بزرگترین و اولین سنگ فرش جهان به عنوان نماد یکی از میادین اصلی و تاریخی تبریز، به دلیل بی توجهی در نگهداری و مراقبت از این اثر بی همتا، در حال نابودی است که این امر هشداری اساسی به مسئولان شهری تبریز است.
به گزارش ایرنا، این سنگ فرش زیبا و چشم نواز که در چهارراه شهید بهشتی ( منصور) در شهریور 1391 افتتاح شد تا به عنوان یکی از نمادهای فرهنگی، اجتماعی و تاریخی تبریز لقب بگیرد، امروز به چنان روزگاری دچار شده است که مشاهده آن دل هر شهروند تبریزی را به درد می آورد و اذهان عمومی را نسبت به بی مسئولیتی نهادهای مسئول در ارتباط با نگهداری این اثر هنری، به شدت نگران و متاثر کرده است.
این سنگ فرش در ابعاد 42 در 29 متر با تعداد 500 هزار قطعه سنگ به اندازه پنج در پنج، نسخه کپی شده تخته فرش نفیس آذربایجان با طرح 'باغ بهشت' مربوط به قرن 11 هجری است که هم اکنون در موزه فرش ایران در تهران نگهداری می شود.
بزرگ ترین سنگفرش جهان در تبریز که در زمان حاضر با درد تخریب دست به گریبان است، در محوطه ای به وسعت هفت هزار مترمربع کف کاذب طراحی و تعبیه شده است.
کارفرمای این طرح بی بدیل، شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی ایران از شرکت های زیرمجموعه وزارت راه و شهرسازی است که توسط مهندسان مشاور 'شارستان' اجرا شده است.
تنها پس از سپری شدن چهار سال از زمان افتتاح و به دلیل تخریب ها و نبود نگهداری مناسب، این طرح به وضعیتی در حال حاضر دچار شده است که اگر روند کنونی ادامه یابد و چاره ای برای آن اندیشیده نشود، بدون تردید ظرف مدت زمان بسیار کوتاهی این اثر هنری، ارزشی، فرهنگی و اجتماعی به سوی نابودی مطلق پیش خواهد رفت.
مساله اصلی درباره شرایط بسیار بغرنج و ناهنجار کنونی سنگ فرش میدان شهید بهشتی مربوط به نگهداری آن است که پس از افتتاح پر حرف و حدیث و البته تبلیغات وسیع آن، امروز توسط همان نهادهایی که برای افتتاح آن سر و صدا بسیار راه انداخته بودند، به دست فراموشی سپرده شده است.
گویا این اثر تاریخی و هنری هیچ متولی خاصی ندارد و به حال خود رها شده است تا سنگ های با ارزش و گران قیمت آن یکی پس از دیگری توسط رهگذران شکسته شده و دیوارها و محوطه میدان وسیع که با مغازه های متعدد احاطه شده است، به مرحله فرسودگی نزدیک شود.
سرناظر طرح سنگ فرش میدان شهید بهشتی تبریز با ابراز تاسف و تاثر از وضعیت کنونی این طرح، گفت: این طرح همچون فرزند ما به شمار می رود که آن را با هزاران مشکل و معضلات اداری و اجرایی به سرانجام رساندیم، اما دیدن سنگ های شکسته شده و ترکیدن دیوارهای مجموعه ما را غصه دار و غنمگین تر می کند.
آیدین زواره افزود: به تبع اینکه میدان های هر شهر بزرگ در کشورهای مختلف جهان دارای نمادهای ویژه ای هستند، جرقه طراحی سنگ فرش برای میدان شهید بهشتی تبریز که مجموعه ای از معماری سنتی و مدرن را در خود جای داده است، در سال 1390 زده شد و پس از فراخوان های متعدد، طرح موجود توسط مرحوم بهروز احمدی از طراحان و معماران بنام ایران که نمای ساختمان کنونی مجلس شورای اسلامی نیز از آثار این فقید است، طراحی شد.
وی اضافه کرد: در طراحی این سنگ فرش زیبا از 10 رنگ طبیعی و دو رنگ شیمیایی استفاده شده است و سنگ های گرانیت، تراورتن و مرمر به کاربرده شده تماما' به رنگ طبیعی هستند که با سلیقه خاصی در کنار هم چیده شده اند تا این اثر هنری خلق شود.
