انتقاد متکی از خروج پرونده هسته‌ای از وزارت خارجه

وزیر اسبق امور خارجه کشورمان با بیان اینکه گره زدن مشکلات کشور به مذاکرات هسته‌ای اشتباه است، گفت: رفتن پرونده هسته‌ای به شورای عالی امنیت ملی در زمان روحانی و خرازی اشتباه بود.

 منوچهر متکی عضو جبهه پیروان و وزیر اسبق امور خارجه کشورمان در نشست کانون فارغ‌التحصیلان شبه قاره هند که عصر امروز شنبه برگزار شد، ضمن گرامیداشت حماسه سوم خرداد اظهار داشت: در این روز با آزادسازی خرمشهر، سرنوشت جنگ رقم خورد.

متکی با بیان اینکه رژیم صدام خرمشهر و فاو را به عنوان دو غنیمت و سنگر خود معرفی می‌کرد، ادامه داد: در مجموع جنگ ما به قضاوت تحلیلگران منجر به پیروزی ملت ایران با مقاومتی جانانه شد و رمز این پیروزی این بود که ملت ما دفاع مقدس را به عنوان یک پروژه ملی تعریف کرد.

وزیر امور خارجه اسبق کشورمان بر همین اساس دفاع مقدس را یک الگو برای همه موضوعات فرابخشی و کلان نظام دانست و گفت: اگر ما آن حوزه‌ها را نیز در پروژه ملی تعریف کنیم، می‌توانیم به موفقیت امیدوار باشیم.

وی با یادآوری این نکته که در آزادسازی خرمشهر ظرفیت‌های دشمن در حمایت از صدام تجمیع شد، گفت: آنها تلاش کردند که اجازه ندهند صدام شکسته شود هرچند که با وضعیت خفت‌باری شکسته شد.

متکی در ادامه با بیان اینکه در یک سال اخیر مجموعه تحولات کشور ما پررمز و راز بوده است نقطه اوج آن را انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته برشمرد و افزود:‌ نفس حضور مردم در جاهایی که نماد مردم‌سالاری است ارمغان و هدیه گرانقدر حضرت امام است و دست به دست شدن دولت‌ها با نگرش‌های مختلف از نمادهای دموکراسی محسوب می‌شود.

وزیر امور خارجه اسبق کشورمان با بیان اینکه من در این یک سال سکوت نکرده بودم، بلکه از فعالیت‌های معمول 5 سال اخیر خود مرخصی گرفته بودم، یادآور شد: واگذاری انتخابات از یک جریان سیاسی به یک جریان دیگر در کشورمان تازگی نداشت از این‌رو جریانات سیاسی باید ارزیابی کنند که آیا ورودشان به یک کارزار سیاسی از ساماندهی لازم برخوردار بوده است.

وی در ادامه با اشاره به لزوم بررسی و بازنگری شرایط و کارکردها در زمان انتخابات و همگرایی و واگرایی‌ها در این زمینه ادامه داد: به اعتقاد من آسیب‌شناسی و بازشناسی صادقانه‌ترین کاری است که یک جریان سیاسی باید پس از نتیجه انتخابات نسبت به کارکرد خود انجام دهد.

وی با تأکید بر اینکه ما در انتخابات گذشته اشتباهات بسیار جدی داشته‌ایم، افزود: شاید این تعبیر قابل توجه باشد که یک انتخابات برده واگذار شد از این رو زمینه‌هایی وجود داشت که می‌توانستند زمینه را طور دیگری رقم بزند.

متکی عدم وجود سازوکار مناسب و عدم پاینبدی به سازوکارهای معین را دو دلیل عمده این شکست ارزیابی کرد و گفت: اگرچه ما در نگاه اعتقادی خود شکست و پیروزی نداریم اما ورودمان هم بر اساس تکلیف‌گرایی است؛ گاهی این یک تکلیف شخصی است و زمانی که به عنوان یک حرکت جمعی کار و فعالیت خود را ارزیابی می‌کنیم باید بسیار شفاف و صادقانه به ارزیابی بپردازیم که کجا اشتباه کرده‌ایم.

