قطعنامه تاریخی

فرارو- یک کارشناس حقوق بین الملل با تاریخی و بی سابقه خواندن قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره برنامه هسته ای ایران آن را نقطه عطفی در تاریخ روابط و حقوق بین الملل ارزیابی کرد.

دکتر داوود آقایی استاد حقوق بین الملل دانشگاه تهران با بیان این مطلب در گفت و گو با فرارو درباره اهمیت قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره برنامه هسته ای ایران و به منظور تایید توافق برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) گفت: قطعنامه ای که شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره برنامه هسته ای ایران صادر کرد از یک سو قطعنامه های سابق علیه ایران را ملغی کرد و از سوی دیگر با مهر تاییدی که بر توافق ایران و گروه 1+5 در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) زد اجرای این توافق را لازم الاجرا کرد.

وی افزود: به همین دلیل هم هیات مذاکره کننده هسته ای ایران بر صدور قطعنامه ای بین المللی در چارچوب شورای امنیت سازمان ملل متحد پس از توافق هسته ای با گروه 1+5 اصرار داشت تا این توافق را تبدیل به یک سند بین المللی کند تا امکان تخطی و یا نقض توافق را از طرف مقابل سلب کند چرا که از این پس نقض تعهدات برجام از سوی هر یک از طرفین نقض قوانین بین المللی محسوب می شود و طرف خاطی از این پس با جامعه بین المللی طرف خواهد بود.

آقایی با تاکید بر اینکه قطعنامه 2231 در طول تاریخ شورای امنیت سازمان ملل متحد از جنبه های مختلف بی سابقه بوده است گفت: یکی از مواردی که این قطعنامه را از منظر عرف و قواعد بین المللی بی سابقه می کند، طرف مشورت قرار گرفتن جمهوری اسلامی ایران برای تدوین قطعنامه شورای امنیت درباره برنامه هسته ای ایران است.

این استاد دانشگاه، افزود: پیش از این تمام قطعنامه های که در رابطه با برنامه هسته ای ایران صادر شده بود که به نوعی از سرسخترین قطعنامه های این شورا نیز محسوب می شد، تا زمان صدور جمهوری اسلامی ایران هیچ اطلاعی از جزییات آنها نداشت اما این بار برای نخستین بار در شورای امنیت، ایران به عنوان کشوری که مخاطب قطعنامه محسوب می شود در تهیه و تدوین این قطعنامه طرف مشورت قرار گرفت.

وی با بیان اینکه یکی دیگر از مواردی که این قطعنامه را بی سابقه می کند خروج ایران از ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد است گفت: جمهوری اسلامی ایران در حالی از فصل هفتم منشور ملل متحد خارج شده است و از این پس دیگر تهدید برای صلح و امنیت بین المللی شناخته نمی شود که پیش از هر خروج هر کشوری از ذیل این فصل تنها از طریق جنگ و یا تغییر رژیم امکان پذیر بوده است.

این کارشناس مسائل حقوق بین الملل افزود: بر این اساس خروج جمهوری اسلامی ایران از ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد با ایستادگی بر حقوق مسلم و همچنین از طریق ساز و کار دیپلماتیک یک امر بدیع و بی سابقه محسوب می شود و آن را باید یک دستاورد بزرگ برای تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان محسوب کرد.

وی درباره یکی از ابهامات قطعنامه 2231 درباره اعمال محدودیت حول محور برنامه تسلیحاتی کشورمان نیز گفت: یکی از موضوعاتی که این روزها و به ویژه پس از صدور قطعنامه شورای امنیت درباره توافق وین مطرح شد بحث اعمال محدودیت حول محور برنامه تسلحاتی ایران است که برخلاف منتقدان نه تنها این موضوع ابهام نیست بلکه آن را باید یک دستاورد دیگر برای ایران دانست.

آقایی افزود: تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان با هوشمندی با استفاده از ظرفیت های حقوق بین الملل، محدودیت ها حول محور برنامه تسلیحاتی را به جای گنجاندن در برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام در متن قطعنامه گنجانده است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: مزایای این اقدام یعنی گنجاندن محدودیت های تسلیحاتی به جای برنامه جامع اقدام مشترک در قطعنامه این است که اولا هیچ ضمانت اجرایی برای آن در نظر گرفته نشده است، در ثانی برای عدم اجرای آن هیچ اقدام تنبیهی پیش بینی نشده است و ثالثا نقض قطعنامه شورای امنیت نقض توافق هسته ای میان ایران و گروه 1+5 محسوب نمی شود.

وی تصریح کرد: از سوی دیگر آنچه در قطعنامه درباره برنامه تسلیحاتی ایران آمده است نه تحریم بلکه محدودیت است که به این معنا که ایران برای تهیه تسلیحات مورد نظر خود از کشورهای دیگر کافی است تنها سازمان ملل متحد را در جریان بگذارد که این محدودیت هم یک بازه زمانی مشخص 5 ساله دارد.

آقایی تاکید کرد: اینکه این محدودیت هم بازه زمانی مشخص دارد هم یک حسن محسوب می شود چرا که با سقف در نظر گرفته شده امکان تفسیر و یا مصادره به مطلوب از سوی طرف مقابل سلب می شود. تمامی این موارد قطعنامه 2231 است که در کنار هم آن را تاریخی و بی سابقه می کند.

این کارشناس حقوق بین الملل در ادامه در رابطه با ضمانت اجرایی توافق وین و همچنین قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد گفت: از منظر سیاسی با توجه به اراده سیاسی که هم جمهوری اسلامی ایران و هم طرف های مذاکره کننده با ایران یعنی گروه 1+5 در طول نزدیک به دوسالی که با یکدیگر مذاکره کردند تا به یک توافق مبتنی بر برد- برد از خود نشان دادند این اعتقاد وجود دارد که دو طرف به دلیل رضایت که از رسیدن به این توافق از خود نشان می دهند اراده لازم برای اجرای توافق را هم دارند.

آقایی در خاتمه گفت: از منظر حقوقی هم با توجه به اینکه هیات های مذاکره کننده هسته ای ایران و گروه 1+5 در سطوح مختلف کارشناسان، معاونان وزرای خارجه و همچنین وزرای خارجه، روزها و ساعت ها بر سر کلمه به کلمه و بند، بند این توافق گفت و گو کردند تا در نهایت به توافقی برسند که امکان اجرای آن وجود داشته باشد و با توجه به اینکه این توافق اکنون در شورای امنیت سازمان ملل به یک سند بین المللی تبدیل شده است، بعید به نظر می رسد که هیچ یک از طرفین حاضر شوند ریسک عدول از توافق و قطعنامه شورای امنیت را بپذیرند. بر این اساس معتقدم که این توافق و این قطعنامه به طور کامل اجرایی خواهد شد.