تکثر زیستی امروز زمین محصول ۳.۵ میلیارد سال آزمون و خطای تکاملی است. اما محققان می گویند که این تنوع غنی زیستی به نقطه حساسی رسیده و اکنون به سرعت درحال از میان رفتن است.
یک تیم بین المللی از محققان می گوید دلایل قوی هست که فعالیت انسانی عامل نابودی سریع تکثر زیستی است. به گفته آنها ابعاد این روند چنان بزرگ است که ما احتمالا شاهد نخستین روزهای ششمین انقراض انبوه تاریخ زمین هستیم.
براساس این یافته ها که در نشریه ساینس آمده از سال ۱۵۰۰ میلادی تاکنون بیش از ۳۲۰ مهره دار ساکن خشکی ها منقرض شده اند.
به علاوه مهمتر اینکه جمعیت کلیه گونه های باقی مانده به طور میانگین شاهد افتی ۲۵ درصدی در شمار آنها بوده است.
هیلاری یانگ از دپارتمان اکولوژی، تکامل و زیست شناسی دریایی دانشگاه کالیفرنیا در سانتا باربارا که در مطالعه شرکت داشته در این مورد پاسخ داد:
یافته های اصلی مطالعه شما چه بوده؟
ما وضعیت حیوانات زمین را مرور کردیم و دریافتیم که شمارشان به طور فاجعه باری درحال افت است. سالانه ۱۱ هزار تا ۵۸ هزار گونه منقرض می شوند و از بین می روند اما علاوه بر آن جمعیت گونه هایی که رایج هستند هم به شدت افت می کند. ما دریافتیم که ۲۵ درصد میزان گونه های رایج مهره داران و ۴۵ درصد بی مهره گان افت کرده.
مثلا حشرات سخت پوست جملگی در گردش طبیعت نقش و وظایف زیادی دارند. ما متوجه شدیم که این افت جمعیت پیامدهای گسترده ای برای سلامت انسان و فواید اکوسیستم هایی که انسان به آنها وابسته است دارد.
در این مطالعه می گویید که روند نابودی پوشش گیاهی و جانوان همه جا در اطراف ما اتفاق می افتد. می شود مثال بزنید؟
همه مردم از نابودی حیوانات بزرگ در خشکی آگاهند حیواناتی که وجودشان عادی بوده، مثل بوفالوی آمریکایی یا فیل آفریقایی این گونه ها درحال افت هستند اما مطالعه ما نشان داد که ما همچنین درحال از دست دادن پروانه ها مثل پروانه های مونارک در آمریکا هستیم که زمانی در شمار عظیم مهاجرت می کردند و حالا کم شده اند. حشرات سخت پوست در سراسر جهان که کارشان پردازش پس مانده ها در محیط زیست بود درحال کاهش شدید هستند بنابراین هرجا را که نگاه می کنیم گونه ها درحال ناپدید شدن هستند.
شما ادعا کرده اید که ما شاهد ششمین انقراض انبوه موجودات در تاریخ زمین هستیم. مطالعات دیگر هم این ادعای شما را تایید می کند؟
فکر می کنم در مورد اینکه اکنون شاهد انقراض انبوه ششم هستیم دارد اجماع به وجود می آید. پنج انقراض انبوه قبلی تاریخ ما جملگی با تکیه بر ابعاد نابودی گونه ها و سرعت نابودی آنها اندازه گیری شده و وقتی روند امروزی نابودی گونه ها را با رکوردهای قبلی مقایسه می کنیم می بینم که روند کنونی کاملا با پنج انقراض انبوه قبلی همخوانی دارد و فکر می کنم در مورد این مساله دارد اتفاق نظر حاصل می شود.
ما انسان ها تا چه حد مسئول این وضع هستیم؟
فکر می کنم خیلی روشن است که ما انسان ها مسول این وضع هستیم. می دانید که پنج انقراض انبوه قبلی ناشی از پدیده هایی مثل برخورد سیارک ها به زمین یا در اثر فعالیت شدید آتشفشانی بود، پدیده هایی که این بار در انقراض نقشی ندارند و معلوم است که روند کنونی ناشی از فعالیت انسان است بنابراین این اولین بار در تاریخ زمین است که یک گونه عامل انقراض انبوه سایر موجودات است.
