خدمت اجباری سربازی؟!

---

یادداشت دریافتی- امید سعیدی؛ در دوران دانشجویی استادی داشتیم که در یکی از کلاس ها صحبت خیلی با ارزشی کرد:

استاد می گفت: "شما هنوز وارد فضای بیرون دانشگاه  نشده اید، یک فضای یوتوپیا با خواندن کتاب های دانشگاه در ذهن خود ساخته اید که با جامعه ما کلا فرق دارد. یکی از بزرگ ترین مشکلات جامعه شناسان و رفتار شناسان ایرانی این است که می خواهند از درون فضای دانشگاه به علت و معلول های جامعه ایرانی بپردازند.

او می گفت: وارد فضای کار که شدید با بی عدالتی و خیلی از مسایلی روبرو خواهید شد که شما را افسرده خواهد کرد." دانشجویان با هزار امید و آرزو وارد دانشگاه می شوند و سپس دیوار بزرگ خدمت سربازی است که در مقابل آن ها و رویاهایشان قد علم می کند. خدمتی که لقب مقدس را نیز به دنبال خود می کشد و بدون انجام دادن آن، جامعه شما را حتی به عنوان عضوی عادی هم نمی پذیرد.

این روزها تصاویر سربازان میهنمان که در تصادفی دلخراش کشته شدند دست به دست در فضای مجازی می گردد. من با دیدن این اتفاق یادم به دوران سخت خدمت سربازی خودم افتادم.

پدرم می گفت: " دوران خدمت با مدرسه فرق دارد، نه یک زمان فکر کنی اونجا شایسته سالاری و علم و این چیزها وجود دارد، اونجا وضعیت تو مثل زندانیانی است که در دوران شوروی به سیبری برای تنبیه و کار اجباری فرستاده می شدند. اگر تو داستایفسکی هم باشی تا زمانی که یک سرباز ساده هستی، به بدترین شکل ممکن با تو رفتار و برخورد می کنند. "

و واقعا همین گونه هم بود، من که دانش آموز نسبتا زرنگی بودم و تمام دغدغه ام درس و علم بود با نگاهی متفاوت پا به دوران خدمت سربازی گذاشتم اما انسان هایی را دیدم که انگار سالهاست از جامعه انسانی بدور بوده اند. رفتارهایی را دیدم که برایم قابل هضم نبود. یعنی واقعا این همان جامعه آرمانی بود که به ما وعده داده بودند؟

بارها با خود اندیشدم که چگونه به این دوران، لقب مقدس داده اند؟ آخر کجای این برخوردهای غیرانسانی با سربازان آموزشی مقدس خواهد بود؟ طبق کدام معیار و در کدام کتاب مقدس خورد کردن شخصیت یک انسان تنها به این علت که سرباز وظیفه است مقدس فرض شده است؟

شب سرد زمستانی بود و ما در برف و سرما مجبور بودیم در سوله ای که سقفش را با چادر پوشانده بودند سر کنیم، آنقدر سرد بود که در هنگام نگهبانی انگشت های پاهایم دیگر حسی نداشت. چند عدد بخاری نفتی در سوله گذاشته بودند که به سختی می توانست کمی گرما به ما و فضا بدهد. من خودم را دقیقا در میان سرمای سیبری اسیر می دانستم و امیدی به پایان اون دوران سخت نداشتم. شبی سیاه و سرد اون سوله آتش گرفت و یکی از سربازهایی که فکر کنم سه یا چهار ماه از دوران خدمتش گذشته بود در آتش سوخت، همه وسایل ما هم سوخت، حالا حتما فکر می کنید ما را با ماشین دربست و یا اتوبوس به شهرمان فرستادند، اشتباه می کنید، بچه ها را بدون کفش راهی شهرشان کردند. هیچ ارزش انسانی برای ما قایل نشدند. هیچ کسی هم حق نداشت از آن حادثه چیز زیادی بگوید.

آری باید پذیرفت که ما همه چیزمان به همه چیزمان می آید. جوان بیست ساله امان را به دلیل ساختار غلط نظام خدمت سربازی باید به مدت دو سال برای یادگیری "هیچ" به خدت بفرستیم. در این دو سال این جوان به مدت ده سال از علم و زندگی فاصله خواهد گرفت. این اتفاقی که برای سربازان میهنمان افتاده آخرین اتفاق از نوع خود نخواهد بود و دوباره تکرار خواهد شد.

نگارنده امیدوار است روزی متولیان امر خدمت سربازی مانند کشورهای توسعه یافته به این قضیه نگاه کنند و به جای هدر دادن زندگی جوانان این مرز و بوم، الگویی از خدمت حرفه ای سربازی پیاده کنند.

در حال حاضر خیلی از کشورهای دنیا دوران خدمت اجباری را حذف کرده اند، چرا ما نباید به این تجربه حداقل فکر کنیم؟

بیاییم یکبار هم که شده بپذیریم که این سیستم خدمت اجباری غلط است، اگر همین یک مورد را بپذیریم مسلما برای اصلاح آن نیز گام خواهیم برداشت. نیروهای نظامی ما باید دارای تیم تحقیقاتی-پژوهشی خبره باشند تا با مقایسه آماری نیروی نظامی ما و خدمت سربازی با کشورهای توسعه یافته به نتیجه ای علمی برسند.

آیا اینهمه کشور که خدمت سربازی اجباری را حذف کرده اند از ما عقب افتاده تر هستند؟ آیا ایالات متحده که خدمت اجباری سربازی ندارد ارتش ضعیف تری نسبت به ما دارد؟ خیلی از کشورها سربازی اختیاری و اجباری را در کنار هم دارند، می توان از تجربه آن ها هم بهره برد. چرا باید فکر کنیم که ما نیاز به مراوده با بقیه دنیا را نداریم؟

به نظر نگارنده به جای تصمیمات احساسی که تنها هدفش فرونشاندن غلیان احساسات مردم است، بهتر است با نگاهی علمی به این قضیه بپردازیم تا شاید از نتایج آن بتوانیم به مادران و پدران داغدار کمی دلداری بدهیم که دیگر چنین حادثه ای برای هیچ جوان ایرانی اتفاق نخواهد افتاد.