محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در حاشیه اجلاس بازنگری پیمان عدم تعهد در جمع اعضای کشورهای جنبش عدم تعهد گفت.
متن کامل سخنرانی محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان به شرح زیر است:
ما اعضای عدم تعهد بر نقش معاهده عدم اشاعه سلاحهای هسته‌ای (NPT) به عنوان مبنای اساسی رژیم بین المللی خلع سلاح هسته‌ای عدم اشاعه و ارتقای استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای تاکید می‌نمائیم. کنفرانس های بازنگری NPT در تلاش های دسته جمعی ما برای کسب اهداف معاهده جایگاه بسیار مهمی دارند. حائز اهمیت است که ما همگی حداکثر اهتمام خود را بعمل آوریم و با تصویب اسناد، معاهده را تقویت کنیم. این اسناد باید منعکس کننده عزم و تعهد اعضای معاهده برای ادامه تلاش با حسن نیت در جهت تحقق اهداف NPT باشد.
با این وجود، برای تحقق اهداف NPT و تضمین موفقیت بلندمدت و اعتبار معاهده، اجرای تعهدات پذیرفته شده طبق NPT و همچنین تعهداتی که در کنفرانس‌های بازنگری تقبل شده‌اند یک امر واجب است. در این چارچوب، گروه عدم تعهد بر اجرای کامل، غیر تبعیض آمیز و متوازن سه محور اصلی NPT تاکید می‌کند زیرا چنین روشی برای تداوم اعتبار و تحقق اهداف معاهده و حفظ نقش آن در صلح و امنیت بین المللی واجد اهمیت فراوان است.
پنج سال قبل، کنفرانس بازنگری موفق شد در خصوص یک برنامه اقدام در زمینه خلع سلاح هسته‌ای، عدم اشاعه هسته‌ای، استفاده صلح آمیز از انرژی هسته‌ای، و به اجرای قطعنامه مربوط به ایجاد خاورمیانه عاری از سلاح های هسته‌ای به توافق دست یابد، متاسفانه، وضعیت اجرای برنامه اقدام سال ۲۰۱۰ بسیار دلسرد کننده است.
کشورهای دارنده سلاح های هسته‌ای پیشرفتی در امحای سلاحهای هسته‌ای شان صورت نداده‌اند، از نقش سلاحهای هسته‌ای در سیاست های امنیتی کشورهای دارنده سلاح های هسته‌ای کاسته نشده است. برخی از کشورهای دارنده سلاح های هسته‌ای مشغول نوسازی زرادخانه هسته‌ای خود و برنامه ریزی برای تحقق در مورد ساخت کلاهک های جدید هسته‌ای هستند.
برخی دیگر از کشورهای هسته‌ای قصد و نیت خود را برای ساخت سامانه‌های جدید پرتاب و حمل سلاحهای هسته‌ای اعلام کرده‌اند. کشورهای فاقد سلاح هسته‌ای هنوز تضمینی بی قید و شرط و به لحاظ حقوقی الزام آور مبنی بر عدم استفاده از سلاح هسته‌ای یا تهدید به استفاده از چنین سلاح‌هایی علیه شان دریافت نکرده‌اند. انتقال فناوری هسته‌ای همچنان با موانعی روبرو است که هیچ سازگاری با مفاد معاهده ندارند و نهایتا هیچ پیشرفتی در کسب جهانشمولی NPT در خاورمیانه صورت نگرفته است. این موارد فقط چند نمونه از عدم اجرای توافقت کنفرانس های بازنگری ۱۹۹۵، ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ هستند.
حمایت گسترده از اجلاس سطح عالی مجمع عمومی سازمان ملل متحد با موضوع خلع سلاح هسته‌ای در سال ۲۰۱۳ و کنفرانس وین با موضوع پیامدهای مخرب انسانی سلاحهای هسته‌ای در سال ۲۰۱۴ منعکس کننده دغدغه گسترده و روبه تزاید و نیز بی صبری ناشی از عدم پیشرفت در حرکت به سمت امحای کامل سلاح های هسته‌ای است.
خانم رئیس
در داخل جنبش عدم تعهد ما به خلع سلاح بالاترین اولویت را داده و بار دیگر تاکید می‌کنیم که سلاح های هسته‌ای بزرگترین تهدید را متوجه بشریت می‌کند. ما کماکان از امکان استفاده یا تهدید به استفاده از این سلاح‌ها بی نهایت نگران هستیم و معتقدیم که امحای کامل آنها تنها تضمین مطلق علیه استفاده یا تهدید به استفاده از آنها است.
