زنان چه نقشی در داعش ایفا می‌کنند

شمار زنانی که به گروه داعش پیوسته اند، به نحو چشمگیری افزایش داشته است. سوالی که وجود دارد این است که استراتژی داعش برای جذب زنان چیست؟ فرانک گاردنر، خبرنگار امنیتی بی‌بی‌سی در تحقیقی به دنبال پاسخ این پرسش رفته است.

گروه داعش رفتاری دوگانه نسبت به زنان دارد.

از یک سو این گروه با زنان رفتاری غیرانسانی داشته و آنها را کالایی برای تجارت می داند و به عنوان پاداش به پیکارجویان هدیه می دهند.

تصاویر شوک‌آوری از یک بازار تجارت برده جنسی در شهر موصل در عراق منشتر شده که نشان می دهد جنگجویان داعش بر سر قیمت دختران یزیدی در حال بحث کردن هستند.

داعش در جریان حمله سال گذشته به سنجار شمار زیادی از دختران ایزدی را که اکثر آنها زیر سن قانونی بودند،ب ه اسارت گرفت.

دست کم ۲۰۰۰ دختر و زن ایزدی هنوز در اسارت نیروهای داعش هستند و تنها شمار اندکی از آنها توانسته‌اند فرار کنند.
یکی از این زنان که اخیر موفق به فرار شده می گوید: "آنها ما را به فروش گذاشتند. بسیاری از جنگجویان برای خرید می آمدند، هر چقدر گریه می کردیم، التماس می کردیم هیچ فرقی برای آنها نداشت."

اما از طرف دیگر، داعش طرح های بزرگی برای زنان مسلمانی که به مناطق تحت حکومت آنها وارد می شوند، دارد. داعش در تلاش است تا زنان نقشی کلیدی در ایجاد آن چه که "خلافت" می خواند، داشته باشند.

دکتر کاترین براون، کارشناس مطالعات اسلامی در کینگزکالج لندن می گوید: "داعش می خواهد که زنان به آنها بپیوندند. داعش به زنان به عنوان بنیاد دولت جدید نگاه می کند."

خانم براون می افزاید: "نکته جالب این است که مردم به داعش به عنوان یک فرقه مرگبار نگاه می کنند، اما این برخلاف آن چیزی است که این گروه تلاش می کند تا نشان دهد... آن ها در صدد ایجاد دولتی جدید هستند... و بسیار تمایل دارند که زنان به عنوان بخشی از این آرمانشهر سیاسی به آنها بپیوندند."

داعش در فوریه سال جاری رساله ای به زبان عربی چاپ کرد که شامل ضوابط رفتاری می شود که قدمت آن به ۱۴۰۰ سال قبل برمی گردد.

هدف اولیه این گروه زنان عرب در کشورهای حوزه خلیج فارس است و در مقیاسی وسیعتر زنان خاورمیانه.

در این رساله آمده است: "ازدواج دختران در ۹ سالگی قانونی است. بسیاری از دختران در ۱۶ و یا ۱۷ سالگی ازدواج می کنند، در حالیکه هنوز جوان و فعال هستند."

"ایمن دین" از اعضای سابق القاعده معتقد است که دیدگاه داعش نسبت به زنان بسیار متفاوت از دیدگاه القاعده و طالبان است.

"برخلاف القاعده، داعش در تلاش است تا جامعه ای ریشه‌دار و دائمی ایجاد کند. آنها در تلاشند تا مسلمانان جهان را نه فقط از اروپا و آمریکا بلکه از آسیای مرکزی جذب خود کنند... آنها سعی دارند تا خانواده‌هایی برای این گروه به وجود آورند."

آگهی های استخدام اینترنتی این گروه به طور مداوم و به زبان های مختلف در حال پخش شدن است. آنها از این طریق از مسلمانان می خواهند تا از زندگی امن ولی پرتناقضشان در غرب دست بردارند و به سرزمین های تحت حکومت خلیفه بیایند.

