دوری از نگاه امنیتی به دانشگاه، دوری از سیاسی‌کاری و داشتن نگاه منطقی به وزارت علوم. اینها تاکیدات محمدرضا عارف در گفت‌وگو با فرهیختگان درباره وزارت علوم و وزارت رضا فرجی‌داناست. عارف باور دارد که «دانشجویان مسائل را بیشتر از خیلی‌ها می‌فهمند» و باید از نگاه امنیتی به آنها خودداری کرد. شاید همین نگاه در برخی مسئولان هست که وزیر علوم را حالا تا پای استیضاح کشانده. وزیری که به مشارکت دانشجویان و استادان در اداره دانشگاه‌ها معتقد است و آنها را تهدید نمی‌داند.
استیضاح فرجی‌دانا همین‌طور از نظر عارف اثرات نامطلوبی بر آموزش عالی خواهد داشت و نگاه منطقی بر آن حاکم نیست. رضا فرجی‌دانا فردا در مجلس حاضر خواهد شد و عارف، مانند بسیاری از دانشگاهیان که در این مدت خواهان باقی ماندن او بر وزارت بوده‌اند از نمایندگان می‌خواهد به او دوباره رای اعتماد بدهند. «چه کسی را می‌خواهیم جایگزین ایشان کنیم دانشمندتر و متعهدتر از ایشان؟»
گفت و گو با محمدرضا عارف شامل بخش های دیگری از جمله تحلیل اوضاع سیاسی کشور و فعالیت حزبی و غیر حزبی او ست که در روزهای آتی منتشر می شود.
آقای دکتر چرا همیشه واهمه‌ای از دانشگاه وجود دارد که البته وقتی دولت به سمت نیروهای اصلاح‌طلب می‌آید، بیشتر می‌شود؟ نمونه‌اش را در انتخاب روسای دانشگاه‌ها دیدیم که شورای انقلاب فرهنگی چه مقاومتی کرد و بحث تقریبا کان‌لم‌‌یکن شد. دلیل این واهمه و بی‌اعتمادی چیست؟
گاهی بعضی افراد به دانشگاه نگاه امنیتی دارند. از دانشگاه می‌ترسند، که این ترس و این نگاه به دلیل عدم شناخت دانشگاه و دانشجو است. تجربه سه دهه گذشته نشان داده دانشجویان ما در همه صحنه‌ها پیشتاز هستند و مسائل را بیشتر از خیلی‌ها می‌فهمند و به منافع ملی، امنیت ملی و پیشرفت و توسعه کشور توجه جدی دارند ولی چون نگاه امنیتی به دانشگاه وجود دارد طبیعتا دانشگاه می‌شودیک دبیرستان بزرگ. این که گاهی رئیسی بگذاریم که ویژگی‌های مدنظر یک عضو شورای انقلاب فرهنگی یا مسئول وزارت علوم را دارا باشد، نه کسی که بتواند دانشگاه را هم از نظر علمی و هم از نظر فرهنگی ارتقا بدهد. ما می‌گوییم دانشگاه کارخانه آدم‌سازی است، پس دانشجو باید در دانشگاه رشد کند. این نگاه کم‌کم حالت سلیقه‌ای پیدا می‌کند و وقتی نگاه سلیقه‌ای شد طبیعتا افراد مقیاس‌شان این است که این رئیس پیشنهادی در گروه و جریان خودشان هست یا نه. باید نگاه همگانی به دانشگاه این باشد که دانشگاه مرکز تولید علم است و پیشتاز در صحنه‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی. دانشگاه مرکز تولید نیروی انسانی است و باید بتواند به مطالبات مردم و آرمان های انقلاب پاسخگو باشد.باید نگاه جناحی و امنیتی کلا از دانشگاه برداشته شود تا دانشگاه در جایگاه خودش قرار گیرد.
دلیل اینکه مشخصا درباره انتخابی شدن روسای دانشگاه‌ها حساسیت ویژه‌ای داشتند چه بود؟
باید آیین‌نامه مدیریت اصلاح بشود تا اساتید در انتخاب رئیس دانشگاه سهیم باشند. مثل بعضی دانشگاه‌ها(صنعتی شریف) که از اول انقلاب روسای دانشکده‌هایش انتخابی بودند. این باعث می‌شود همکاری اعضای هیات‌علمی با آن رئیس انتخابی به مراتب بیشتر از دانشگاه‌های دیگر باشد و احساس مسئولیت و همدلی بیشتری می‌کنند. شاید اول انقلاب مجبور بودیم از بالا رئیس انتخاب کنیم اما الان به نظرم شرایط مهیاست که این اختیار را به استاد‌هایمان بدهیم. بحثی که برخی دوستان مطرح می‌کنند این است که آیین‌نامه مدیریت می‌گوید تایید نهایی رئیس دانشگاه با شورای عالی انقلاب فرهنگی است، ولی انتخابی شدن رئیس دانشگاه، به‌طوری که استادان رأی بدهند و یک یا دو یا سه نفر را انتخاب کنند موجب می‌شود که اگر شورای عالی رأی نداد، عملا شورای عالی رودرروی استادان دانشگاه قرار بگیرد. نباید کاری کنیم که اساتید احساس کنند شورای عالی انقلاب فرهنگی رودررویشان قرار گرفته است، باید دو یا سه بند از آیین‌نامه مدیریت را شورای عالی انقلاب فرهنگی اصلاح کند که به نظر من اگر اصلاح بشود کار خوبی است.
