دلیل خصومت ایران و آمریکا از دیدگاه موسویان

عبارت فوق توصیه جیم اسلتری عضو سابق کنگره آمریکا است که درباره کتاب «ایران و آمریکا» نوشته سیدحسین موسویان بیان شده است. «ایران و آمریکا؛ گذشته شکست خورده و مسیر آشتی» جدیدترین تالیف سیدحسین موسویان دیپلمات سابق و عضو پیشین تیم مذاکره کننده هسته ای ایران است که به زبان انگلیسی نگاشته و توسط محمدرضا رضایی پور در انتشارات تیسا به فارسی برگردانده شده است. این کتاب که ترکیبی از خاطره، تحلیل و برخی جزئیات تاکنون گفته نشده است، به چرایی خصومت موجود میان ایران و آمریکا می پردازد و در نتیجه گیری راهکارهایی برای بهبود این رابطه ارائه می کند.

بدون شک آنچه این کتاب را از تالیفات مشابه متمایز می سازد، سوابق، اطلاعات و جایگاه نویسنده آن است. سیدحسین موسویان از اوایل انقلاب اسلامی تا اواسط دهه 80 شمسی مسئولیت های مختلفی را تجربه کرده که از آن جمله می توان به سفیر ایران در آلمان به مدت هفت سال، مدیرکل اروپای غربی وزارت خارجه به مدت سه سال، عضو و سخنگوی تیم مذاکره کننده هسته ای ایران در سال های 1382 تا 1384 و ... اشاره کرد. لذا اهمیت این کتاب در درجه اول به اشراف کامل نویسنده به ساختار تصمیم گیری سیاست خارجی و دیدگاههای رهبران ایران درباره آمریکا باز می گردد.

اما در درجه دوم موسویان از این حیث که مدتی است به عنوان محقق در دانشگاه پرینستون آمریکا مشغول به کار است و از نزدیک با ساختار  و هنجارهای جاری در جامعه آمریکا آشنایی دارد می تواند تصویر دست اول و شفاف تری از دیدگاههای موجود در آمریکا درباره ایران به خواننده عرضه دارد. بنابراین این کتاب می تواند نگاهی جامع به چرایی تخاصم میان ایران و آمریکا از منظر هر یک از دو کشور داشته باشد.

به همین دلیل است که انتشارات بلومزبری که نسخه انگلیسی این کتاب را منتشر کرده است به نقل از کسانی که همگی از دیپلمات‌ها و شخصیت‌های برجسته پیشین و اساتید و محققان برجسته آمریکا هستند و این کتاب را مطالعه کرده‌اند، در تعریف آن می‌نویسد: «سیدحسین موسویان در طول 35 سال دشمنی تلخ میان آمریکا و ایران، تجربه‌های زیادی را کسب کرده که سبب شده وی درکی درست و دقیق از دلایل بی‌اعتمادی، سوءتفاهم‌ها و فرصت‌های از دست رفته‌ داشته باشد که توجه به نظرات او می‌تواند موجب بهبود روابط ایران و آمریکا شود.»

«ایران و آمریکا؛ گذشته شکست خورده و مسیر آشتی» در یک مقدمه و هشت فصل نگاشته شده است. نویسنده در فصل اول نمایی کلی از تاریخ روابط ایران و آمریکا از ابتدا تاکنون بدست می دهد و فراز و نشیب های این رابطه را با حفظ موضع بی طرفی بیان می کند.

فصل دوم به طور ویژه به حادثه گروگان گیری اعضای سفارت آمریکا در تهران می پردازد و پیامدهایی که این حادثه در روابط دو کشور بر جای گذاشته را بررسی می کند. نویسنده در فصل سوم سال های 1359 تا 1368 را تشریح کرده و به موضوعاتی همچون ایران -کنترا می پردازد. فصل چهارم مربوط به دوران ریاست جمهوری هاشمی است که در آن از به رهبری رسیدن آیت الله خامنه ای تا مذاکرات ایران و اروپا و در نهایت ماجرای دادگاه میکونوس شرح داده می شود.

فصل پنجم کتاب دوران ریاست جمهوری خاتمی را بررسی می کند و به سوالاتی همچون «چرا آیت الله خامنه ای به مذاکره و رابطه با امریکا نه می گوید؟» پاسخ می دهد. در این دوره تاریخی که موضوع هسته ای ایران مطرح می شود، به دلیل اشراف کامل نویسنده به مذاکرات مربوطه، از مهم ترین فصول کتاب است که حجم بیشتری را نیز به نسبت به خود اختصاص داده است.

اما فصل ششم با عنوان «پایان شانزده سال میانه روی» به ظهور اصولگرایان و محمود احمدی نژاد می پردازد و تحلیل های غلطی که در این دوره در تهران و واشنگتن شکل گرفته بود را واکاوی می کند. موسویان در فصل هفتم دیدگاههای دو طرف درباره یکدیگر و نیز درباره موضوعاتی همچون حمایت از تروریسم، مسئله اسرائیل، حقوق بشر و ... را کالبدشکافی می کند و در فصل هشتم به بیان راهکارهایی برای ایجاد صلح میان ایران و آمریکا می پردازد.

ایران و آمریکا یکی از معدود کتبی است که بدون توجه به برخی تعصبات و بیانات شعاری، سعی داشته از موضعی بی طرفانه به واکاوی تخاصم موجود میان ایران وآمریکا بپردازد تا اذهان مردم و سیاست مداران دو کشور را نسبت به «آنچه به اشتباه شکل گرفته» و «آنچه که باید اصلاح گردد» روشن سازد.

 این کتاب در بهار 94 به بازار نشر عرضه شده و به دلیل استقبال گسترده در پاییز امسال به چاپ دوم رسیده است. «ایران و آمریکا؛ گذشته شکست خورده و مسیر آشتی» در 486 صفحه و قیمت 29000 تومان توسط انتشارات تیسا منتشر شده است. علاقه مندان می توانند برای خرید آنلاین یا کسب اطلاعات بیشتر به سایت این انتشارات (اینجا) مراجعه کنند.