مشکلات
مرتبط با کمبود، کاهش و عدم‌مدیریت درست منابع آب در ایران هرروز بیشتر از
گذشته خود را نشان می‌دهد. در جدیدترین سلسله‌اتفاق‌ها از این دست روز
پنجشنبه هفته‌ای که گذشت هزاران‌نفر از اهالی استان چهارمحال‌وبختیاری در
شهرکرد در تجمعی حاضر شدند تا اعتراض خود نسبت به اجرای طرح انتقال آب
بهشت‌آباد را اعلام کنند.
در قالب طرحی که با عنوان بهشت‌آباد شناخته
می‌شود قرار بود سالانه یک‌میلیاردویکصد‌میلیون‌مترمکعب، آب از رودخانه
بهشت‌آباد که از سرچشمه‌های اصلی رود کارون است به فلات مرکزی و استان
اصفهان منتقل شود. با این حال این پروژه از همان ابتدا مورد اعتراض بسیار
گسترده اهالی استان‌های خوزستان و چهارمحال‌وبختیاری و همچنین کارشناسان
حوزه منابع آب و دوستداران و صاحبنظران عرصه محیط‌زیست قرار گرفت. حرف همه
معترضان یک‌چیز بود: «این طرح کارشناسی‌شده و مبتنی بر مولفه‌های توسعه
پایدار نیست و علاوه بر اینکه به محیط‌زیست و طبیعت هر دو استان خوزستان و
چهارمحال‌وبختیاری آسیب خواهد زد این امکان را دارد که حیات انسانی در این
دو استان را نیز به خطر بیندازد.»
هدف اصلی که برای این طرح تعریف شده،
توسعه کشاورزی است و با اجرای آن قرار است آب صنعت و کشاورزی اصفهان، یزد و
کرمان تا ۲۰سال آینده تامین شود اما این در حالی است که بسیاری از مناطق
استان خوزستان همین امروز هم دچار کم‌آبی شدید است.
یک پروژه و چندین اعتراض
پیش از این و در دوسال گذشته چندین تجمع اعتراضی بزرگ در شهرهای اهواز و
برخی از شهرهای استان چهارمحال‌وبختیاری برگزار شد و تاکید همه حاضران در
این تجمعات مخالفت با اجرای همین طرح بود. چهار تجمع با عنوان زنجیره
انسانی دفاع از کارون در اهواز و سه تجمع دیگر در شهرهای سامان، هوره و
فرخ‌شهر استان چهارمحال‌وبختیاری از جمله این تجمعات اعتراضی بوده‌اند.
همچنین در زمان اعلام خبر کلنگ‌زنی طرح انتقال آب بهشت‌آباد، نمایندگان
استان چهارمحال‌وبختیاری نیز در مجلس تحصن کردند. نمایندگان استان خوزستان
نیز در اعتراض به این طرح تهدید به استعفای دسته‌جمعی را مطرح کردند و
بهشت‌آباد به‌صورت موقت، تا بررسی مجدد متوقف شد.
با این‌همه هیچ‌کدام از این تجمعات و مخالفت‌ها تاثیری در توقف اجرا و
پیگیری طرحی که نمایندگان و برخی مسوولان استان اصفهان با جدیت در حال
پیگیری و انجام آن هستند نداشت، به‌همین‌دلیل نیز روز پنجشنبه 28 فروردین و
در جدیدترین رویداد از این دست اهالی شهرکرد ترتیب برگزاری یک تجمع
اعتراضی بزرگ را دادند تا در قالب آن مخالفت جدی خود با این موضوع را نشان
دهند.
در این تجمع که از ساعت 10 صبح آغاز شد معترضان از محل چهارراه بازار
شهرکرد شروع به راهپیمایی کرده و در نهایت خود را به روبه‌روی استانداری
رساندند. افشین براتی، یکی از اهالی شهرکرد و حاضران در این تجمع در
این‌باره می‌گوید: «این اولین‌بار نبود که اهالی استان ما نسبت به این
پروژه انتقال آب اعتراض خود را نشان می‌دهند، سال گذشته مردم شهرهای سامان،
فرخ‌شهر و هوره سه تجمع اعتراضی در این‌باره برپا کردند، اما تجمع روز
پنجشنبه شهرکرد به‌نوعی اعتراض همه مردم استان بود، چراکه از بیشتر روستاها
و شهرهای اطراف مردم برای شرکت در تجمع آمده بودند، این را از پلاکاردهایی
که در گوشه‌وکنار در دستشان بود هم می‌توانستیم بفهمیم چون نوشته بودند که
از کدام روستا یا شهر هستند.»
