خبرگزاری آسوشیتدپرس روز چهارشنبه گزارش داده است که یک موافقتنامه محرمانه میان آژانس بین المللی انرژی اتمی و ایران، به این کشور اجازه خواهد داد از کارشناسان خود برای بازرسی از مرکز پارچین، که ادعا می شود محل تحقیق در مورد ساخت سلاح اتمی بوده، استفاده کند.
در پی انتشار این خبر کاخ سفید به آن واکنش نشان داده و گفته که به کار آژانس بین المللی انرژی اتمی اعتماد دارد.
به علاوه کاخ سفید تاکید کرد که بازرسی های آژانس از برنامه بازرسی هایی که تحت موافقتنامه وین، میان ایران و قدرت ها انجام خواهد شد، جداست.
گزارش های تایید نشده قبلی حاکی بود که ممکن است به ایران اجازه داده شده باشد خود از پارچین "نمونه برداری" کند تا بعد توسط بازرسان آژانس سازمان ملل تجزیه و تحلیل شود.
آسوشیتدپرس پرس نوشت که خود سند محرمانه همکاری ایران و آژانس را دیده است.
بنابه این گزارش این موافقتنامه با رویه های معمول آژانس فرق دارد، چون به تهران اجازه می دهد کارشناسان و تجهیزات خود را در جستجوی شواهد فعالیت های مرتبط با ساخت احتمالی سلاح اتمی در پارچین به کار گیرد. ایران به شدت هرگونه فعالیت در مورد ساخت سلاح هسته ای را تکذیب کرده است.
آسوشیتدپرس می نویسد که سندی که مشاهده کرده "یک نسخه پیش نویس است که به گفته یک مقام آگاه فرق قابل توجهی با نسخه نهایی ندارد."
از این مقام نام برده نشده است.
به نوشته این خبرگزاری هرچند این سند می گوید که آژانس بین المللی انرژی اتمی "از اصالت فنی" بازرسی های ایران اطمینان حاصل می کند اما چگونگی آن را توضیح نمی دهد.
بنابه این گزارش عنوان این سند "موافقتنامه جداگانه دو" است.
خبر امضای دو موافقتنامه جانبی اما محرمانه میان ایران و آژانس اتمی سازمان ملل قبلا رسما منتشر شده بود.
گزارش های تایید نشده مربوط به اینکه آژانس به ایران اجازه داده خود بازرسی از مراکز مظنون را انجام دهد باعث انتقاد تند مخالفان توافق اتمی به خصوص در کنگره آمریکا شده بود.
حتی یوکیا آمانو مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی اوایل اوت - ماه جاری - با حضور در کمیته روابط خارجی مجلس سنای آمریکا به سوالات آنها درباره موافقتنامه های آژانس با ایران پاسخ داده، هرچند برخی سناتورها گفتند پاسخ لازم را نگرفته اند.
واکنش هادر واکنش به این گزارش، کاخ سفید در مورد توانایی آژانس بین المللی انرژی اتمی برای نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران ابراز اطمینان کرده است.
ند پرایس، یکی از سخنگویان شورای امنیت ملی آمریکا، توافق آژانس با ایران را "منحصر به فرد" خوانده است.
او گفت: "ما به برنامه‌های فنی آژانس برای تحقیقات در مورد جوانب نظامی احتمالی برنامه سابق ایران، مسائلی که در برخی موارد به بیش از یک دهه گذشته باز می گردد، اطمینان داریم."
این سخنگو افزود: "در مورد نظارت بر رفتار ایران در آینده، آژانس به طور جداگانه ساز و کار بازرسی‌ای را در نظر گرفته است که در نوع خود جدی‌ترین ساز و کاری است که تا حال به طور مسالمت آمیز با یک کشور بر سر آن مذاکره شده است تا اطمینان حاصل شود که برنامه فعلی ایران منحصرا صلح آمیز باقی خواهد ماند."
با این حال، گزارش آسوشیتدپرس با واکنش تند جمهوریخواهان که عمدتا مخالف توافق هسته‌ای ایران هستند مواجه شده است.
جب بوش، از نامزدهای جمهوریخواه در مرحله مقدماتی انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ میلادی گفته است: "توافق ایران یک نمایش خنده دار است. بازرسی‌های اتمی از دولت‌های حامی تروریسم نمی تواند بر اساس اعتماد باشد."
جان بینر، رئیس جمهوریخواه مجلس نمایندگان نیز از توافق جانبی ایران و آژانس انتقاد کرده است.
او گفت: "دولت اوباما باید توضیحات زیادی بدهد. چرا این توافق‌های جانبی سری به کنگره ارائه نشده تا مردم آمریکا آنها را بررسی کنند؟".
بینر هشدار داد که توافق مذکور در مورد بازرسی از مراکز نظامی مشکوک دیگر ایران رویه تازه‌ای ایجاد می کند.
او گفت: "چرا باید به ایران اعتماد کرد که بازرسی های هسته‌ای مرکز نظامی‌ای که سعی کرد از دنیا پنهانش کند را انجام بدهد؟".
از طرف دیگر، سناتور جمهوریخواه جان کورنین، از رهبران جمهوریخواهان در سنا نیز توافق آژانس و ایران را "ساده لوحانه" و "عجولانه" توصیف کرده است.
او گفت: "افشای این مطلب نگران‌های عمیق مردم آمریکا از توافق (هسته‌ای ایران) را تقویت می کند.
یوال اشتاینیتز، وزیر انرژی اسرائیل، نیز در واکنش با لحنی تمسخرآمیز گفته است: "آیا بازرسان ایرانی همچنین باید ۲۴ روز هم برای بررسی سایت (پارچین) و یافتن مدرک جرم صبر کنند؟"
