دیروز،
روز غافلگیری اهالی فرهنگ بود. سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر ارشاد با
معرفی «علی شجاعی‌صائین» به سمت ریاست اداره کتاب عملا دست به انتخابی
پرحاشیه زد. از همان ساعات اولیه که پیامک این خبر از طرف روابط‌عمومی
وزارت ارشاد برای خبرنگاران فرستاده شد، موجی از واکنش‌های متفاوت به راه
افتاد.
عده‌ای بر این باورند که وعده‌های حسن روحانی و علی جنتی برای گشایش
فضای کتاب‌وکتابخوانی، با این انتصاب، همخوانی ندارد. این عده معتقدند از
آنجایی که شجاعی‌صائین یکی از مدیران احمدی‌نژاد بوده، انتصابش در دولت
«تدبیر و امید» کمی دور از ذهن است. البته برخی دیگر معتقدند مدیر جدید
«اداره کتاب» از نگاه خطی و جناحی پرهیز می‌کند و باید منتظر ماند و دید چه
اتفاقی رخ می‌دهد.
چهره آشنای ناآشنا
شجاعی‌صائین که با حکم علی جنتی به ریاست مهم‌ترین اداره بخش
کتاب‌وکتابخوانی منصوب شده برای اهالی کتاب‌وکتابخوانی همزمان چهره آشنای
ناآشنایی است. عده‌ای شناختی کافی از این فرد ندارند؛ در حالی که شماری از
ناشران و نویسندگان به‌خوبی با کارنامه او آشنا هستند. برای بسیاری از
اهالی فرهنگ، شجاعی‌صائین با وجود هشت‌سال سابقه اجرایی به‌عنوان رییس
خانه‌کتاب چهره شناخته‌شده‌ای نیست.
ابوتراب خسروی، یکی از نویسندگانی است
که آشنایی‌ای با شجاعی‌صائین و عملکرد او ندارد؛ اما معتقد است هرکسی به
ریاست اداره کتاب منصوب شود، باید تابع دولت باشد و این دولت است که
سیاستگذاری می‌کند. او به «شرق» گفت: «همه اتفاقاتی که در آینده برای چاپ و
نشر می‌افتد بستگی به سیاستگذاری‌های دولت دارد. مواضع وزیر در مورد ممیزی
تا الان خوب بوده است. اما اینکه ایشان و رییس اداره کتاب بتوانند به
گشایش وضعیت کمک کنند به نظرم باید منتظر ماند.»
از سوی دیگر امیر
حسین‌زادگان، مدیر نشر ققنوس که خبر انتصاب «شجاعی‌صائین» را به ریاست
اداره کتاب از «شرق» شنیده در این‌باره می‌گوید: «از مدتی پیش بحث بر سر
این بود که شجاعی‌صائین یا محمد سُلگی به ریاست اداره کتاب منصوب شوند.
معتقدم که مهم این است بالادستی‌ها دایره را فراخ‌تر کنند وگرنه مدیر اداره
کتاب تابع مقامات بالاتر است. البته با توجه به اینکه علی جنتی و سیدعباس
صالحی گزینه‌های خوبی برای وزارت ارشاد و معاونت فرهنگی بوده‌اند انتظار
می‌رود مدیر اداره کتاب در مسوولیت جدید خود سعه‌صدر داشته باشد.»
مدیری معتقد به «ممیزی»
اما شجاعی‌صائین برخلاف رییس دولت یازدهم که اعتقادی به ممیزی پیش از چاپ
ندارد و وزیر که معتقد است «ممیزی» لفظ محترمانه «سانسور» است و حتی معاون
فرهنگی که قصد دارد فضای امنیتی را از فرهنگ بردارد، به ممیزی معتقد است و
در یکی از مصاحبه‌هایش از «ممیزی» و «سانسور» به‌عنوان «نقد» یاد می‌کند و
با تاکید بر اعتقادش به ممیزی پیش از چاپ، می‌گوید: «در معیارها اصلا نباید
کوتاه آمد. البته آنچه همواره در مساله ممیزی کتاب بحث‌برانگیز بوده،
مشخص‌نبودن معیارها و ممیزی سلیقه‌ای عنوان شده است.»
شجاعی‌صائین در
نخستین اظهارنظرش در مقام رییس اداره کتاب درباره اولویت‌های خود با توجه
به تمامی مباحث پیرامون این زیرمجموعه مهم وزارت ارشاد، تنها به ذکر این
جمله بسنده کرد و به مهر گفت: «اجازه دهید بعد از ابلاغ حکم، بنده در آنجا
مستقر شوم و یک بررسی کلی از وضعیت اداره کتاب داشته باشم. سر فرصت در این
زمینه صحبت خواهم کرد.»
شجاعی‌صائین کیست؟
علی شجاعی‌صائین، بازنشسته سپاه پاسداران و کارشناس ارشد تاریخ است. در
دوره معاونت محسن پرویز در حوزه معاونت فرهنگی وزارت ارشاد نخست به‌عنوان
مدیرکل مجامع، تشکل‌ها و فعالیت‌های فرهنگی معرفی شد. در سال1386 هم
به‌عنوان مدیرعامل موسسه خانه کتاب منصوب شد و مدیریت خبرگزاری کتاب، مجله
کتاب هفته و همچنین مجله‌های کتاب‌ماه را برعهده داشت. شجاعی‌صائین پیش از
فعالیت در مجموعه وزارت فرهنگ‌وارشاد دولت محمود احمدی‌نژاد، در اداره
تبلیغات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و همچنین انتشارات این نهاد فعالیت
می‌کرد و سردبیری مجله «پیام انقلاب» را برعهده داشت.
حالا با آمدن مدیری
همسو با سیاست‌های قبلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دو دولت گذشته برای
مهم‌ترین اداره تابعه معاونت فرهنگی یعنی اداره کتاب که با نام جدید «دفتر
توسعه کتاب‌وکتابخوانی» فعالیت می‌کند، به‌نظر می‌رسد که بیم و امیدهای
نویسندگان و اهالی فرهنگ و ناشران بار دیگر به سمت بیم متمایل شود.
در دوره مسوولیت شجاعی‌صائین در جایزه‌های دولتی آل‌‌احمد و همچنین کتاب
سال حاشیه‌هایی برای این جایزه‌ها رقم خورد تا جایی که نسبت به اعمال
نفوذها و تخطی از قوانین برگزاری جایزه انتقاد شد.