در کنفرانس بازنگری NPT در سال ۲۰۱۰، کشورهای دارنده سلاح های هسته‌ای خود را متعهد کردند تا پیشرفت ملموس در بر داشتن گام‌های منتهی به خلع سلاح هسته‌ای را سرعت ببخشند وتعهدات خود تحت ماده ۶ این معاهده را انجام داده و به تعهدات بی قید و شرط خود برای دسترسی به امحای کامل زرادخانه‌های تسلیحاتی شان جامه عمل بپوشانند. ما نگرانی عمیق خود را در خصوص تداوم عدم پیشرفت در اجرای تعهدات و مسئولیت‌های کشورهای دارنده سلاحهای هسته‌ای اعلام کرده و معتقدیم که این مسئله می‌تواند هدف و منظور معاهده و اعتبار رژیم عدم اشاعه را تضعیف نماید.
تصمیم برخی از کشورهای هسته ای برای نوسازی سلاح های هسته ای مایه نگرانی عمیق است. نوسازی سلاح های هسته ای و وسایل پرتابی آنها کاهش های دوجانبه در ذخایر را که تاکنون صورت پذیرفته بی اعتبار می سازد.
بهبود در وضعیت و ارتقا سلاح های هسته ای موجود و توسعه سلاح های هسته ای جدید تعهد کشورهای هسته ای در زمان انعقاد معاهده منع جامع آزمایش های هسته را نقض می کند و در تناقض با اقدام شماره 1 کنفرانس بازنگری در سال 2010 است که در آن کشورهای هسته ای تعهد کردند تا سیاست هایی را اتخاذ کنند که مطابق با معاهده باشد و به هدف دستیابی به جهان عاری از سلاح هسته ای کمک کند.
ما از همه کشورهای هسته ای می خواهیم که فورا برنامه های خود را در زمینه سرمایه گذاری برای نوسازی و افزایش طول عمر سلاح های هسته ای و برنامه های مربوطه متوقف نمایند و با یادآوری تعهد کشورها در قالب اقدام 4 برنامه اقدام سال 2010 مبنی بر درخواست کاهش بیشتر سلاح های هسته ای، قویا از کشورهای هسته ای می خواهیم که اقدامات لازم برای کاهش چشمگیر سلاح های هسته ای به منظور تحقق نابودی کامل این سلاح ها را انجام دهند.
در این زمنیه عدم تعهد معتقد است که کاهش در وضعیت عملیاتی و استقرار سلاح های هسته ای به هیچ وجه جایگزین امحا کامل سلاح های هسته ای نیست. برهمین اساس از همه کشورهای هسته ای می خواهیم که در کاهش ذخایر خود سه اصل شفافیت، برگشت ناپذیری و راستی آزمایی را لحاظ کنند.
عدم تعهد عمیقا نگرانی خود را از دکترین های نظامی و امنیتی کشورهای هسته ای و ناتو اعلام می دارد چراکه در آن استفاده یا تهدید به استفاده از اینگونه سلاح ها قابل توجیه است و بصورت غیرقابل پذیرشی امنیت خود را برپایه بازدارندگی هسته ای و اتحاد براساس سلاح های هسته ای گره زده اند.
از نظر عدم تعهد هرگونه استفاده یا تهدید به استفاده از سلاح های هسته ای جنایت علیه بشریت و نقض منشور ملل متحد و حقوق بین الملل بشردوستانه است. در این زمینه ما قویا خواهان حذف کامل امکان استفاده یا تهدید به استفاده از سلاح های هسته ای در دکترین های نظامی کشورها هستیم. کشورهای هسته ای باید با جدیت اعلام دارند که تحت هیچ شرایطی از سلاح هسته ای علیه کشورهای غیرهسته ای استفاده نمی کنند.
تا تحقق امحای کامل سلاح های هسته ای، حق مشروع کشورهای غیرهسته ای این است که از طریق یک سند غیرقابل القا حقوقی تضمین های موثر، جهانی، غیرمشروط و غیر تبعیض آمیز دریافت دارند که سلاح هسته ای تحت هیچ شرایطی علیه انها استفاده نخواهد شد. ما نارضایتی خود را از فقدان وجود اراده سیاسی برای بررسی و اعطای این حق مشروع به کشورهای غیرهسته ای اعلام می داریم.
عدم تعهد با تاکید مجدد بر موضع اصولی خود در زمینه عدم اشاعه به ضرورت اجرای کامل و غیر تبعیض آمیز ماده 1 و 2 معاهده تاکید می کند. از نظر ما هرگونه اشاعه و اشتراک سلاح های هسته ای نقض تعهدات تحت ماده 1 و 2 معاهده است. ما از همه کشورهای هسته ای می خواهیم که نسبت به پذیرش پادمان های جامع به منظور ارایه اطمینان از پایبندی به تعهدات عدم اشاعه ای خود اقدام نمایند.
