فرارو- اگر یک سال پیش می گفتید که آمریکا به طور نظامی در بحران خاورمیانه درگیر شده، کسی خم به ابرو نمی آورد؛ باراک اوباما ماه ها تلاش کرده بود که کنگره و افکار عمومی آمریکا را متقاعد کند که ایالات متحده باید در سوریه مداخله نظامی داشته باشد.
به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از واشنگتن پست، با این حال مداخله جدیدی که صورت گرفته از برخی جهات شگفت آور است. آمریکا آنطور که اوباما پیشنهاد داده بود، علیه بشار اسد و رژیم سوریه دست به مداخله نظامی نزده، بلکه با بمباران یکی از بزرگترین دشمنان اسد یعنی شبه نظامیانی که خود را دولت اسلامی خوانده اند، وارد عمل شده است. و این مداخله در سوریه نیست، بلکه در کشور همسایه یعنی عراق است.
درخواست اوباما برای مداخله در سوریه در نهایت با شکست روبرو شد و حال بمب ها بر سر عراق می ریزد. چرا؟ پنج عامل عمده وجود داد.
1.مخالفت های شدیدی با مداخله در سوریه وجود داشت
سال گذشته زمانیکه اوباما خواستار اقدام نظامی علیه رژیم سوریه شد، دیگر کشورها نپذیرفتند. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه به عنوان یکی از متحدان اصلی اسد در مخالفت با این امر تا نوشتن مقاله ای عتاب آمیز در نیویورک تایمز پیش رفت (که البته پس از وقایع کریمه تا حدودی مسخره به نظر می رسید) و ایران، متحد دیگر سوریه نیز مخالف این مسئله بود.
حتی در میان کشورهای اروپایی که از این درگیری ها حمایت می کردند، پشتیبانی چندانی از مداخله نظامی صورت نگرفت. دیوید کامرون، نخست وزیر انگلیس پس از درخواست حمایت از پارلمان در این زمینه با شکست سیاسی مفتضحانه ای روبرو شد و فرانسه که شاید جنگ طلب ترین کشور در اروپا باشد، از رهبری این مداخله امتناع کرد.
یکی از عوامل کلیدی هم در آمریکا و هم در اروپا این بود که چندین نظرسنجی نشان داد حتی با وجودی که افکار عمومی از اقدامات رژیم اسد به وحشت افتاده بود، اما از مداخله نظامی حمایت نمی کرد.
2.داعش هم منزوی است و هم تهدیدی برای آمریکا
داعش متحدان اندکی دارد. قدرت های بزرگ و بین المللی مانند روسیه از این گروه حمایت نمی کند و قدرت های منطقه ای مهمی مانند ایران مخالف آن است. حتی القاعده، گروهی که داعش زاییده آن است، حال به یکی از مخالفان آن تبدیل شده است. با وجود آنکه گفته می شود این گروه از سوی گروه هایی در عربستان و قطر تامین مالی می شود، اگر نیروهای آمریکا تلفات بسیاری نیز از داعش بگیرند، باز هم کسی شکایت نخواهد کرد. انگلیس و فرانسه نیز احتمالا پیوستن به این اقدام نظامی را اعلام می کنند.
با این حال داعش با وجود انزوایش، می تواند تهدیدی برای آمریکا باشد. هرچه نباشد این گروه جایگزین القاعده ای شده که چهره بین المللی افراط گرایی است؛ در حال حاضر مغازه های داعش در استانبول برپا شده و پرچم آن در لندن برافراشته است.
3.تداوم جنگ سوریه، ردیابی دشمن واقعی را سخت کرد
طرح مداخله در سوریه بر ایده مسیریابی لشکریان رژیم اسد مبتنی بود. مشکل این بود که هرچه جنگ بیشتر ادامه پیدا می کرد، اینکه چه کسی واقعا از این مداخله سود خواهد برد، نامشخص می شد. آیا گروه های افراط گرایی مانند داعش جای خالی را پر می کردند؟ این نگرانی هم مورد توجه مخالفان مداخله در داخل آمریکا و هم رهبران خارجی مانند پوتین قرار گرفت.
آری راتنر، عضو پروژه امنیت ملی «ترومن» و مشاور سابق دولت اوباما در امور خاورمیانه آوریل سال گذشته به نیویورک تایمز گفت: «از دیدگاه آمریکا برخی از این گروه های افراطی بسیار ترسناک هستند و این مسئله مشکلات گوناگونی را برای ما ایجاد می کند.» وی در ادامه افزود که هنوز هم خواهان مشارکت در رسیدگی به مسئله رژیم اسد هستند اما در مورد حمایت از شورشیانی که تندروتر هستند، محتاطانه عمل می کنند. به عقیده وی شرایط فعلی در لیبی و چشم انداز سیاسی شرایط پس از معمر قذافی که با غلبه گروه های افراطی خشونت طلب همراه بوده، هشدار دهنده است.»
البته این بحث یک روی دیگر هم دارد. اگر آمریکا به داعش در سوریه حلمه کند، چنین اقدامی نه تنها دست رژیم اسد را باز می کند بلکه می تواند شورشیان سوری که تاکنون مورد حمایت واشنگتن بوده اند را به عقب براند.
4.شرایط امروز عراق یعنی حملات محدود، تفاوت ایجاد می کند
حملات آمریکا، دست کم تاکنون مداخله ای محدود با اهدافی محدود بوده است. بمب های لیزری 500 پوندی به سوی مواضع داعش شلیک شده و به خصوص توپخانه ای که جنگجویان این گروه برای حمله به نیروهای دفاعی کرد اربیل استفاده می کردند را هدف قرار داده است. شرایط فعلی عراق نشان می دهد که مداخله محدود به این شکل، می تواند تاثیر بسیاری داشته باشد و با وجود آنکه جنگجویان داعش به نظر باهوش می آیند، در مبارزه با حملات هوایی از وسایل محدودی برخوردار هستند.
این در حالی است که دولت مرکزی عراق و قدرت های کرد منطقه ای نیز مخالفتی با مداخله آمریکا ندارند. طی ماه ژوئن بود که دولت عراق آمریکا را به دلیل عدم تامین حمایت هوایی مورد انتقاد قرار داد.
5. آمریکا احساس وظیفه می کند
باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا در سخنرانی که در دفاع از تصمیم خود برای اقدام نظامی در عراق داشت به پرسنل نظامی آمریکایی که در حال حاضر در اربیل به سر می برند و وظیفه خود برای حمایت از آنها اشاره کرد. اما ارزشش را دارد که بیاندیشیم این نیروها اصلا از همان ابتدا چرا آنجا بوده اند. اربیل پایتخت منطقه ای کردهای عراق است که ثابت کرده اند متحد اصلی واشنگتن در این کشور هستند و برای بازگرداندن عراق به شرایط کارآمد نقشی حیاتی دارند. البته آمریکا و کردهای عراق رابطه ای قدیمی و پیچیده دارند که بر روابط امروز نیز بی تاثیر نیست.
البته میراث آمریکا در این منطقه را نیز باید مدنظر قرار داد. بسیاری از مشکلات فعلی عراق نتیجه مستقیم یا غیرمستقیم حمله سال 2003 آمریکا به عراق است. در شرایطی که دولت اوباما و افکار عمومی از ایده مداخله نظامی گسترده تر در عراق بیزار هستند، هنوز هم این حس وجود دارد که شرایط آشفته عراق در حال حاضر ناشی از اقدامات آمریکا است و آمریکا نیز باید به آن سامان دهد.