با توجه به اینکه خودتان در شورا حضور دارید آیا فضا برای اینکه اصلاحات مطرح بشود مهیاست یا اینکه تعداد آرای موافق در شورا اینقدر نیست یا توانی وجود ندارد؟
الان بخشی از شورا موافق است و بخشی از اعضا با دغدغه‌هایی که دارند خیلی موافق نیستند. فکر می‌کنم زمان این بحث و بازنگری در آیین‌نامه مدیریت وجود دارد، چون در آیین‌نامه قبل حداقل انتخاب مدیرگروه و انتخاب روسا با اساتید بود که تغییر کرده است. این بازنگری ضروری است و فکر می‌کنم الان زمان این است که در شیوه انتخاب رئیس دانشگاه هم بازنگری شود. ما در فرهنگستان علوم در حال مطالعاتی در گروه مهندسی درباره شیوه انتخاب روسای دانشگاه‌ها در دنیا هستیم، امیدوارم اگر به نتیجه رسیدیم جمع‌بندی کار را به رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی بدهیم و بگوییم در دنیا و در دانشگاه‌های بزرگ دنیا شیوه انتخاب رئیس دانشگاه چگونه است.
نظرتان درباره استیضاح وزیر علوم چیست؟
آقای دکترفرجی‌دانا یک دانشمند متعهد و مدیری تواناست که عملکردش در دانشگاه تهران عملکرد خوبی بوده ودر وزارت علوم هم تاکنون عملکرد خوبی داشته است و مورد اقبال دانشگاهیان است. امیدوارم مجلس با جمع‌بندی و صحبتی که با ایشان می‌کند اجازه دهد فرجی‌دانا کارش را ادامه بدهد.
در این مقطع به‌خصوص در آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها به مصلحت آموزش عالی کشور نیست که این نهاد آموزشی را بی‌ثبات کنیم. بعد هم چه کسی را می‌خواهیم جایگزین وی کنیم دانشمندتر و متعهدتر از او؟ من توصیه و خواهشم از مجلس این است با نگاه سیاسی به دنبال استیضاح وزیری که دغدغه‌اش توسعه ارتقای آموزش عالی کشور است، نروند. امیدوارم وزیر علوم با قاطعیت در مجلس از عملکرد خودش دفاع کند. بعضی وقت‌ها برخی اظهارنظرهایی که می‌شود شبهه تداخل در امور قوای دیگر است اینکه کسی را رئیس دانشگاه یا مسئول یک بخش بگذارند یا نگذارند این از اختیارات مسلم وزیر است. مجلس می‌تواند از عملکرد وزیر سوال کند ولی نمی‌تواند بپرسد که چرا این رئیس یا معاون را گذاشتی؟
مجلس باید آن جایگاه بالای خودش را در نظر داشته باشد و از برخوردهای سلیقه‌ای به‌خصوص در حوزه آموزش عالی پرهیز کند. همین بحث استیضاحی که یکی، دو ماه است مطرح شده مطمئنا در کارهای وزارتخانه تاثیر منفی گذاشته است. زمانی‌که رهبر معظم انقلاب بر حفظ آرامش فضای کشور تاکید می‌کنند و بر تولید علم در کشور و ارتقای جایگاه کشور در علم و فناوری جهانی نظر دارند، چرا عده‌ای با طرح مسائل حاشیه‌ای به دنبال متشنج کردن فضای کشور هستند؟
مساله‌ای که وجود دارد این است که دلیل اصلی طرح استیضاح مشخص نیست. ظاهرا برای استیضاح‌کنندگان ابهاماتی درباره برخی انتصاب‌ها وجود دارد. وزارت علوم در این شرایط باید چه کاری انجام دهد؟
وزیر علوم باید در مجلس پاسخ شفاف و روشن با استناد به قانون و اختیاراتی که دارد بدهد و به موانعی هم که وجود دارد اشاره کند.
و اگر این اتفاق بیفتد و وزیر استیضاح بشود به نظر شما چه تبعاتی با خود خواهد داشت؟
بالاخره رئیس‌جمهور یک فرد دیگر را جانشین وی می‌کند ولی تبعاتش این است که کشور با یک مدیریت جدید آموزش عالی روبه‌رو می‌شود و قطعا اثرات نامطلوبی در روند آموزش عالی کشور در کوتاه مدت خواهد داشت و بعد هم بالاخره چهره دانشمند و متعهدی اکنون در راس این وزارتخانه وجود دارد و آیا می‌توانند متعهدتر و دانشمندتر از او پیدا کنند که آمادگی پذیرش مسئولیت داشته باشد؟ امیدواریم مجلس نهم در کارنامه خودش یک برخورد منطقی با وزیر دانشمند و متعهد دولت آقای روحانی از خودش نشان دهد.
منبع: امید نامه
