یادداشت دریافتی- الهه مقتدایی*؛ با صدای جیغ و داد زنی که از کوچه شنیده می‌شد از خواب پریدم.به ساعت نگاه کردم. حدود چهار بعد از ظهر بود. زن همسایه طبقه پایینی هرچه از دهانش در می آمد، بار مردی می‌کرد که قصد تعرض به او را داشت ، بگذریم که سعی می‌کرده کیف او را هم از چنگش در آورد.
در حالی که پدرم داشت با تمام سرعت لباس می‌پوشید تا برود 5 طبقه پایین! بلکه خودش را برساند به آن مرد نابه کار حسابش را کف دستش بگذارد که دیگر مزاحم ناموس مردم نشود، مادرم حرف‌های همیشگی اش را می‌زد. "این محله امنیت ندارد. نه شب‌‌ها بعد از غروب جرات داریم توی کوچه‌هایی به این تاریکی قدم بزنیم نه روز‌ها در هوای روشن.
همسایه ، همسایه را نمی‌شناسد. یک جایی این نزدیکی نداریم برویم چند ساعتی با خیال راحت بنشینیم دلمان باز شود، با چند تا از همسایه‌هاحرف بزنیم بلکه شاید آشنایی چیزی پیدا کردیم!"
پیش گیری از جرم و بزهکاری‌های اجتماعی رخ دهنده در فضاهای شهری و عرصه‌های عمومی از طریق اصلاح محیط شهری، به همراه تلاش جهت افزایش تعاملات میان شهروندان به منظور ایجاد امنیت و احساس تعلق خاطر نسبت به شهر از مهمترین مسائل پیش روی مدیران، صاحب منصبان و طراحان شهری است که با رویکردهای متفاوتی به آن توجه می‌شود، یکی از مهمترین این رویکرد ها جهت تامین امنیت و جلوگیری از وقوع جرم CPTED (Crime prevention through environmental designing) یا به عبارتی پیش گیری از جرم از طریق طراحی محیطی است که برعهده مدیران و بالاخص طراحان شهری است.
رفتارهای انسانی که در محیط شکل می‌گیرند به حتم تحت تاثیر طراحی آن محیط شهری قرار دارند، با طراحی مناسب و ایجاد فضاهایی فعال، می توان با کاهش فرصت‌های مجرمانه، ترس از جرم ایجاد نمود.
با بهینه‌سازی فرصت‌های نظارت بر فضاهای شهری و تعریف واضح و مشخص از قلمرو و حد و حدود عرصه‌های همگانی و ایجاد تصویری روشن و مثبت از محیط می‌توان مجرمان را از ارتکاب به جرم بازداشت.
ضرورت وجود کاربری‌های فعال در شبانه روز که حضور مردم را در محیط تقویت کنند، باعث بوجود آمدن محیط‌هایی پویا و امن در سطح شهر می‌گردند. به علاوه ضرورت وجود نور به عنوان یکی از اصلی‌ترین عناصر منظر شهری، باعث تامین امنیت شهر وآسودگی بهتر در محیط می‌گردد.
از دیگر رویکرد هادر جهت افزایش تعاملات و در نتیجه ایجاد امنیت، فضاهای شهری پیاده‌مدار است که مکان‌هایی برای حضور شهروندان و مشارکت آنان در زندگی جمعیشان می‌باشد. از آنجایی که تعاملات اجتماعی میان مردم و مشارکت آنها عنصر اساسی محتوای فضای شهری است، مکان‌های ناامن و تشویق کننده بزهکاری‌های اجتماعی، حضور مردم شهر را به عنوان شهروندان جامعه مدنی کمرنگ می‌سازد.
محلات پیاده محور با کاربری‌های مختلط و فعال در شبانه روز، یکی از مناسب ترین راه ها، جهت تقویت حضور مردم در محلات شهر و تقویت تعاملات اجتماعی میان آنان است که به مراتب همبستگی اجتماعی را بیشتر می‌کند.
رویکرد ایجاد فضاهای شهری پیاده مدار، همسان با رویکرد اداره امور پلیسی جامعه گرا تحقق می یابد، شهروندان همچون ماموران پلیسی آگاه و حاضر در محیط شهری، ترس از جرم ایجاد کرده شرایط ارتکاب به آن را سخت‌تر می‌کنند تا جایی که بزهکاران راهی جز تغییر مکان ارتکاب جرم خود نمی‌بینند و از آنجایی که تمامی آنان امکان تغییر مکان ندارند، بزهکاری کاهش میابد.
در رویکرد اداره امور پلیسی جامعه‌گرا همکاری میان پلیس و مردم در جهت افزایش امنیت فضاهای شهر تقویت می‌شود. بدین صورت است که ایجاد فضاهایی پویا و پیاده مدار که جاذب جمعیت فعال شهری باشد، همواره دغدغه ی پیش روی طراحان شهری را شکل داده است.
جرم معلول فرصت است. مجرم نیز فردی عقلانی است و جرم انتخابی عقلانی. چه بسا که تاثیر گذاشتن بر عوامل محیطی و فضای شهری به منظور ایجاد ترس از ارتکاب جرم به مراتب آسان تر باشد از تغییر و مبارزه با ضعف‌های بشری و شخصیت افراد. پس راه حل مناسب برای پیشگیری از جرم از طریق کم کردن فرصت‌های مجرمانه معقولانه‌تر و به صرفه ر به نظر می‌رسد.
بیرون از خانه که هستیم چه سر کارمان چه مدرسه و دانشگاه چه حتی گردش و خرید، تنها دل خوشی‌مان این است که برگردیم به خانه، چایی بنوشیم و استراحتی بکنیم. مگر این شهر بزرگ چقدر آزاردهنده است که تنها دل خوشی‌مان فرار از آن و پناه بردن هرچه سریع‌تر به خانه‌های قوطی کبریتی‌مان است؟!
صبح‌هاکه از خانه بیرون می‌زنیم، وقتی همسایه خانه روبه رویی را می‌بینیم که از خانه بیرون آمده زل می‌زنیم در چشمانش، سلام در دهانمان خشک می‌شود، غریبگی تا چه حد!
پدرم نفس زنان در را باز کرد. در حالی که ناسزا بار آن متجاوز می‌کرد، گفت: " همسایه برای شام دعوتمان کرده، جهت تشکر! ". مادرم خوشحال شد.
حالا دوباره ماییم و کارهای نکرده و یا کارهای کرده‌ای که بهتر بود انجام نشده باقی می‌ماند و چندین سال فرصت... حالا نوبت ماست که تغییر را آغاز کنیم.
*دانشجوی کارشناسی رشته شهرسازی