نتیجه و عواقب این نابودی برای بشر چه خواهد بود؟
یکی از مسایلی که ما در مطالعه خود اشاره کرده ایم این است که این روند در واقع به خاطر الگوهای مصرفی بشر است، همه عوامل اصلی انقراض مثل تغییر نحوه استفاده از زمین، تغییرات آب و هوایی، بهره برداری مستقیم از حیوانات همگی ناشی از مصرف است بنابراین یکی از کارهای خیلی ساده ای که می توانیم انجام دهیم این است که کمتر مصرف کنیم. به این شکل می توانیم اثر زیست محیطی مان را کم کنیم. فعالیت های دیگری هم هست که می توان برای کاستن از اثر عوامل مستقیم روند انقرض انجام داد و نوع آن بستگی به هر فرد دارد، اینکه کجا هستید و در زندگی روزمره چه عادت هایی دارید. مثلا نخریدن محصولات حیوانی گونه هایی که شمارشان درحال کاهش است از کارهای مشخصی است که می شود انجام داد. اما این فقط شمار کوچکی از جمعیت را شامل می شود بنابراین پیام اصلی کاهش الگوی های مصرف خواهد بود.
آنچه ما دریافتیم این است که تاثیر نابودی پوشش گیاهی و موجودات بر زندگی ما عمیق است. برای مثال انتقال گرده گیاهان توسط حشرات مسئول ۷۵ درصد تولید میوه جهان است بنابراین اگر حشرات از بین بروند منبع بزرگی از غذای جهان نابود خواهد شد. به همین ترتیب می دانیم که حیوانات برای کیفیت آب نقش حیاتی دارند و اگر حیواناتی که منابع آب را تمیز نگاه می دارند از دست بدهیم آب پاکیزه کمتری در دسترس خواهیم داشت.
قرص ماه کامل نیست؟
قرص کامل ماه در آسمان شب کاملا گرد به نظر می رسد. اما با چشم تیزبین سیاره شناسان ماه کج و معوج است. به گفته دانشمندان بیشتر شبیه به لیموست تا توپ. یعنی هم کمی، فقط کمی، بیضوی است، و هم یک سر آن مثل لیمو یک برجستگی کوچک دارد.
حالا محققان در مقاله ای که در نشریه نیچر چاپ شده می گویند علت این شکل را یافته اند.
محققان آمریکایی آثار جاذبه زمین و حرکت وضعی ماه یعنی گرد ماه بر محورش را اندازه گیری کردند.
ایان گاریک بتل محقق اصلی این مطالعه از دانشگاه کالیفرنیا در سانتا کروز می گوید این تغییر شکل وقتی اتفاق افتاد که ماه زیر سطح نازکی از جنس سنگ و صخره بیشتر از مواد مذاب تشکیل می شد.
این کنش و واکنش گرانشی میان زمین و ماه همچنین باعث شد ماه کمی روی محورش جابجا شود. او گفت: "در مورد زمین و مریخ و سایر اجرام می دانیم که شکل غالب سیارات به خاطر حرکت وضعی آنها بر محورشان است."
اگر یک بادکنک پر از آب را بردارید و روی محورش بگردانید از وسط جایی که معادل خط استوای زمین است بیرون می زند. پدیده ای مشابه در زمین اتفاق می افتد.
با این حال به گفته او ماه کج و معوج تر از آن است که با این حرکت توضیح داده شود.
او می گوید که گردش وضعی ماه بر محورش خیلی خیلی آهسته است و به علاوه از زمین دورتر از آن است که جاذبه امروزی علت شکل آن بوده باشد.
پس باید علت دیگری وجود داشته باشد و به گفته او این علت به چهار میلیارد سال قبل برمی گردد.
زمانی که ماه هنوز وجود نداشت اما تصادم عظیم زمین با یک سیارک مقدار زیادی مواد سنگی را راهی فضا کرد و زمینه برای تشکیل ماه فراهم شد.
و این جایی بسیار نزدیکتر از موقعیت فعلی ماه نسبت به زمین بود بنابراین جاذبه زمین روی آن خیلی قوی تر بود.
او می گوید: «این نظر هست که در گذشته های دور ماه خیلی به زمین نزدیک تر بود و اثر گرانشی زمین بر آن خیلی قوی تر. به علاوه ماه خیلی سریعتر می چرخید و فرآیندهای جالبی می توانست در جریان باشد. ماه خیلی داغ و نزدیک به زمین بود که می توانسته باعث شود زمین بر شکل آن اثر بگذارد.»
«در ابتدای ماجرا ماه هنوز درحال خنک شدن بود، ابتدا حالت مذاب داشت و بالاخره پوسته ای دور آن شروع به شکل گیری کرد و خنک شد و این پوسته روی اقیانوسی از مواد مذاب شناور بود و جاذبه زمین شروع به اثر گذاشتن بر آن کرد، پوسته را کشید و کشش داد و این به راحتی اتفاق افتاد چون پوسته به بقیه ماه نچسبیده بود.»
اما پروفسور گاریک بتل و همکارانش چطور به چنین نظریه ای رسیده اند؟
آنها می گویند که از مطالعه یکی از اقمار مشتری به نام یوروپا الهام گرفته اند. یوروپا دارای پوسته ای یخی روی اقیانوسی از آب مایع است.
