با وجود تاكيد مقام معظم رهبري بر حفظ جنگل‌ها و پوشش گياهي كشور، براي اجراي عمليات لوله گذاري پروژه «انتقال آب از چشمه‌هاي قطري» در استان گلستان به استان سمنان، ٣٢٠ اصله درخت كه از سوي اداره كل منابع طبيعي سمنان نشانه‌گذاري شده‌اند، قطع خواهد شد. اين در حالي است كه اسناد مكتوب موجود، حكايت از تاييد نشدن طرح فوق به دليل خسارات جدي محيط زيستي و سياسي-امنيتي توسط مشاور طرح دارد، با اين همه، اين طرح تا امروز اجرا شده و فاز جديد آن با اصرار مسوولان اجرايي و نمايندگان مجلس سمنان، در جنگل‌هاي باستاني و ارزشمند منطقه از ديروز كليد خورده است.
به گزارش اعتماد، كارشناسان تاكيد مي‌كنند كه اجراي اين طرح موجب بروز تنش‌هاي سياسي-امنيتي در دو استان گلستان و سمنان طي آينده‌اي بسيار كوتاه خواهد شد و مشكلات بسياري را براي مردم پيش خواهد آورد، اما مسوولان اجرايي سمنان، با اين توجيه كه بخش زيادي از طرح فوق اجرايي شده بر ادامه آن پافشاري مي‌كنند. هر چند مديركل منابع طبيعي سمنان به «اعتماد» مي‌گويد كه تمام تلاشش را براي به حداقل رساندن تعداد درختان در معرض پاكتراشي و ديگر خسارت‌ها خواهد كرد؛ اما فعالان محيط زيست هشدار مي‌دهند كه چه تضميني براي كاهش اين خسارت‌ها و چه اصراري براي ادامه يك طرح مخرب محيط زيستي وجود دارد؟
تخريب جنگل‌هاي بكر منطقهعضو شوراي مركزي ستاد مردمي حفاظت از طبيعت شاهرود درباره اثرات مخرب ادامه اين طرح به «اعتماد» گفت: «طرح انتقال آب از چشمه‌هاي قطري كه نزديك به يك دهه است آغاز شده و از اساس مخرب محيط زيست و پوشش گياهي و جانوري منطقه است اكنون به مرحله‌اي رسيده كه انبوه‌ترين و بكرترين قسمت‌هاي جنگل ابر را مورد تخريب جدي قرار مي‌دهد. اين در حالي است كه بر اساس طرح‌هاي مطالعاتي پروژه فوق، پيمانكار ملزم شده بود كه به هيچ عنوان از ماشين‌آلات سنگين براي اين پروژه استفاده نكند و در صورت لزوم، كانال را با استفاده از نيروي انساني حفر كنند كه متاسفانه آن را نقض كرده‌اند.»
حنيف رضا گلزار در ادامه گفت: «يك گزينه پيشنهادي ديگر اين بود كه انتقال و نصب لوله‌ها به صورت هوايي انجام شود تا به درختان و خاك منطقه آسيبي وارد نكند كه اكنون در عمل اتفاق ديگري در شرف وقوع بوده و ما شاهد استقرار يك دستگاه بيل مكانيكي و بيل بكهو در منطقه و آغاز تخريب پوشش گياهي هستيم.»
اين فعال محيط زيست هشدار داد كه اين پروژه علاوه بر قطع درخت، باعث شوري آب رودخانه زرين‌گل شده و پوشش گياهي اطراف اين رودخانه از جمله ذخيره‌گاه سرخداري گلستان را مورد تهديد جدي قرار مي‌دهد.
گلزار كه كارشناس ارشد خاكشناسي است همچنين تاكيد كرد: « فرسايش خاك حاصلخيز جنگلي يكي ديگر از تهديدهاي جدي اين طرح است؛ به گونه‌اي كه عمليات جاده سازي مي‌تواند باعث از دست رفتن ٢٠ هزارتن خاك در هر كيلومتر جاده جنگلي بشود.»
منابع طبيعي: اجرا با حداقل آسيبمديركل منابع طبيعي استان سمنان در پاسخ به اين سوال «اعتماد» كه چگونه به اين عمليات مجوز اجرا داده شده مي‌گويد: «اين عملياتي است كه ٤٨ كيلومترش انجام شده و در حدود ٢٥ كيلومتر باقي مانده است و براي آن تا امروز ٢٥ ميليارد تومان هزينه شده است. بر اين اساس آيا مي‌توانيم آن را نيمه‌كاره به حال خود رها كنيم؟»
علي‌نقي حيدريان در ادامه تاكيد كرد كه تمام تلاش خود را مي‌كند تا درختان كمتري قطع شوند؛ اما نمي‌تواند قول بدهد كه هيچ درختي قطع نشود. او گفت: «اگر عمليات لوله‌گذاري با مانور بيشتري انجام گيرد مي‌توانيم قطع درختان را به حداقل برسانيم.»
