هزینه برگزاری این آزمون را اعلام نکرده و برای اطلاع از هزینهها، مراجعه‌کنندگان را به مراکز برگزارکننده راهنمایی می‌کند. در دیگر کشورها، تنها با انتخاب نام کشور اطلاعات کاملی از برگزاری آزمون و قیمت‌ها ارایه می‌شود که از حدود 160دلار در هند تا 330دلار در استرالیا گسترده است. اما سازمان سنجش آموزش کشور، هزینه آزمون آیلتس در ایران را 700هزارتومان اعلام کرده است و حتی بعد از اعلام جدید هزینه آزمون، این سازمان اعلام کرد آنهایی که پیش از این ثبت‌نام کرده بودند باید مابه‌التفاوت این نرخ را پرداخت کنند.
بالارفتن ناگهانی قیمت‌ها، دامن بسیاری را در دیگر کشورها نیز گرفته است. صدرا که حدود پنج‌سال است در استرالیا زندگی می‌کند، در مورد این تغییر قیمت می‌گوید: «سال 2011 که برای اقامت خودم اقدام کردم، آزمون آیلتس را همین‌جا امتحان دادم و حتی یادم هست که دوبار امتحان دادم و بار دوم 170دلار پرداخت کردم اما همین چند روز پیش، در حال صحبت با یکی از اقوامم بودم که تا مدتی دیگر به استرالیا می‌آید و او از بالارفتن قیمت آیلتس در تهران شاکی بود. برای همین، به او گفتم اینجا نباید چندان هم گران‌تر باشد اما وقتی چک کردم و متوجه شدم آیلتس در اینجا 330دلار استرالیا شده، خیلی تعجب کردم. فکر کنم اگر هزینه‌های سفر اجازه دهند، همان بهتر است که برای امتحان به هند و سودان و مالزی رفت.»
مریم چهار بار در آزمون آیلتس شرکت کرد تا موفق شد نمره خوبی در تمامی مهارت‌ها بیاورد. نتیجه هر آزمون که می‌آمد، او خود را برای آزمون دیگر آماده می‌کرد و هیچ‌وقت هم کوتاه نیامد. او مهندس نساجی است و به قول خودش همیشه درآمد «متوسط و نسبتا خوبی» داشته. می‌خندد و می‌گوید این امتحان‌ها را حدود شش‌سال پیش، در یک دوره زمانی حدودا یک‌ساله، داده است: «اگر الان بود که اصلا نمی‌توانستم؛ آن موقع شاید نهایتا 70هزارتومان شده بود. یادم هست کمی به نظر گران می‌آمد. به هر حال، آزمون آیلتس بود اما نه آنقدر که این روزها به چشم می‌آید. یادم هست که هم دوره‌ای‌های من هم شاید دو یا سه بار امتحان داده بودند.» البته او در نهایت، برای مهاجرت به کانادا اقدام کرد و زبان فرانسه خواند و خوشحال است که همه این هزینهها را مدتی پیش پرداخت کرده که آزمون‌ها ارزان‌تر بوده‌‌اند.
متقاضیان آزمون‌های بین‌المللی ایران، فقط به‌دنبال آیلتس نیستند و به‌جز آن 9هزار نفر، ایرانیان زیادی هم در آزمون‌های دیگری شرکت می‌کنند مانند آزمون‌های زبان تافل، دلف و آزمون‌های مربوط به زبان آلمانی که هرکدام برای کشورهای مختلف و انواع مهاجرت یا ویزاهای دانشجویی برگزار می‌شود.
«دیگر خیلی مانند گذشته نیست که دانشگاهی را انتخاب کنید و مثلا بگویید من به این کشور و این دانشگاه می‌خواهم بروم؛ هزار راه را باید بروید و آنقدر قیمت‌ها را حساب کنید تا ببینید کدام ارزان‌تر می‌شود. من از آزمون‌دادن آیلتس به تافل رسیدم که کمی ارزان‌تر است. شاید اگر هزینه آموزش زبان هم آنقدر بالا نبود، به سراغ زبان‌های دیگر هم می‌رفتم.» وحید مدت زیادی است برای رفتن تصمیم گرفته و در حدود یک‌سال است که درگیر مکاتبه با دانشگاه‌هاست اما افزایش قیمت‌ها، دایما او را به تردید می‌اندازد.
آزمون تافل در ایران، تقریبا به همان میزان آزمون آیلتس متقاضی دارد و هزینه آن نیز از 160دلار در کشورهای آسیایی تا 200دلار در کشورهای اروپایی متغیر است. البته در بیشتر کشورها این آزمون با قیمت 190دلار برگزار می‌شود. در ایران نیز تافل حدود 520هزارتومان شده است که دو سال پیش 390 تا 450هزارتومان بود.
آزمون‌های دیگر زبان در ایران نیز از سوی سفارتخانه‌ها و مراکز دارای مجوز مرتبط با آنها برگزار می‌شود؛ آزمون‌های زبان آلمانی عمدتا در مرکز آموزشی «گوته» در تمام دنیا برگزار می‌شود و این مرکز در عین حال، برگزارکننده کلاس‌های آموزشی در تمام سطح است. مسوولیت برگزاری آزمون‌های فرانسه را نیز عمدتا بخش فرهنگی سفارت این کشور برعهده دارد که ایرانیان عموما در داخل کشور و نیز در ترکیه آن را برگزار می‌کنند. هزینه برگزاری آزمون زبان فرانسه در ترکیه 250یورو است که البته به نظر می‌رسد از هزینه‌ای که در دیگر کشورها گرفته می‌شود، بیشتر است. برای ثبت‌نام آزمون از طریق سفارت فرانسه در ایران نیز باید 200هزارتومان پرداخت شود. هزینه امتحانات فرانسه در موسسه‌های مختلف متفاوت است اما عمدتا بیش از 200یورو نیستند؛ برای مثال، هزینه آزمون c2 از 150، 160 تا 200یورو است.
در مجموع، اگر بخواهیم یک قیمت میانگین برای آزمون‌های بین‌المللی در سطح متوسط و بالا قایل شویم، شاید این هزینه را بتوان 200دلار برای هر امتحان دانست که در ایران با بالا و پایین‌رفتن یکباره قیمت دلار، بسیار به چشم می‌آید. «جالب آن است که فقط بالا می‌رود و بعد از آنکه قیمت دلار پایین می‌آید، دیگر فراموش می‌کنند باز قیمت جدید بگذارند.» امیر یکی از کسانی است که سال گذشته با تغییر ناگهانی قیمت‌ها مواجه شد و وقتی دید هزینه آزمون آیلتس از 450هزارتومان در عرض یک ماه 550هزارتومان اعلام شده، تصمیم گرفت برای بهمن‌ماه هرچه‌سریع‌تر ثبت‌نام کند. اما بعد با اطلاعیه سازمان سنجش مواجه شد که هزینه این آزمون به 700هزارتومان رسیده و باید مابقی مبلغ را نیز پرداخت کند: «چاره‌ای نداشتیم دیگر؛ استرس‌ها و فشار خود آزمون و بعد هم، این استرس تغییر ناگهانی قیمت‌ها آنقدر زیاد است که فکرکردن را هم مختل می‌کند. من دایما می‌خواهم هرچه‌سریع‌تر تمام شود و فقط می‌گویم که بگذار بگذرد.»