عضو جبهه پیروان با اشاره به نتیجه انتخابات سال 76 ادامه داد: وقتی نتیجه انتخابات در سال 76 آنگونه که برخی تصور می‌کردند رقم نخورد تصور شد که این امر ناشی از یک اشتباه بوده است که در 4 سال آینده مرتفع خواهد شد اما مجدد در 4 سال آینده نیز همان نتیجه سال 76 با یک آرای بیشتری رقم خورد.

وی ادامه داد: مؤثرین جریان‌های سیاسی که نظراتشان در مواردی حرف آخر است، 8 سال بعد هم با همین شرایط مواجه شدند و اتفاق آخر نیز در همین دوره انتخابات بود.

متکی تأکید کرد: هرگز به صورت جدی پرسیده نشد که چرا نگاه زعمای سیاسی از سال 76 تا 92 و طی 16 سال محقق نشده است.

عضو جبهه پیروان با اشاره به نتیجه انتخابات سال 60 و روی کار آمدن بنی‌صدر خاطرنشان کرد: پس از تغییرات و خیانت‌های عملی بنی‌صدر زمانی که او توسط مجلس اول برکنار شد این دغدغه به وجود آمد که چگونه کاری کنیم که دوباره با این شرایط مواجه نشویم،‌ از این رو زعمای سیاسی بر روی کاندیداهایی متفق شدند و بدنه جامعه نیز که همان دغدغه‌ها را داشت، در این قضیه نقش‌آفرینی کرد و این روال 16 سال و تا انتخابات سال 76 ادامه داشت.

وی با بیان اینکه در سال 76 جاده پیچید اما نپیچیدیم خاطرنشان کرد: کاندیدای مطرح شده در سال 76 رأی نیاورد و این وضعیت 16 سال ادامه داشت و چهار سال تکمیلی آن نیز در انتخابات سال گذشته رقم خورد و از این رو چرایی این اتفاق برای بار پنجم قابل توجه است که باید کنکاش و بررسی شود.

متکی شناخت مردم، تبیین راهکارهای سیاسی و انتخاب کردن‌ها و انتخاب نکردن‌ها را در این کنکاش و بررسی مؤثر دانست و گفت: سال 92 مصداق انتخاب نکردن بود که باید تجدیدنظر کنیم.

وزیر اسبق امور خارجه کشورمان با اشاره به روی کار آمدن حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهور منتخب مردم تجربیات او را نسبت به رؤسای جمهور قبلی بیشتر ارزیابی کرد و گفت: آقای روحانی بیش از 30 سال در بخش‌های محوری و کلیدی حضور داشته است. از این رو  این سابقه و جایگاه انتظارات را بالا می‌برد.

وی با اشاره به مسئولیت سنگین دولت خاطرنشان کرد: دولت شعار اعتدال‌گرایی را مطرح کرده است که این شعار در دو عرصه ساختار، سیاست و انتخابات نمود دارد که البته هنوز در حوزه سیاست برای قضاوت زود است.

متکی با بیان اینکه لازم نبود که این شعار را در بحث ساختارها به کار ببرند، افزود: بعد از ریاست‌جمهوری آقای هاشمی دولت‌ها با پیروزی در انتخابات سعی کردند همه نیروهای مؤثر را حذف کنند و وزرا موظف شدند معاونان خود را با رئیس‌جمهور هماهنگ کنند که قبلش اینگونه نبود و این روال به پائین‌ترین سطوح مدیریتی هم رسید.

عضو جبهه پیروان ادامه داد: اگر در مجلس پنجم نماینده‌ای انتقاد می‌کرد با مصاحبه‌های آنچنانی معاون وزیر کشور وقت مواجه می‌شد که می‌گفتند شما پیام دوم خرداد را درک نکرده‌اید و این اتفاقات بعد از دوران خاتمی نیز رخ داد.

وی تأکید کرد:‌ بنابراین اشکال شعار اعتدال‌گرایی در ساختار است که اعمال نشده است.