زواره ادامه داد: عملیات اجرایی این طرح توسط 12 نفر خانم که از میان چندین متقاضی پازل کار و متبحر انتخاب شده بودند، در مدت شش ماه به انجام رسید و هزینه کلی آن تنها چهار میلیارد ریال بود.
وی با اشاره به زحمات طراحی و بافت سنگ فرش تبریز، از اینکه تنها به فاصله بسیار کوتاهی عملیات نگهداری آن در قالب طرح هایی همچون نفوذ ناپذیری، فضای سبز، نگهداری آب نماها و بدنه آن به دست فراموشی سپرده شده است، ابراز گلایه کرد.
زواره با اشاره به مجموعه طرح بزرگ میدان شهید بهشتی که سنگ فرش نیز جزئی از آن طرح بزرگ به شمار می رود، گفت: در این مجموعه کاربری های مختلف تجاری، خدماتی، تفریحی، فضای سبز و مذهبی و اجتماعی تعریف شده است که به دلیل نبود متولی مشخص برای نگهداری آن، هم اکنون علاوه بر سنگ فرش، کل مجموعه با خطر تخریب مواجه است.
وی ادامه داد: همه امکانات و لوازم مورد نیاز برای گردش، تفریح و خرید مردم در این مجموعه بی نظیر گنجانده شده است که اگر طرح های مجاور آن نیز در موعد مقرر افتتاح شده و بحث نگهداری و نظافت مجموعه به موقع و مرتب صورت می گرفت، هم اکنون شاهد این بودیم که میدان مزبور به یکی از مراکز عمده رفت و آمد مردم و گردشگران تبدیل شده بود.
زواره، از تهیه و تحویل دستورالمعل نگهداری این مجموعه و سنگ فرش آن به مسئولان اداره کل راه و شهرسازی و شهرداری تبریز در زمان پس از افتتاح خبر داد و افزود: متاسفانه به هیچ یک از بندهای این دستورالعمل که برای پا بر جا ماندن طرح لازم بود، تاکنون عمل نشده است و حتی به دلیل بی توجهی شهرداری به موضوع آبیاری فضای سبز، اکنون این فضاها در حال نابودی است.
وی با بیان اینکه متولی نگهداری سنگ فرش تا پیش از اسفند 1394 اداره کل راه و شهرسازی آذربایجان شرقی بود، از واگذاری این مسئولیت به شهرداری منطقه هشت فرهنگی و تاریخی از آن تاریخ به بعد خبر داد.
سرناظر طرح سنگ فرش میدان شهید بهشتی تبریز از اینکه شهرداری منطقه هشت تبریز نسبت به تعهدات خود در ارتباط با نگهداری و تنظیف مجموعه عمل نمی کند، ابراز تاسف کرد و یادآور شد: چنین به نظر می رسد که نگرش مسئولان به این مجموعه نفیس چندان خوشآیند نیست.
به گزارش ایرنا، با توجه به اینکه طرح مزبور از طرح های ملی وزارت راه و شهرسازی به شمار می رود لازم است مسئولان ذیربط با رایزنی های مفید و موثر با مرکز، نسبت به تخصیص اعتبارات لازم و کافی برای اتمام طرح اقدام کرده و البته بر مسئولان مدیریت شهری تبریز نیز واجب است تا در کنار هزینه های هنگفت مختلف در زمینه های تجاری و عمرانی در رابطه با نگهداری این مجموعه نیز اقدامات موثری صورت دهند.
مشاهده سنگ های شکسته شده، شیشه های خرد شده، قفل های از جا کنده شده مغازه ها، خرابی چراغ های مدرن روی پله ها، کنده شدن سیم های برق و تاسیسات آبیاری قطره ای فضاهای سبز، انباشت زباله ها در گوشه و کنار مجموعه و ده ها اتفاق نامیمون دیگر ، محوطه سنگ فرش تبریز را که باید به یکی از مراکز زیبا و دل انگیز این شهر تبدیل می شد، به یکی از مراکزی مبدل کرده است که مشاهده آن چشم و روح هر شهروندی را به درد می آورد.