حيدريان در پاسخ به هشدار فعالان استان گفت: «منابع طبيعي اجازه ورود دستگاه‌هاي بزرگي چون لودر، بولدوزر، گريدر را به مجري نخواهد داد و فقط دستگاه بيل مكانيكي و بكهو وارد جنگل شده‌اند.» او به طرفداران محيط زيست اطمينان داد كه تا امروز صبح كه ١٤٠ متر از عمليات انجام شده حتي يك درخت نيز قطع نشده است. مديركل منابع طبيعي سمنان در پاسخ به اين سوال «اعتماد» كه چگونه مي‌توان خسارت ٣٢٠ اصله درخت جنگلي را جبران كرد، گفت: «طبق تفاهمنامه با پيمانكار مقرر شده كه در ازاي درختان قطع شده ٢٠ هكتار جنگلكاري صورت بگيرد و ما قدم به قدم نظارت مي‌كنيم تا خسارت‌ها به حداقل برسد.»
گلستان بي آب و تنش‌هاي سياسي-امنيتيكافي است كلمه «وضعيت آب گلستان» را در موتور جست‌وجوي گوگل سرچ كنيد تا سياهه‌اي از هشدارها و آمارهاي تكاندهنده كم آبي، تنش آبي و خشكسالي روي صفحه رايانه‌تان ظاهر شود. همين چندي پيش مديرعامل شركت آب‌منطقه‌اي گلستان در جمع خبرنگاران گفت كه استان گلستان هم‌‌اكنون چهارمين استان داراي تنش آبي پس از فارس، بوشهر و هرمزگان است. اين خشكسالي مربوط به امسال يا دو سه سال گذشته نبوده و بيش از يك دهه است كه آغاز شده است. به گونه‌اي كه امروز جيره‌بندي آب در شهرهاي گلستان و حتي مركز استان به يك شيوه معمول براي شهروندان تبديل شده است. با اين همه اجراي اين طرح و اصرار بر تكميل آن عجيب به نظر مي‌رسد و نشانگر وجود دست‌هاي پنهان با قدرت لابي بالا در تصويب و اجراي اين طرح دارد.
يك عضو هيات علمي دانشگاه درباره آسيب اين پروژه به «اعتماد» گفت: «فلسفه طرح‌هاي انتقال آب براي حل مشكلات مناطق كم آب‌تر، انتقال آب از يك منطقه پرآب است كه با وضعيت كنوني گلستان كه ١٠ سال است با خشكسالي دست به گريبان است عجيب و غيرمنطقي است و حتي توجيه اقتصادي نيز ندارد؛ ضمن اينكه بر اساس آمارها، دبي چشمه‌ها و حجم آب حوزه‌هاي هيدرولوژيك منطقه مبدا در گلستان، نسبت به سال‌هاي گذشته افت جدي داشته است.»
مزدك دربيكي تاكيد كرد: «نكته ديگري كه بايد به آن توجه شود اين است كه مطالعات اوليه اين پروژه در سال ١٣٨١ انجام شده كه قطعا حجم آب آنجا نسبت به امروز تغييرات جدي داشته است. به نظر مي‌رسد اصرار بر ادامه اين پروژه مي‌تواند خطرناك‌تر از هدر رفتن بودجه آن تا امروز باشد؛ چرا كه با وضعيت كنوني بحران آب استان گلستان، اثرات اقتصادي-اجتماعي- فرهنگي –سياسي بسيار جدي خواهد داشت و تنش‌هاي سياسي-امنيتي را براي دو استان، مخصوصا گلستان ايجاد خواهد كرد و اگر مي‌خواهيم تا ٥ سال آينده اين تنش‌ها را در دو استان نداشته باشيم بايد طرح فوق را متوقف كنيم.»
او گفت: «اينكه بودجه‌اي را تا اينجا هزينه كرده ايم دليلي براي ادامه دادن يك طرح مخرب نيست، چراكه باز ناگزيريم مانند درياچه اروميه در آينده‌اي نزديك ميلياردها تومان براي حل بحران‌هاي پيش‌آمده در اثر اجراي آن طرح هزينه كرد و تازه بحران نيز حل نخواهد شد.»
اين پژوهشگر محيط زيست هشدار داد: «ما در اين‌گونه طرح‌ها با يك اثر محلي و برگشت‌پذير مواجه نيستيم؛ بلكه اثرات اينها بلندمدت، استراتژيك و برگشت‌ناپذير است كه مي‌تواند جغرافياي طبيعي و انساني منطقه را تحت تاثير قرار داده و آثار مهمي بر پوشش گياهي و زندگي جانوري منطقه بگذارد.»
دربيكي گفت: «پيامدهاي انساني اين طرح بسيار بيشتر از آسيب‌هاي آن در حوزه منابع طبيعي است و چنين طرح‌هايي نه از نظر اقتصادي توجيه دارند، نه به لحاظ فني، نه محيط‌زيستي و نه اجتماعي و تاثير آنها بر ساختار جوامع انساني بسيار جدي و مخرب است.»
او گفت: «از نظر حقوقي نيز طرح فوق داراي چالش جدي است، چرا كه مشاور طرح، در صفحات متعددي بر مخرب بودن آن تاكيد كرده و در نهايت آن را تاييد نكرده است و من متعجبم كه اين طرح چرا و چگونه اجرايي شده است؟»