متکی توفیق هر دولتی را توفیق انقلاب و نظام عنوان کرد و افزود: تبریک به رئیس‌جمهور منتخب از سوی کانون فارغ‌التحصیلان شبه قاره هند اقدام کاملاً درستی بود و هر یک از اعضاء باید به نحو احسن در خدمت انقلاب باشند.

این کاندیدای ریاست‌جمهوری در انتخابات 92 ادامه داد: به اعتقاد بنده آقای رئیس‌جمهور در بخش سیاست‌ها تصمیم هوشمندانه‌ای داشته است و در حوزه سیاست داخلی و از جمله وزارت کشور بر اساس نقل موجود، کسانی را که فکر می‌کرد از جریان سیاست او نیست، انتخاب کرد اما بلافاصله جریانات رادیکال سعی کردند با برخورد تبلیغاتی او را متوجه کنند که نمی‌تواند هرکسی را که خواست، انتخاب کند و در این زمینه می‌توانیم به انتخاب استانداران و فرمانداران اشاره کنیم.

وی با بیان اینکه از سوی دیگر تلاش شد دانشگاه‌ها به مجموعه اصلاح‌طلبان که تبلور روشن‌فکری است، سپرده شود، تصریح کرد: البته حرکات ولایی در دانشگاه‌ها رشد قابل توجهی داشته است و مانند شرایط دانشگاه در دوران گذشته نیست، لذا نمی‌توانند اقداماتی همچون وقایع سال 78 را طراحی کنند.

وی با اشاره به رویکرد دولت در حوزه سیاست خارجی و اقتصاد، ادامه داد: این دو حوزه مورد توجه مردم در زمان انتخابات بود.

متکی در ادامه بحث هسته‌ای را یک پروژه ملی ارزیابی کرد و گفت: اگر تجاوز نظامی بستری برای شکستن و یا وابسته کردن انقلاب اسلامی بود، سعی کردن که نظام جمهوری اسلامی را با بحث هسته‌ای با چالشی از جنس دیگر مواجه کنند.

وی با بیان اینکه همانطور از سوی بزرگان نظام مطرح شد، بحث هسته‌ای مسئله اصلی نیست،‌ یادآور شد: خود آمریکا و کشورهای دیگر نیز اعتراف می‌کنند که ایران به دنبال بمب هسته‌ای نیست از این رو وقتی یک چالش شکل می‌گیرد اولین پاتک این این است که آن را ملی تعریف کنیم. لذا من در دوران مسئولیت خود اجازه ندادم که کسی بگوید در بحث هسته‌ای ما باید از این یکپارچگی خارج شویم.

متکی با بیان اینکه هم دولت گذشته و هم دولت فعلی به دنبال تحقق حقوق ملت ایران است، تأکید کرد: حمایت ما از تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در این چارچوب تعریف می‌شود و هرکس باید در این زمینه سهم خود را ایفاء کند.

وزیر امور خارجه اسبق کشورمان، بازگردانده شدن پرونده هسته‌ای به وزارت خارجه را اقدامی درست ارزیابی کرد و گفت: رفتن پرونده هسته‌ای ایران در زمان مسئولیت روحانی و خرازی به شورای عالی امنیت ملی اشتباه بود و به شائبه امنیتی بودن آن دامن می‌زد و از طرف دیگر همتایان خارجی ما در سطح وزارت خارجه در مذاکرات شرکت می‌کردند اما طرف ایرانی در سطح شورای عالی امنیت ملی حضور داشت.

متکی ادامه داد: بنده در سال 91 مقاله‌ای مبنی بر بازگشت پرونده هسته‌ای ایران به وزارت خارجه نوشتم اما وقتی مشخص شد که یکی از کاندیداها از اعضای شورای عالی امنیت ملی وقت است، از انتشار آن پرهیز کردم.

