یادداشت دریافتی- فرزاد رمضانی راد*؛ امروزه «تغییر» در بسیاری از صنایع رقابتی جهان یک فرایند مستم رو استراتژیک محسوب شده و لازمه بهبود و تعالی سازمان‌ها در راستای اهداف کسب و کارو موفقیت‌های تجاری است.
لزوم استقرار سسیتم‌های مدیریتی در جهت ضامن تداوم فعالیت‌های بهبود مستمر سازمان‌ها ضروری می‌باشد.
مدیریت به تشریح فرایند مدیریت تغییر و نقش آن در بهبود مستمر، عوامل کلیدی موفقیت (CSF) و ارتباط آن با سیستمهای مدیریت کیفیت سازمان‌ها پرداخته شده است.
سیستم مدیریت یکپارچه HSE شامل سه حوزه بهداشت، ایمنی و محیط زیست است که کنار هم قرارگرفتن و اجرای این سه موضوع در یک سازمان به ویژه در سیستم بانکی، نقش مهمی در سلامت یک سازمان و ارتقاء آن دارد.
با استقرار این سیستم در بانک‌ها مشارکت همه کارکنان از پایین‌ترین سطح تا بالا‌ترین رده، در توجه به سه موضوع بهداشت، ایمنی و محیط زیست بیش از گذشته فراهم شده است.
توجه به منابع انسانی از اولویت‌های بانک‌ها است و به همین منظور استقرار سیستم مدیریت یکپارچه HSE، نقش مهمی در ایجاد یک سازمان سلامت‌محور با توجه ویژه به سلامت روح و روان کارکنان دارد، با استقرار این سیستم، بانک‌ها می‌تواند گام مهمی در تداوم سازمانی موفق و سلامت‌محور با تکیه بر منابع انسانی پویا بر دارد.
این مدعاست که استقرار و حفظ «مدیریت تغییر» از عوامل کلیدی موفقیت (CSF) سیستمهای مدیریت HSE است. در واقع هدف از مدیریت تغییردر HSE حصول اطمینان از کنترل ریسکهای بحرانی است که به واسطه تغییر در ساختار سازمانی، تجهیزات، روشهای اجرایی، عملیاتی و... در سازمان‌ها بوجود می‌آید.
سیستمهای مدیریت HSE، عموما «از عناصر کلیدی مشابه و مشترکی برخوردارند که در یک چرخه بهبود مستمر با یکدیگر تعامل موثری در سازمان دارندکه از جمله می‌توان رهبری، تعهد و پاسخگویی، خط مشی و اهداف، سازمان و مسئولیت‌ها، طراحی و طرح ریزی، ارزیابی و مدیریت ریسک، سیستمهای ایمن کار، مستندسازی و بررسی مجدد عملکرد، پایش و بهبود مستمر را نام برد.
مدیریت تغییر ارتباط مستقیمی با مدیریت کیفیت سازمان دارد اگر تغییر انجام شده در سازمان همان تغییر مورد نظر نبوده و یا مورد بازنگری قرار نگرفته باشد، در اینصورت مقبولیت تغییر و یا عوامل کنترلی تائید شده، دیگر معتبر نخواهد بود.
در چنین مواردی کیفیت مدیریت تغییر غیرقابل قبول خواهد بود. در بازنگری چنین تغییراتی بایستی به علت بروز خطا در فرآیند تغییر پرداخت تا ازوقوع مجدد آن جلوگیری نمود.
بنابراین اصول مدیریت کیفیت بایستی بطور کامل در تمام تغییرات پیشنهادی اعمال گردد بهترین راه حل این است که درممیزی‌های مدیریت کیفیت، مراحل فرآیند مدیریت کیفیت نیز مورد ممیزی قرارگیرد، بطور کلی کیفیت می‌بایست هم در ارائه محصولات وسرویس‌های بانکی هم درتجهیزات لحاظ گردد.
ارزیابی، مدیریت، مستندسازی و بازنگری سیتماتیک تغییرات موقت و دائمی، از ارکان اصلی سیستمهای مدیریت HSE محسوب می‌شود.
در واقع تمام تغییرات درسازمان‌ها بایستی از طریق فرآیند تغییر مدیریت و هدایت شوند تا از کنترل پیامدهای HSE آنها اطمینان حاصل گردد. یک مدیریت تغییر موثر و کارآمد، علاوه بر کاهش هزینه‌ها، می‌تواند ضامن حیات سازمان‌ها باشد.
تمامی عملیات و فعالیت‌ها در سازمان بایستی مطابق با استاندارد‌ها و روشهای اجرایی تعریف شده، هدایت شده تا ازعملکرد کامل HSE اطمینان حاصل گردد.
بهبود مستمر بایستی ترویج یافته و با مشارکت فعال کارکنان، مورد پایش قرار گیرد. «مدیریت تغییر» یکی از مهم‌ترین خواسته‌های این معیار کلیدی است ایجاد و ثبت اطلاعات دقیق در عملیات و محصولات بسیار ضروری است.
اطلاعات ضمن رعایت موارد امنیتی، بایستی همواره توسط افراد مجاز قابل دسترسی باشند.
شاخص‌های عملکردی بایستی در حوزه‌های کلیدی HSE شناسایی، هدفگذاری، اندازه گیری و گزارش شوند تا بتوان بهبود مستمر عملکرد HSE را پایش نمود غییر لازمه بهبود و تعالی در سازمانهای پیشرو است و مدیریت تغییر بی‌شک مهم‌ترین عامل در مدیریت موقعیت‌های بهبود با ریسکهای کنترل شده می‌باشد.
سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE-MS) شامل یکسری استاندارد‌ها ازجمله ایزو ۱۴۰۰۱-ایزو ۱۸۰۰۱ -و... می‌باشد.
برای پیاده‌سازی «سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست» (HSE-MS) در پایلوت انتخابی، مسیر حرکتی خود را به چهار فاز به هم پیوسته تقسیم می‌گردد که به شرح ذیل عبارتند از:
۱. فاز اول به نام «فاز شناخت» به بررسی وضعیت موجود و ارزیابی معیارهای و شاخص‌های عملکردی کلیدی KPI ها پرداخته می‌شود تا سطح فعلی موجود از دیدگاه HSE شناسایی شود.
۲. فاز دوم موسوم به «فاز طراحی سیستم» به طراحی اقدامات لازم بر اساس اطلاعات به دست آمده در فاز شناخت پرداخته شده است.
۳. فاز سوم یعنی «فاز اجرا» پیاده سازی عملیاتی سیستم طراحی شده در فاز دوم انجام خواهد شد.
۴. فاز چهارم، بر روی سیستم پیاده سازی شده، «ممیزی و بازنگری» به عمل خواهد آمد تا از نتایج حاصل، اصلاحات لازم در سیستم انجام شود و سیستم روند چرخه‌ای خود را کامل ساخته و بهبود مستمر داشته باشد.
شایان ذکر است اجرا وپیاده سازی این سیستم چند سالی است در برحی صنایع از جمله نفت، گاز، پتروشیمی و... فراهم گشته است ولی در صنعت بانکداری استقرار این سیستم نوپا است وتنها بانک شهر در حال اجرا این پروژه مرتبط با استاندارد‌های آن می‌باشد بدین منظور در راستای یکی از ابعاد سیستم مدیریت یکپارچه (HSE) یعنی اقدامات محیط زیستی، نخستین دفتر محیط زیست و توسعه پایدار در یک شرکت ایرانی، در بانک ملّت در آینده‌ای نزدیک آغاز به کار خواهد کرد تا متولّی فعّالیّت‌های همکاری برای حفظ محیط زیست باشد.
این بانک حمایت ازمحیط‌بانان و حفاظت محیط زیست را جزو وظایف خود می‌داند و دراین راستا برنامه‌های ویژه‌ای را تدوین کرده است.
نتیجه گیری
در حالت کلی از مزایای پیاده سازی HSE می‌توان به ایجاد الزامات قانونی درافزایش سطح بهداشت و ایمنی شغلی برای مشاغل مرتبط با سازمان که موجب رعایت اصول بهداشت و ایمنی برای کارکنان شده و سطح رفاه و سلامت آنان را ارتقا خواهد داد نام برد وهمچنین فراهم کردن امکانات آموزشی مناسب در زمینه‌های بهداشت، ایمنی و محیط زیست برای تمام کارکنان سازمان را بدنبال خواهد داشت لذا مدیریت ریسک فرایندی، مدیریت استراتژیک سازمان وتجزیه وتحلیل رویدادهای سازمان می‌تواند بر اساس این سیستم مدیریت یکپارچه HSE پیاده سازی گردد.
شرکت‌ها و سازمان‌هایی که فاقد سیستمهای مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست هستند باید از چرخه صنعت حذف شوند، چرا که تقویت HSE همکاران یک کار تجملی نیست و نگاه‌های جدی را می‌طلبد.
بارعایت مسائل ایمنی، بهداشت و محیط زیست، خط مشی HSE به عنوان تکیه‌گاه ایمن برای همه است و باید مسائل ایمنی در سیستم‌ها به یک باور تبدیل شود.
به منظور تقویت واهمیت موضوع و اجرایی کردن آن در سطح بانک از دو دیدگاه زیر بررسی می‌گردد.
اولاً جهت ارتقاء سطح کیفی وبهبود فعالیت‌های سازمان (کلیه فعالیت‌ها به ویژه فعالیت‌های مربوط به بهبودمحصول، فرایند وخدمات در سازمان)، ایجاد و برپایی سامانه‌ای باهدف استقرار فرهنگ بهبود مستمر ومداوم، و به کارگیری روش‌ها وابزارهای بهبود مستمر، برای دست یابی وبهبود اهداف کیفی وخط مشی کیفیت، کاهش انحرافیات، کاهش ضایعات، وبهبود کیفیت وخدمات وقیمت محصول به نفع مشتریان به صورت مستمر در سازمان، ضروری می‌باشد.
ثانیاً با پیشرفت تکنولوژی درزمینه فناوری اطلاعات وارتباطات وهمچنین توسعه خدمات بانکداری اینترنتی ومجازی، بررسی وامکان سنجی به منظور اجرا وپیاده سازی پروژه‌ای به عنوان مدیریت سبز (نقش فناوری اطلاعات در محیط زیست) برای بررسی از ریسک‌ها ومخاطرات احتمالی در بانک‌ها می‌بایست مورد توجه قرار گیرد.
منابع۱. مبانی طرح‌ریزی و پیاده‌سازی سیستم مدیریت جامع بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE)، ناشر: فدک ایساتیس، مؤلف: بیژن مقصودلو
۲. مطالب مندرج در سایت خبری اینترانت بانک ملت
* کار‌شناس ارشد مدیریت اجرایی EMBA گرایش مدیریت استراتژیک
اداره کل راهبری فناوری اطلاعات بانک ملت