نگرانی های اشاعه ای باید از طریق توافقات غیر تبعیض آمیز، جامع و جهانی که بصورت چندجانبه مذاکره شده اند، برطرف شوند. اقدامات اضافه بر پادمان ها نباید حق کشورهای غیرهسته ای معاهده را مورد خدشه قرار دهد.
ما آژانس بین المللی انرژی اتمی را بعنوان تنها نهاد ذیصلاح در زمنیه راستی آزمایی اجرای تعهدات پادمانی کشورها طبق معاهده عدم اشاعه به رسمیت می شناسیم و اطمینان کامل خود را به آژانس اعلام داشته و قویا هرگونه تلاش برای سیاسی کردن این نهاد را رد می کنیم. در این زمینه عدم تعهد به اجرای کامل اساسنامه آژانس و قراردادهای پادمان در جمع بندی فعالیت های پادمانی تاکید می کند.
ما اهمیت جهانشمولی معاهده را مورد تاکید قرار می دهیم و از غیر اعضا می خواهیم که بعنوان کشور غیر هسته ای به معاهده ملحق شده و تاسیسات خود را تحت پادمان آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار دهند. همه کشورها باید در این زمینه تلاش نمایند و از اقداماتی که اثرات منفی بروی جهانشمولی معاهده دارد، خودداری نمایند. در این چارچوب، ما از عضویت فلسطین به عنوان 191 دولت عضو معاهده استقبال می کنیم.
پایبندی کامل به اجرای قرارداد پادمان آژانس و معاهده پیش شرط هرگونه همکاری در زمینه هسته ای با کشورهای غیر عضو معاهده است. همه کشورهای عضو باید از هرگونه انتقال فن آوری و مواد به کشورهای غیرعضو پرهیز کنند مگر اینکه شرایط فوق الذکر فراهم شود.
خانم رئیس؛
عدم تعهد بر اهمیت اجرای کامل، موثر و غیر تبعیض آمیز ماده 4 معاهده در زمینه حق مسلم همه اعضا برای توسعه، تحقیق، تولید و استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای بدون تبعیض و مطابق با ماده 1 و 2 معاهده حمایت می نماید. این یکی از اهداف اصلی معاهده را تشکیل می دهد و همانگونه که در این ماده اشاره شده است هیچ چیز در معاهده نباید بگونه ای تفسیر شود که این حق مسلک را خدشه دار نماید.
هر کشوری در راستای ملزومات ملی خود از حق حاکمیتی جهت تعیین سیاست های ملی در زمینه انرژی هسته ای از جمله حق مسلم توسعه چرخه ملی کامل سوخت هسته ای برای مقاصد صلح امیز برخوردار است. بنابراین انتخاب ها و تصمیم های هر کشور در زمینه استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای باید کاملا محترم شمرده شود. ما از اهمیت حق کشورهای عضو در زمینه مشارکت در حداکثر تبادلات ممکن در زمینه تجهیزات، مواد، علوم و فن اوری و اطلاعات برای فعالیت های صلح آمیز هسته ای حمایت می کنیم.
ما قویا هرگونه محدودیت در زمینه انرژی هسته ای را رد می کنیم و خواهان خذف فوری هرگونه محدودیت های مطرح در زمینه استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای از جمله در زمینه صادرات مواد، تجهیزات و فن آوری هسته ای برای مقاصد صلح آمیز هستیم.
نگرانی ها در مورد اشاعه سلاح های هسته ای به هیچ وجه نباید حق مسلم دولت های عضو را در زمینه توسعه همه جنبه های علم و فن آوری هسته ای برای مقاصد صلح آمیز بدون هیچگونه تبعیضی، همانگونه که در ماده 4 معاهده مقرر گردیده، محدود نماید. بخاطر اینکه معاهده چنین محدودیتی را در زمینه انتقال مواد، تجهیزات و یا استفاده از فن اوری هسته ای را ممنوع نساخته است.