وزیر امور خارجه اسبق کشورمان ذوق‌زدگی و شتاب‌زدگی را دو آفت مذاکرات عنوان کرد و در عین حال گره زدن مشکلات به مذاکرات هسته‌ای را اشتباه عنوان کرد و گفت: ایران طریق درستی را طی کرد و آن نیز ورود به مذاکرات به صورت جدی برای حل مسائل هسته‌ای بدون پرونده‌سازی در حاشیه بود.

متکی با بیان اینکه مذاکره کردن به منظور تعیین محل مذاکره لازم نبود و من این نکته را نیز همان موقع نوشتم، افزود: هیچگاه دولت‌های هفتم تا دهم مذاکره را نفی نکردند اما به هر حال گام عملی در این زمینه مؤثر است.

وزیر امور خارجه اسبق کشورمان با اشاره به ملاقاتش با مقام معظم رهبری در ماه‌های پایانی دوران وزارتش خاطرنشان کرد: من در آن دیدار گفتم که ما در بحث هسته‌ای به آنچه می‌خواستیم رسیده‌ایم؛ یعنی به تولید سوخت رسیده و به سمت تولید 20درصد رفته‌ایم و به خواسته خود رسیده‌ایم.

وی با بیان اینکه وقتی کشور در بحث‌های سیاسی به خواسته خود می‌رسد آنجا باید مذاکرات را به صورت جدی دنبال کند و در این مسیر مبتکر باشد، گفت: من گفتم که به ما اجازه طراحی یک سناریو را بدهید که در یک طرف این ترازو خواسته‌های ما و در طرف دیگر نیز طرف مقابل احساس کند می‌تواند چیزی را به دست بیاورد؛ البته برخی گفتند که ما باید در کنار این موضوع مسئله آمریکا را هم قرار دهیم که من گفتم این امر ضرورتی ندارد.

وی با اشاره به عکس‌العمل طرف مقابل و اتخاذ تاکتیک‌های جدید تأکید کرد، آمریکا در این زمینه بسیار دقیق عمل می‌کند و زمانی که آنها به ژنو آمدند، جان‌کری در گفت‌وگو با اوباما از این مذاکرات به عنوان یک پیروزی نام برد.

وزیر امور خارجه کشورمان با بیان اینکه آمریکا در روابط خارجی خود کارت برنده ندارد به ذوق‌زدگی آنها اشاره کرد و افزود: این ذوق‌زدگی در طرف ما قدری تندتر وجود دارد و مسئولان سیاست‌خارجی خیلی زود وارد سیاست داخلی شدند در حالیکه در کشور دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد و وزارت خارجه باید بر اساس طراحی کلان نظام کار خود را پیش ببرد.

وی با تأکید بر اینکه 1+5به شدت نیازمند تفاهم است و من معتقد نیستم که آمریکا در موضوعات هسته‌ای آخرین رفتارهای خود را نشان داده است، تصریح کرد: تحولات بعد از انتخابات به آنها اجازه داد که گام بردارند و از این رو مذاکرات ژنو با آب و تاب برگزار شد.

متکی با تأکید بر اینکه تیم مذاکره‌کننده ما توانمند است و خط قرمزها را می‌داند، یادآور شد: ما باید به تاکتیک‌های حاسب شده طرف مقابل پاسخ دهیم چرا که ما در دیپلماسی مانند بیان احکام دینی حیا نداریم.

وزیر امور خارجه اسبق کشورمان با اشاره به شگردهای مسئولان غربی خاطرنشان کرد: گاهی نشانه‌ها و صاحب‌نظران در غرب مباحثی همچون لزوم طرح مسائل دفاعی و اسرائیل در مذاکرات مطرح می‌کنند در حالیکه شاید مقامات مسئول در کشورهای غربی چنین حرفی نزنند لذا ما نیز باید در همان سطح به آنها پاسخ دهیم. بنابراین هیچ لزومی ندارد که ما در قبال موضع‌گیری سیاست‌مدارهای خود بخواهیم اعلام موضع کنیم هرچند که شفاف‌سازی کار خوبی است.

