یادداشت دریافتی- حسن حمزه*؛ بعد از توافق هسته ای ایران با موضع برجام با 1+5 در خصوص برنامه هسته ای ایران در روز 23 تیر 94(14 ژوئیه2015) در وین اتریش ایران از تحریم های شورای امنیت ملل متحد، اتحادیه اروپا و امریكا (تحریم های ثانویه) بیرون آمد. این توافق كه نه تنها برای ایران و روابط ش با جامعه جهانی تأثیر مستقیم گذاشت بلكه تأثیر مستقیمی بر كشورهای عربی به ویژه اعراب حوزه خلیج فارس نیز در پی داشت. توافقی كه امتیازات بسیار مهمی برای ایران به ارمغان داشت كه از مهم ترین این امتیازات میتوان به رسمیت شناختن ایران به عنوان یكی از اعضای تیم هسته ای جهان است اشاره كرد.
اما این موفقیت بزرگ و تاریخی برای ایران چندان باب میل اعراب نبود که همواره از ایران احساس ترس می کردند و آن را تهدیدی برای خود می دانستند، اکنون می بینند ایران با پایان دادن به جنجال هسته ای اش حقوق هسته ای اش توسط جامعه جهانی رسما به رسمیت شناخته می شود و تنها کشور خاورمیانه برخوردار از تکنولوژی پیشرفته هسته ای خواهد بود. ترسی که از بعد از انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 همواره رو به تصاعد بوده است
در رأس این كشورها عربستان سعودی است كه رسماً ایران را به عنوان بزرگترین رقیبش در منطقه اعلام نموده است. ریاض بعد از آن که از رویارویی امریکا با ایران ناامید شد خود به دنبال فرمولی برای آن چه بلندپروازی های ایران می خواند، رفت.
عربستان از ابتدای مذاكرات همواره سعی نمود این مذاكرات به نتیجه نرسد و از هر حربه ای برای این منظور استفاده كرد. آخرین و مهم‌ترین اخلال عربستان در روند مذاکرات هسته‌ای پس از مذاکرات مقامات این کشور با مقامات آمریکایی برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران که در اسناد ویکی‌لیکس منتشر شد، کاهش قیمت نفت در بحبوحه مذاکرات هسته‌ای در آذرماه سال ۱۳۹۳ (نوامبر ۲۰۱۴) بود که به شدت با واکنش ایران مواجه شد.
اقدام دیگر عربستان در راستای اشاعه ی ایران هراسی و در واقع اعتراض به سیاست های امریكا در قبال ایران در خصوص برجام به قطع رابط دیپلماتیكش بعد از اعتراضات مردمی در تهران و مشهد نسبت به اعدام شیخ النمر روحانی شیعه و به بهانه حمله به سفارتش صورت گرفت.
روابط عربستان و ایالات متحده در یك سال اخیر و پس از توافق هسته ای با ایران وارد مراحل بحرانی شده است. تصمیم كنگره امریكا مبنی بر تصویب لایحه 11 سپتامبر 2001 كه دخالت و ایفای نقش عربستان را در این حادثه تایید میكند باعث نارضایتی و تهدید سعودی ها شد.
عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان شخصا در جریان سفرش به واشنگتن این پیام را منتقل کرده و به قانونگذاران آمریکایی گفته است که آل سعود مجبور می‌شود که 750 میلیارد دلار از اوراق بهادار خزانه‌داری و سایر دارایی‌ها در آمریکا را پیش از آنکه در معرض خطر توقیف از سوی دادگاه‌های آمریکایی قرار بگیرند، به فروش برساند.
از سوی دیگر قرار گرفتن نام ائتلاف عربستان در لیست سیاه سازمان ملل باعث شد انتقادات تندی از سوی عربستان متوجه این سازمان شود در این گزارش آمار تلفات کودکان در درگیری‌های یمن را ۷۸۵ کشته و ۱۱۶۸ زخمی اعلام کرد.