برخی از این افراد شبیه دختران مسلمان بریتانیایی ساکن لندن هستند که چندی پیش با سفر به سوریه به این گروه پیوستند. آنها به امید آن که از طریق ازدواج با جنگجویان داعش برای خود مقام و مرتبه ای کسب کنند به این گروه پیوستند.

این عضو سابق القاعده می گوید: "امید به زندگی یک جنگجو، یک یا دو ماه است. بنابراین اتفاقی که می افتد این است که یک زن با فردی ازدواج می کند که عمر طولانی ندارد و پس از مدتی کوتاه او باید در سوگ همسر از دست رفته‌اش بنشیند."

"اگر این فرد باردار باشد احتمالا این دوره سوگواری طولانی تر خواهد بود، پس از آن او با فرد دیگری ازدواج خواهد کرد و این داستان بار دیگر تکرار می شود. و این یک زندگی مصیبت بار است."

برعکس طالبان و القاعده، داعش به بسیاری از زنان غربی که به خدمت گرفته اجازه می دهد که در شبکه های اجتماعی نقش داشته باشد.

شاید بهترین نمونه در این مورد یک دختر ۲۰ ساله ساکن گلاسکوی اسکاتلند به نام اقصی محمود باشد که خود را "ام لیت" می نامد.

او به دلیل نصایحش به زنان معروف است. زنانی که در فکر ترک خانواده هایشان در بریتانیا و پیوستن به داعش هستند.

ماه رخ علی، تحلیلگر نروژی در دانشگاه آکسفورد و کارشناس در امور زنان و تبلیغات در حکومت داعش معتقد است دادن نقش محوری به زنان در شبکه های اجتماعی استراتژی است که داعش عمدا به کار می برد.

به گفته این تحلیلگر "داعش از زنان در مقایسه با آن چه که از طالبان و القاعده دیدیم فعالانه تر استفاده می کند".

"روزانه شاهد حدود یکصد هزار توییت از سوی طرفداران داعش هستیم و ظاهرا بسیاری از این توییت ها به زنانی از جوامع غربی مربوط می شود که به داعش پیوسته اند."

به گفته کارشناسان بسیاری از این زنان که با عبور از مرز ترکیه به مناطق تحت کنترل داعش می روند، از سمت هایی که داعش به آنها محول می کند، سرخورده می شوند.
زنان مجرد در خانه های امن و معمولا با کسانی که به زبان آنها صحبت می کنند نگهداری می شوند. در حالی که به آنها تعالیم مذهبی القا شده و کلاس های عربی برایشان گذاشته می شود، سعی می کنند هر چه سریعتر همسری برایشان پیدا کنند.

خیلی زود هر گونه تفکر و تصوری از شرکت در میادین جنگ یا حضور در خط مقدم با کلاشنیکف برای زنان نقش برآب می شود.

برخی از آنها به گردان خنسا می پیوندند. این گردان تنها از زنان تشکیل شده و در شهرهایی مثل رقه و موصل گشت زنی کرده و قوانین سختگیرانه را به مردم تحمیل می کنند.

دکتر کاترین براون، کارشناس مطالعات اسلامی در کینگزکالج لندن، می گوید: "افراد این گردان به انجام تنبیهات شدیدی مثل کتک زدن و یا شلاق زدن افرادی که لباس مناسب برتن نکنند، معروف هستند."

خانم براون همچنین می افزاید که آنها برای تنبیه زنانی که کودکانشان را در ملاعام شیر می‌دهند، تله حیوانات را بر روی پستان های آنها می گذارند.

اما ورای هرگونه عمل خشونت آمیز این گروه، واقعیت عذاب آور این است که آنها خلافت را رها نمی کنند.

از ایمن دین، از اعضای سابق القاعده پرسیدم آیا داعش به زنان به عنوان عاملی ضروری برای حفظ این گروه نگاه می کند.

او در پاسخ گفت: "حقیقتا جای بحث نیست که زنان نیمی از جامعه هستند. آنها نقش مهمی در بسیاری از بخش ها ایفا می کنند. مثلا در بخش پزشکی، آموزش و حتی در بخشی مثل جمع آوری مالیات، بنابراین زنان نقشی ضروری در حفظ داعش دارند."