متکی در ادامه با بیان اینکه آمریکا علاقه دارد که ما در مذاکرات مباحث موشکی و توقف آب‌سنگین اراک را و تعداد سانتریفیوژها را مطرح کنیم،‌ تأکید کرد: این مواردی است که اگر تیم مذاکره‌کننده ما عقب‌نشینی کند آنها به این موارد بسنده نخواهند کرد؛ از طرف دیگر باید بدانیم که آنها به این مذاکرات نیاز دارند و دستگاه دیپلماسی کشور هم نباید مواضع ناپخته اتخاذ کند لذا ایستادگی تیم مذاکره کننده ما نویدبخش توفیقاتی است.

متکی تأکید کرد: ما در بحث سانتریفیوژها به هرچیزی که نیاز داشته باشیم در جهت فعالیت صلح‌آمیز دسترسی خواهیم داشت و تعهد نمی‌دهیم که آنها را کم کنیم. بنابراین بایدتوجه کرد که آمریکا از نفس این گفت‌وگوها نیز به دنبال بهره گرفتن است.

عضو جبهه پیروان در ادامه سخنان خود در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا شما در انتخابات مجلس کاندیدا خواهید شد یا خیر،‌ گفت: انشالله کاندیدا نمی‌شوم.

وی درباره رویکرد احمدی‌نژاد نیز خاطرنشان کرد: به صورت عام از رؤسای جمهور انتظار نمی‌رود که نسبت به مسائل سیاست خارجی و دستگاه دیپلماسی اشراف داشته باشند اما این توقع وجود داشت که رئیس‌جمهور به دستگاه دیپلماسی خود اعتقاد کند؛ ما در این زمینه مشکل داشتیم و به این جهت که در برخی افراد این باور وجود داشت که در سیاست خارجی همه چیز را می‌دانند و مشکل بزرگتر این بود که نمی‌دانستند که نمی‌دانند.

متکی ادامه داد: یکی از مسائلی که به صورت شرطی مطرح شد اما در ادامه به صورت رهنمود بیان می‌شد به هم ریختن ساختار وزارت خارجه بود که من در روزهای پایانی وزارتم به این مسئله اعتقاد نداشته و به آن عمل نکردم و وقتی برخی افراد از جمله قائم‌مقام فعلی وزارت خارجه خواستند استعفا‌ دهند من از آنها خواستم که بمانند‌ و بنده درباره دو سفیر و مواردی که برای برکناری مطرح شد تمکین نکردم و سعی کردم به شیوه خود افراد را متقاعد کنم.

متکی در پایان با بیان اینکه ما باید بتوانیم سخنان خود را به خوبی با دنیا مطرح کنیم و اجازه سوءاستفاده ندهیم افزود: مقصود بنده ارزیابی عملکرد دولت نهم و دهم نیست چرا که حوزه سیاست خارجه نیازمند نگاه جامع و منصفانه است.

حکیم جوادی: سکوت متکی در یک سال گذشته برای کانون فارغ‌التحصیلان هند بسیار تلخ بود
بنا براین گزارش، مسعود حکیم جوادی دبیرکل کانون شبه‌قاره هند نیز در این نشست اظهار داشت:‌ در سال‌های قبل از انقلاب تلاش سازمان‌های جهانی این بود که حرکت‌های دانشجویی خارج از کشور به سمت «ایسم»‌ها حرکت کند تا اگر در درازمدت تغییری صورت گرفت، حکومت‌ها به سمت این «ایسم‌»ها بروند.

حکیم‌جوادی با اشاره به نقش متکی در بنیان‌گذاری فعالیت انجمن اسلامی دانشجویان در شبه‌قاره هند، یادآور شد: آقای متکی وقتی به مجلس راه یافت با توجه به این شاخصه‌ها به عضویت هیأت‌رئیسه درآمد.

وی یادآور شد: آقای متکی یک سال گذشته را در سکوت گذراند و این سکوت برای ما بسیار تلخ بود و از این رو در جلسات هیأت‌مدیره اعضا از ایشان درخواست داشتند تا سکوت خود را بشکند و امروز این اتفاق افتاده است.