به طور كلی نارضایتی سعودی ها از امریكا را به ضوح در سفر اخیر باراك اوباما به عربستان كه از آن به عنوان آخرین سفر حیات ریاست جمهوری باراك اوباما یاد می شود میتوان مشاهده نمود. در این سفر استقبال سردی از باراك اوباما به عمل آمد. شاهزداه فیصل بن بندر آل سعود فرماندار ریاض در فرودگاه از رئیس جمهور امریكا استقبال كرد.
این مراسم بر خلاف همیشه به صورت زنده از تلوزیون عربستان پخش نشد. این در حالی بود كه قبل از ورود اوباما استقبال گرم سلمان بن عبدالعزیز پادشاه عربستان و دیگر مقامات ارشد سعودی از سران كشورهای همسایه عربستان كه به طور همزمان با حضور اوباما برای شركت در اجلاس شورای همكاری خلیج فارس به رهبری عربستان وارد ریاض شدند به طور زنده مراسم استقبال از تلوزیون عربستان پخش شد.
این استقبال حاوی این پیام مهم برای امریكا و باراك اوباما بود كه سعودی ها از سیاست های اخیر واشنگتن در خصوص مسائل خاورمیانه به ویژه ایران، بحران سوریه، و دیگر مسائل مهم منطقه ای ناراضی هستند و به نوعی به متحد خود بی اعتماد شده اند.
به عبارتی تصمیم امریكا مبنی بر تشدید تحریم های خود علیه حزب الله كه بر این ساس قرار است حساب بانکی مربوط به چندهزار موسسه و شخص در رابطه با حزب الله را مسدود کند، را می توان به نوعی امتیاز دهی به عربستان و اطمینان دادن به متحد منطقه ای خود دانست كه ایالات متحده همچنان از عربستان و منافعش در منطقه حمایت می كند.
حساب‌هایی که قرار است مسدود شود شامل بیش از سه هزار شخص، شرکت و افراد در رابطه با حزب‌الله است و این افراد و سازمان‌ها پس از آن اجازه نخواهند داشت در هیچ بانک لبنانی و با هیچ واحد پولی حساب جدید باز کنند.
بنا بر این گزارش،«دانیل گلاسر» معاون وزیر دارایی و خزانه‌داری آمریکا در سفر هفته گذشته خود به لبنان لیست مربوط به 100 شخص که هدف تحریم‌های مالی جدید آمریکا هستند به بانک مرکزی لبنان تحویل داده است.
از سوی دیگر«طونی بولس» نویسنده و روزنامه‌نگار لبنانی اعلام کرد اقدام آمریکا فقط در حد مسدود کردن حساب «سازمان‌های اصلی» نمی‌شود بلکه بتدریج تمام سازمان‌های زیر مجموعه سازمان اصلی مانند بیمارستان‌های تابع موسسه «الشهید» را که شامل «الرسول الاعظم»، «بیمارستان بعلبک» و بیمارستان «بقاع‌الغربی» و غیره هستند، در بر خواهد گرفت.
این قانون آمریکا، بانک‌ها و موسسات مالی را که روشن شود با حزب‌الله همکاری می‌کنند، تحریم می‌کند؛ قانونی که از 15 ماه آوریل اجرایی شده است.
وزارت خزانه‌داری آمریکا شماری از اسامی مسئولان، تاجران و شرکت‌ها و موسسه‌هایی را که آمریکا آنان را با حزب‌الله مرتبط می‌داند، تهیه کرده که در رأس آن، «سید حسن نصرالله» دبیر کل حزب‌الله، «مصطفی بدرالدین» فرمانده شهید حزب‌الله و شماری از تجار مشهور همکار با حزب‌الله و همچنین تلویزیون المنار و رادیو «نور» قرار دارند.
این قانون شامل دو بخش می‌شود که بخش اول شامل پرونده شبکه المنار وابسته به حزب‌الله و چگونگی پخش آن در خارج از لبنان است و بخش دوم مربوط به فعالیت حزب‌الله در دنیاست.
همچنین تصمیم سازمان ملل مبنی بر خروج نام ائتلاف عربستان از لیست سیاه سازمان ملل را نیز می توان در این زمینه تفسیر نمود.
* كارشناس ارشد مطالعات خاورمیانه و شمال آفریقا
