توافق جامع هسته‌ای ایران؛ وزنه "آب سنگین" برداشته شد

به گزارش فرارو، دور تازه مذاکرات هسته ای میان نمایندگان جمهوری اسلامی و میانجیان بین المللی حل و فصل مناقشه هسته ای ایران متشکل از 5 عضو دائم شورای امنیت (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه و چین) به علاوه آلمان موسوم به گروه 1+5، هفته آینده در وین برگزار می شود.

دو طرف در این دور از مذاکرات تصمیم دارند که به بحث تدوین پیش نویس توافق جامع هسته ای دست پیدا کنند.

ایران و گروه 1+5 آذرماه سال گذشته در ژنو به توافق اولیه ای موسوم به «برنامه اقدام مشترک» دست یافتند و دو طرف متعهد شدند هر کدام اقدامات اعتمادسازی را در دستور کار قرار دهند. اقدامات، تعلیق غنی سازی 20 درصد و کاهش ذخایر اورانیوم 20 درصد و افزایش نظارت بازرسان آژانس بود.

آزادی بخشی از دارایی های بلوکه شده ایران، لغو برخی تحریم های یکجانبه آمریکا و اروپا از جمله تحریم پتروشیمی و تجارات طلا و فلزات گران بها و... از جمله تعهدات گروه 1+5 بود.

دو طرف همچنین متعهد شدند که این اقدامات اعتمادساز را در بازه زمانی شش ماهه انجام دهند که این اقدامات زمینه ساز توافق جامع و نهایی بر اساس جدول زمانی شود.

علاوه بر این مذاکراتی به منظور نزدیک کردن دیدگاه های دو طرف پیرامون ابهامات حول محور برنامه هسته ای ایران در جریان بود.

غنی سازی اورانیوم، راکتور آب سنگین اراک، همکاری صلح آمیز هسته ای و رفع تحریم ها از موضوعاتی بود که در دو دور گفتگوی پس از توافق ژنو در وین مورد مذاکره قرار گرفت.

تکلیف غنی سازی اوارنیوم را که تقریبا دو طرف در ژنو روشن کردند. پس از ده سال مناقشه هسته ای در این دور از مذاکرات غرب سرانجام حق غنی سازی در خاک ایران را به رسمیت شناخت و این حق را به ایران داد که در میزان مشخص سه و نیم درصد اقدام به غنی سازی اوارنیوم کند.

با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران از ذخایر قابل توجه اورانیوم 20 درصد که تنها در راکتور تحقیقاتی تهران کاربرد دارد، برخوردار است و تا سال های بعد هم سوخت مورد نیاز این راکتور را تامین کرده است و ادامه غنی سازی در این مقیاس صرفه اقتصادی ندارد، در این مقطع از این حق خود به منظور اعتمادسازی چشم پوشی کرده است.

بنابراین برای دستیابی به توافق جامع دو طرف سه موضوع مهم پیش رو داشتند که یکی از این موضوعات هم از هم اکنون باید حل شده دانست و آن راکتور آب سنگین اراک است.

جمهوری اسلامی برای رفع نگرانی های غرب در مورد راکتور آب سنگین اراک طرح بازطراحی این راکتور را ارایه کرده است که به نظر می رسد این طرح مورد موافقت گروه 1+5 قرار گرفته است.

علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی، شب گذشته در حاشیه مراسمی که به مناسبت سالگرد محمود مرتضا‌یی‌فر در مسجد نور تهران برگزار شد در جمع خبرنگاران در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا قرار است در پی مذاکرات راکتور اراک تعطیل شود یا اینکه این راکتور به کار خود ادامه می‌دهد با بیان اینکه تا پایان ساخت راکتور دو الی سه سال باقی مانده است اظهار کرد: راکتور اراک برای تولید میزان پلوتونیوم کمتر بازطراحی می‌شود اما ماهیت خود را به عنوان یک راکتور آب سنگین را حفظ می‌کند.

پیش از این یکی از درخواست های غرب تعطیلی کامل راکتور آب سنگین اراک بوده است. با این حال گویا در مذاکرات صورت گرفته مقدماتی بین ایران و 1+5 در بحث مربوط به کارخانه آب سنگین اراک طرف مقابل موضوع عدم تعطیلی کارخانه آب سنگین اراک را که در گذشته از موضوعات مذاکره بود پذیرفته و اکنون چنین بحثی مطرح نیست.

بنابراین ایران و 1+5 در مذاکرات هفته آینده باید رو دو موضوع همکاری صلح آمیز هسته ای و رفع تحریم ها تمرکز کنند.

درباره موضوع همکاری صلح آمیز هسته ای هم گویا جمهوری اسلامی ایران طرحی دارد. در همکاری صلح آمیز دو طرف باید به راهکاری برای تامین نیازهای هسته ای ایران دست پیدا کند. از جمله نیاز ایران به اورانیوم 20 درصد در صورت نیاز برای راکتورهای پزشکی و تحقیقاتی خود.

گویا در این باره فرانسه و روسیه اعلام آمادگی کرده اند که نیازهای ایران را تامین کنند. با این حال با توجه که دو کشور در خصوص همکاری های هسته ای خود با ایران خلف وعده های بسیاری کرده اند، هیات مذاکره کننده ایران دو پیشنهاد روی میز مذاکره کنندگان گروه 1+5 قرار داده است.

نخست آنکه روسیه و فرانسه با تضمین محکم و قابل اجرا می توانند به چنین همکاری با ایران دست برسند. دومین پیشنهاد ایران هم غنی سازی در خاک خود با نظارت های شدید و سفت و سخت است.

رفع تحریم های موضوع غیر قابل حلی نیست چرا که در صورت رفع نگرانی ها نسبت به ابعاد برنامه هسته ای ایران که به موازات مذاکرات سیاسی در چارچوب گفتگوهای ایران و آژانس نیز در این مسیر گام هایی در حال برداشته شدن است، قطعنامه های شورای امنیت بلاموضوع می شود و تحریم های بین المللی علیه ایران باید متوقف شود که گویا در این رابطه اتفاق نظری هم وجود دارد.