بررسی زمینه‌های حضور موتور جست‌وجوی «یاندکس» روسیه در ایران در جریان مذاکرات هیأت ایرانی به ریاست محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، با هیأت روسی به سرپرستی آرکاوی ولوشین، رئیس یاندکس در مسکو، موردتوافق قرار گرفت. در جریان این نشست مقرر شد دو گروه کارشناسی برای مذاکرات چگونگی حضور یاندکس در ایران با هدف ایجاد فضای رقابتی در برابر موتورهای جست‌وجوی غربی، ازجمله آمریکایی تشکیل شود.
براساس تفاهم صورت‌گرفته در این نشست که در جریان بازدید هیأت ایرانی از مرکز یاندکس برگزار شد، لزوم رعایت قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران به‌ویژه در عرصه اخلاقی مورد تأکید قرار گرفت که طرف روسی از آن استقبال کرد.
ای-مارکت، وبگردی و بانک‌های اطلاعاتی، ازجمله امکانات موتور جست‌وجوی روسی است که با شش‌هزار کارشناس و کارمند در حوزه کشورهای روس‌زبان (جمهوری‌های زمان شوروی) و بلوک شرق سابق مورداستفاده گسترده کاربران قرار دارد و در روسیه هم اولین و در جهان نیز چهارمین موتور جست‌وجوی اینترنتی شناخته می‌شود. مسکو که تاکنون برنامه‌های مختلفی را برای مدیریت اینترنت و استفاده‌های اقتصادی از فرصت‌های این عرصه اجرا کرده، توانسته است با طراحی موتور جست‌وجوی ملی یاندکس از همه رقبای غربی در روسیه پیشی بگیرد و سهم داخلی خود را در این بخش به ٥٧ درصد برساند.
براساس گزارش‌های اعلام‌شده، پس از یاندکس، گوگل، یاهو، میل‌رو و رامبلر روسیه هم در ردیف‌های بعدی انتخاب کاربران روس‌زبان قرار دارند. هم‌اکنون یاندکس با بیش از ١٠ میلیارد دلار ارزش‌گذاری پرکاربردترین موتور اینترنتی در اروپاست که سال ٢٠١٣ با پاسخ‌دادن به بیش از چهار‌میلیاردو ٨٠٤ میلیون پرسش اینترنتی، چهارمین موتور جست‌وجوی جهانی شد و انتظار می‌رود با توجه به قابلیت‌ها و امتیازهای خود نسبت به گوگل، ازجمله پاسخ‌دادن بهتر به پرسش‌های مربوط به تاریخ روسیه و یافتن تصاویر باکیفیت درباره این کشور، سهم آن در حوزه کشورهای روس‌زبان باز هم افزایش یابد. پیش‌تر نیز محمود واعظی، وزیر ارتباطات ایران، در دیدار با همتای روسی خود خبر از اعلام توافق دوجانبه برای ثبت دفتر موتور جست‌وجوی روسی یاندِکس در ایران داده بود. نکته قابل‌توجه درباره موتور جست‌وجوی روسی یاندکس این است در حالی وزیر ارتباطات صحبت از ایجاد دفتر مستقل این موتور جست‌وجو در ایران می‌کند که به دلیل محتوای غیراخلاقی فیلتر است.
البته نیکلای نیکی فوروف، وزیر ارتباطات روسیه، با ارائه توضیحاتی درباره موتور جست‌وجوی یاندکس، بیان کرده بود: «آماده هستیم پیشرفته‌ترین سیستم‌های طراحی‌شده در روسیه را به ایران بیاوریم و همه این برنامه‌ها در تطابق با قوانین ملی دو کشور اجرا خواهد شد». حضور این شرکت روسی در ایران در حالی مطرح می‌شود که گوگل، یاهو و بینگ انتخاب‌های اصلی ایرانی‌ها هستند و علاوه‌براین، چندی است حمایت جویشگرهای داخلی موردتوجه قرار گرفته است. حضور موتور جست‌وجوی روسی در ایران با توجه به سیاست‌های حمایتی دولت از موتورهای جست‌وجوی بومی و توفیق‌نیافتن برخی از این موتورهای جست‌وجو با هزینه‌های میلیادری، این پرسش را مطرح می‌کند که علت چنین رویکردی از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات چیست؟
شاید پاسخ این پرسش را بتوان در اظهارات سردار جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، یافت که گفته بود: شبکه ملی اطلاعات باید دارای یک موتور جست‌وجوی بومی باشد، ولی اگر زمان یاری نکرد یا نتوانستیم، باید موازی با اقدامات تولیدی جویشگر، به سمت استفاده از سامانه‌های موتور جست‌وجوی رقیب آمریکایی‌ها برویم. بنابراین حرکت اخیر وزارت ارتباطات در راستای ثبت و راه‌اندازی دفتر یاندکس روسی در تهران می‌تواند رویکردی همسو با این دیدگاه باشد.