** شهردار منطقه هشت تبریز: طرح مجموعه شهید بهشتی مشکلات زیرساختی دارد/ شهرداری نمی تواند به املاک خصوصی خدمات دهد
شهردار منطقه هشت فرهنگی و تاریخی تبریز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه طرح مجموعه میدان شهید بهشتی مشکلات زیرساختی فراوانی دارد، از اینکه این طرح عظیم به وضعیت کنونی دچار شده ابراز تاسف کرد و گفت: شرایط نامناسب این میدان را باید از کسانی سئوال کرد که صاحب و مالک آن هستند.
علی مدبر اظهار کرد: طبق قانون، شهرداری ها موظف به ارایه خدمات برای اماکن عمومی شهر هستند و چون این مجموعه صاحب و مالک خصوصی دارد، مثل پاساژهای مختلف در شهر می ماند که شهرداری به هیچ عنوان برای آنها خدمات بهداشتی و تنظیف محیط نمی دهد.
وی ادامه داد: از آنجائی که مجموعه میدان شهید بهشتی دارای هیات امناء و هیات مدیره است این اعضا باید برای نگهداری و حفاظت از آن اقدام کنند و این امر با اجاره مغازه های درون مجموعه به راحتی امکان پذیر است.
مدبر ادامه داد: توجیه مالکان این مجموعه برای نبود منابع مالی جهت نگهداری و نظافت مجموعه بی اساس است زیرا اگر چنین بود هزینه ای بالغ بر 500 میلیون ریال برای نصب گیرنده تلویزیونی نمی کردند که البته شهرداری بر اساس قانون مانع از این اقدام شد.
مدبر با بیان اینکه تحویل یک مجموعه خدماتی، رفاهی به شهرداری باید بر اساس مقررات انجام بگیرد، اظهار کرد: اینکه این مجموعه با انواع آسیب ها و خرابی ها تحویل شهرداری شود به هیچ عنوان قابل قبول نیست، چون اگر ما حتی این کار را بپذیریم، وقتی حتی یک کلید برای دسترسی به واحدهای مختلف مجموعه برای بررسی و رفع مشکلات برق، آب و سایر زیرساختی نداریم، چگونه خدمات بدهیم؟
وی یادآور شد: به دلیل مشکلات زیرساختی و نگهداری در مجموعه، سیم های برق توسط موش ها جویده شده و شیشه های اغلب مغازه ها توسط معتادان شکسته می شود و مجری طرح و مالک آن فقط نظاره گر است.
مدبر خطرنشان کرد: مالکان این مجموعه باید جوابگوی مستهلک شدن میدان شهید بهشتی باشند و نباید در این رابطه عقب نشینی کنند.
** فرماندار تبریز: مرمت و نگهداری این اثر یک ضرورت است
فرماندار تبریز با ابراز تاسف از ترک خوردن بزرگ ترین سنگفرش جهان در بافت مرکزی این کلان شهر، گفت: جای تاسف فراوان است که طرحی هنری و معماری در این قد و قواره که ارزش نمادین نیز دارد، در کیفیتی کار شده است که پس از چهار سال ترک بر می دارد.
رحیم شهرتی فر افزود: هم اکنون آثار معماری در تبریز وجود دارد که پس از گذشت 700 سال و با وجود حوادث طبیعی متعدد همچنان استوار ایستاده اند و این نشان می دهد که در طراحی و اجرای سنگفرش میدان شهید بهشتی دقت و نظارت کافی نشده است.
وی در عین حال تاکید کرد که شهرداری تاریخی و فرهنگی منطقه هشت تبریز به عنوان متولی نگهداری از این اثر بی بدیل هنری - معماری باید مرمت و صیانت از آن را رسالت اصلی خود بداند تا به وظیفه خود در قبال حقوق شهروندان عمل کند.
فرماندار تبریز با تاکید بر ضرورت اصلاح اصولی و علمی مشکلات به وجود آمده برای بزرگ ترین سنگفرش جهان در تبریز، گفت: برخورد شهرداری منطقه هشت با این طرح نباید سطحی باشد، بلکه مدیران این منطقه باید به گونه ای اقدام کنند که این طرح هنری اصیل که یادآور قدمت و عظمت هنر - صنعت فرش تبریز در درازای تاریخ است، برای سال های سال چشمان شهروندان و میهمانان شهر را نوازش دهد.