براتی همچنین می‌افزاید: «ساعت شروع تجمع 10 صبح و از جلوی بازار اصلی شهر
بود، بازاریان شهرکرد هم برای اعلام همراهی خود با معترضان مغازه‌ها را
تعطیل کرده بودند، در طول مسیر مردم این شعارها را سر می‌دادند: «تونل باید
تخریب بشه»، «ای تونل گلابی هرگز نبینی آبی»، «چهارمحال، خوزستان اتحاد
اتحاد» و «اینجا چهارمحال است بردن آب محال است.» در نهایت معترضان با عبور
از چندین خیابان و چهارراه خود را به جلوی استانداری رساندند، آنجا هم با
تریبون و محلی که برای سخنرانان آماده شده بود، نمایندگان شهرهای استان در
مجلس و نماینده ولی‌فقیه در دانشگاه شهرکرد در حمایت از این تجمع اعتراضی
سخنرانی کردند. استاندار چهارمحال‌وبختیاری هم برای لحظاتی روی سر در
ساختمان استانداری حاضر شد و از طریق بلندگوی دستی برای حاضران سخنرانی
کرد.»بر اساس گفته‌های این شهروند ساکن شهرکرد تعدادی از حاضران در این
تجمع را کشاورزانی تشکیل می‌دادند که با وسایل کار خود شامل بیل و کلنگ و
تیلر برای اعتراض به موضوع انتقال آب آمده بودند.
نماینده شهرکرد: احداث تونل «گلاب2» تخلف آشکار است
«سعید زمانیان»، نماینده مردم شهرستان‌های شهرکرد، بن و سامان در مجلس شورای اسلامی در این گردهمایی اعتراضی گفت: «مردم این استان از تمام
شهرستان‌ها امروز در این مکان گردهم آمده‌اند تا مراتب اعتراض خود را به
حفر تونل نشان داده و به‌دنبال احقاق حقوق خود هستند.» وی با بیان اینکه
تونل‌های احداث‌شده هیچ‌گونه مجوز قانونی نداشته است تصریح کرد: طرح احداث
تونل «گلاب2» هیچ‌گونه مطالعات زیست‌محیطی، تخصیص اعتبارات کشوری، مصوبه
هیات دولت، مصوبه شورایعالی آب و مجوز قانونی 215 را ندارد و یک تخلف محسوس
و آشکار است. زمانیان حفر تونل گلاب و بهشت‌آباد را نقض آشکار قانون از
سوی مسوولان استان همجوار عنوان کرد و گفت: «سخن اصلی ما اعتراض به حفر
غیرقانونی و غیراصولی تونل است و اگر قرار باشد هر استانی به بهانه
اعتبارات استانی خود به‌دنبال آب باشد پس ما هم می‌توانیم از اعتبارات خود
در تونل تنگ گزی استفاده کنیم.»
همچنین حمیدرضا عزیزی، نماینده مردم شهرستان‌های فارسان، اردل، کیار و
کوهرنگ در مجلس‌شورای‌اسلامی با بیان اینکه مسوولان چهارمحال‌وبختیاری با
پشتوانه مردمی مانع اعمال زور و قدرت‌ها خواهند شد، گفت: «ما در مقابل آن
کسانی که دیپلماسی منطق و کارشناسی را قبول ندارند با قدرت خواهیم ایستاد و
نخواهیم گذاشت که استان چهارمحال‌وبختیاری قربانی این ظلم‌ها و سیاسی‌بازی
بشود. وی به مصوبات شورایعالی آب اشاره و خاطرنشان کرد: «بر اساس مصوبه
شورایعالی آب و یک کار کارشناسی مقرر شد که احداث تونل به طول 64متر حذف و
انتقال آب به‌صورت پمپاژ صورت بگیرد. چراکه انتقال آب به‌صورت تونل موجب
ایجاد تغییرات مسایل زیست‌محیطی و اکوسیستم در چهار استان ما و خشک‌شدن
چشمه‌ساران و گیاهان و تبدیل‌شدن آنها به کویر و بروز گردوغبار می‌شود و
استان چهارمحال‌وبختیاری را به یک استان کویری تبدیل خواهند کرد.»