خانم رئیس،
سران دولت ها و حکومت های جنبش عدم تعهد درنشست سران سال 2012 خود درتهران مجددا حمایت خود را از ایجاد یک منطقه عاری از سلاح هسته ای و کلیه سایر سلاحهای کشتار جمعی در خارومیانه مورد تأکید قرار داده و به عنوان گامی اولویت دار در این راستا، لزوم ایجاد فوری منطقه عاری از سلاح هسته ای در خاورمیانه را مورد تصدیق مجدد قرار دادند. آنها همچنین از کلیه طرف های ذیربط خواستند که همه اقدامات لازم و عملی ایجاد این منطقه را به عمل آورند. آنها از اسرائیل نیز به عنوان تنها کسی که در منطقه به معاهده عدم اشاعه نپیوسته و نیت خود را نیز بدین منظور اعلام نکرده است، خواستند تازمان ایجاد این منطقه عاری، از تملک سلاح هسته ای خودداری کرده، بدون هیچگونه تأخیر و پیش شرطی به معاهده عدم اشاعه پیوسته و فورا کلیه تاسیسات هسته ای خود را تحت پادمان های آژانس بین المللی انرژی اتمی قرار دهد و فعالیت های هسته ای خود را درتطابق با رژیم عدم اشاعه انجام دهد. آنها همچنین از داشتن توانایی سلاح هسته ای توسط اسرائیل که تهدید جدی و مستمر علیه امنیت همسایگان و سایر کشورها به شمار می رود، عمیقا ابراز نگرانی کرده و اسرائیل را به خاطر تداوم توسعه و ذخیره سازی زرادخانه هسته ای محکوم کردند. آنها همچنین خواستار منع کامل و کلی انتقال هرگونه تجهیزات، اطلاعات، مواد، تأسیسات، منابع و وسایل هسته ای و کمک فنی و علمی به اسرائیل شدند.
ما، به عنوان یک اولویت بالا، مصمم به ادامه اجرای قطعنامه 1995 و برنامه اقدام سال 2010 در خصوص خاورمیانه بوده و قویا از ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته ای درخاورمیانه حمایت می کنیم. قطعنامه 1995 خاورمیانه بخشی لاینفک و اساسی از مجموعه تصمیماتی است که با اتخاذ آنها به صورت اجماع، تمدید نامحدود معاهده در سال 1995 میسر گردید. این قطعنامه تا زمان تحقق اهداف آن معتبر است.
ما نگرانی جدی خود را از تآخیر طولانی در اجرای قطعنامه 1995 ابراز داشته و از3 بانی قطعنامه، یعنی آمریکا، انگلیس و روسیه می خواهیم که کلیه اقدامات لازم را بکارگرفته و آن را کاملا و بدون تاخیر اجرا کنند.
ما ضمن یادآوری تصمیم موفقیت آمیز کنفرانس بازنگری 2010 معاهده عدم اشاعه در مورد برگزاری کنفرانسی در سال 2012 در مورد ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته ای وکلیه سایر سلاح های کشتار جمعی در خارومیانه، از قصور برگزار کنندگان برای تشکیل برنامه ریزی شده آن در سال 2012، عمیقا متاسفیم. این کوتاهی مغایر روح و نص قطعنامه1995 در مورد خاورمیانه بوده و در تعارص با توافق جمعی دولت های عضو در کنفرانس بازنگری سال 2010 بوده و آنها را نقض می کند. ما استدلال های ارائه شده توسط برگزارکنندگان کنفرانس برای عدم تشکیل آن طبق ماموریت داده شده به آنها را قویا رد می کنیم.
ما همچنین خواهان پس گرفته شدن کلیه تحفظ ها و بیانیه های تفسیری یک جانبه‌ای هستیم که در تعارض با اهداف و مقاصد پروتکل های ذیربط معاهدات ایجاد کننده مناطق عاری از سلاح هسته ای ارائه شده اند.
خانم رئیس،
گروه ما بر اهمیت داشتن اراده سیاسی مجدد توسط همه کشورهای عضو برای نیل به موفقیت در کنفرانس بازنگری 2015 تإکید کرده و آمادگی خود را برای همکاری سازنده باسایر شرکا بمنظور نیل به این هدف اعلام می دارد. ما معتقدیم که برنامه اقدام سال 2010 ظرفیت این را دارد که کنفرانس بازنگری 2015 با مبنا قرار دادن آن بتواند اجرای معاهده رابویژه در زمینه خلع سلاح هسته ای و جهانشمول شدن معاهده تقویت نماید. ما مصمم هستیم به تلاش جمعی خود برای تعقیب تحقق اولویت های عدم تعهد در کنفرانس بازنگری2015، بویژه آغاز مذاکرات در خصوص کنوانسیون جامع منع سلاح هسته ای را که توسط قطعنامه 32/68 مجمع عمومی درخواست شده است، ادامه دهیم.
اجازه دهید با همکاری با یکدیگر و توافق در خصوص یک سند نهایی محتوایی جامع، متوازن و عملی، که بویژه در بردارنده تعهدات روشن و زمان بندی شده توسطکشورهای هسته ای برای امحای کلیه سلاح های هسته ای خود و وسایل پرتاب آنها باشد،به موفقیت واقعی دست یابیم. فقط چنین سند نهایی است که می تواند نوید دهنده امیدمشترکی باشد که ما قادر خواهیم بود جهان را از خطر این سلاح های غیرانسانی رها ساخته و دنیایی امن تر را برای فرزندان خود به ارمغان آوریم.