اصفهان راضی، بقیه ناراضی
با وجود این اعتراض‌ها در استان چهارمحال‌وبختیاری و همچنین خوزستان، در
آن سوی این ماجرا مسوولان استان اصفهان قرار دارند، آنها به‌صورت جدی پیگیر
و خواهان اجرای این پروژه هستند. این تعدادی از اظهارنظرهای مسوولان این
استان نسبت به اجرای پروژه انتقال آب بهشت‌آباد است:
معاون سیاسی امنیتی استانداری اصفهان: «یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای استان
اصفهان در حوزه آب پروژه بهشت‌آباد است و این اتفاق بزرگی است. پروژه
بهشت‌آباد در حد یک رویا بود، اما امروز به اتمام رسیده است.» رییس انجمن
حمایت از کشاورزان اصفهان: «مسوولان و نمایندگان مردم استان‌هایی که در
فلات مرکزی ایران واقع شده‌اند برای نجات استان و مردم خود باید هرچه
سریع‌تر برای اجرایی‌شدن این طرح اقدام کنند و در نظر داشت که فقط اجرای
طرح بهشت‌آباد نجات‌دهنده فلات مرکزی ایران است.» نایب‌رییس شورای اسلامی
شهر اصفهان: «برای جاری‌بودن همیشگی آب زاینده‌رود باید از سخنان شعارگونه
دست کشیده و طرح بزرگ بهشت‌آباد را در اولویت نخست قرار داد.» حمیدرضا
فولادگر، نماینده اصفهان در مجلس‌شورای‌اسلامی: «راه‌اندازی پروژه
بهشت‌آباد یکی از نیاز‌های استان اصفهان محسوب می‌شود.»
مخالفت مرکز پژوهش‌های مجلس
این پروژه انتقال آب را سال 1387 مرکز پژوهش‌های مجلس‌شورای‌اسلامی نیز
مورد بررسی قرار داد و اجرای آن را به چالش کشید. سرمایه‌گذاری بسیار
سنگین برای اجرای طرح، ریسک‌های انتقال آب، منافع صاحبان حقابه، مسایل
زیست‌محیطی و مواردی از این دست برخی از چالش‌های مهم پیش‌روی این پروژه
بود که مرکز پژوهش‌ها به آن پرداخته است.
بر این اساس گفته شده: «اگر طرح
انتقال آب بهشت‌آباد همراه با دیگر طرح‌های سالانه اجرا شود، حدود
دوهزارمیلیون‌مترمکعب آب از آبدهی حوضه کارون و دز کاسته خواهد شد.» این در
حالی است که در شرایط کنونی وضعیت آبدهی کارون بسیار بغرنج و در آستانه
خطر است. گفتنی آنکه این پروژه حتی از دید استادان دانشگاهی نیز مورد
اعتراض قرار گرفته است، دکتر حسین صمدی، استادیار دانشگاه شهرکرد در رابطه
با این طرح چنین نظری دارد: «در حالی‌که اجرای طرح بر وضعیت آب و محیط‌زیست
خوزستان تاثیری غیرقابل‌انکار دارد، این مساله از اصل انکار می‌شود.
درحالی‌که در آخرین نامه تخصیص این طرح، حجم آب انتقالی در شرایط سال‌های
نرمال ۵۸۰میلیون‌مترمکعب در نظر گرفته شده و برای این حجم آب، نیاز به
مخزنی حداکثر به میزان ۴۷۰میلیون‌مترمکعب است، در طراحی‌ها حجم مخزن سد
بیش از هزارو۵۰۰میلیون‌مترمکعب و قطر تونل برای انتقال بیش از
هزارمیلیون‌مترمکعب پیش‌بینی شده است که این مقادیر علاوه بر تشدید زلزله
القایی موجب خطرات زیادی برای مناطق پایین‌دست می‌شود.»
با این‌همه از شواهد
و اعلام نظر برخی مسوولان استان اصفهان و همچنین وزارت نیرو اینگونه
برمی‌آید که این پروژه با وجود پیش‌روداشتن این خیل پرتعداد مخالفان و
خطرات و آسیب‌هایی که برای آن برشمرده می‌شود همچنان در حال اجراست.
