خرید فروش ارز توسط بانک‌ها با اقتصاد و سیاست چه می‌کند؟

فرارو- یک استاد دانشگاه با اشاره به نامناسب بودن زمان اجرای طرح یکسان سازی نرخ ارز که با اجازه به بانک ها برای خرید و فروش ارز از هفته آینده کلید خورده است، گفت: «من نمی دانم آیا دولت به زمان سیاسی اجرای چنین کارهایی توجه دارد یا خیر و به نظر من عده ای در حال کشیدن صندلی زیر پای دولت هستند و تشویق هایی که می کنند فقط موجب تضعیف بیشتر دولت خواهد شد.»

رئیس کل بانک مرکزی به‌طور رسمی از آغاز یکسان سازی ارز تا پایان سال جاری خبر داد. او همچنین اعلام کرد که تا هفته آینده بانک‌ها اجازه مبادله در بازار آزاد ارز را خواهند یافت. به گفته ولی‌الله سیف این کار، گامی در جهت تحقق پیش‌نیازهای یکسان‌سازی نرخ ارز محسوب می‌شود.

اجازه خرید فروش ارز آزاد به بانک ها چه تاثیری بر قیمت ارز در ایران خواهد داشت؟

دکتر حسین راغفر استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «البته یکسان سازی نرخ ارز اقدامی درست است چراکه ناهمسانی نرخ های ارز فرصتی برای فساد و سوءاستفاده فراهم می کند؛ منتهی نکته ای که وجود دارد این است که آیا این اقدام در شرایط کنونی امکان پذیر است یا خیر.»

وی ادامه داد: «چون در اقتصاد ایران حداقل در چشم انداز چند سال آینده امکان عرضه ارز کافی وجود ندارد امکان یکسان سازی نرخ ارز دور از تصور است. لذا اتفاقی که با این تصمیم جدید بانک مرکزی خواهد افتاد این است که قیمت ارز افزایش خواهد یافت.»

وی افزود: «همچنین در حالی که تاکنون صرافی ها مجاز به ورود به این موضوع بودند اکنون طیف وسیع تری که بانک ها و موسسات مالی باشند نیز وارد این موضوع خواهند شد و احتمالا یکی از فرصت های سفته بازی و سوداگری برای بانک ها همین خرید و فروش ارز خواهد شد و علاوه بر اتاق های بازرگانی، یکی از مدعیان افزایش قیمت ارز بانک ها خواهند شد.»

راغفر در پاسخ به این سوال که آیا با این تصمیم شبکه بانکی به بازیگر اصلی بازار ارز تبدیل خواهد شد؟، گفت: «بازار ارز می تواند یک بازار بالقوه بسیار پر سود باشد منتهی این تصمیم در شرایط کنونی به زیان کل اقتصاد کشور خواهد بود. یعنی این تصمیم می تواند وضعیت تولید را از آنچه که اکنون هست بدتر کند چراکه با افزایش قیمت ارز قیمت نهاده ها افزایش خواهد یافت و از آنجا که بخش قابل توجهی از تولیدات کشور وابسته به واردات نهاده ها است، هزینه های آنها افزایش خواهد یافت و با کالاهای مشابه خارجی غیرقابل رقابت می شوند.»

وی ادامه داد: «از سوی دیگر با توجه به درکی که از اقتصاد بازار آزاد در ایران وجود دارد متاسفانه بر روی بستر اقتصاد سیاسی ایران که آلوده به فساد گسترده است و زد و بندها و مناسبات غلطی که وجود دارد ظرفیت هایی را برای بسیاری از نهادهایی که بانک مرکزی در حال حاضر هیچ گونه کنترل و نظارتی بر روی آنها ندارد فراهم می کند که بازار ارز را هم مانند بسیاری از فعالیت های دیگری که وارد شدند و به اقتصاد کشور آسیب زدند و به هیچ کس هم پاسخگو نیستند در اختیار بگیرند و مشوش تر کنند.»

وی افزود: «مسلما مسئول چنین شرایطی بانک مرکزی خواهد بود که اکنون چنین تصمیمی گرفته است اما قطعا در آن موقع بانک مرکزی پاسخگوی کسی نخواهد بود و مشکل را متوجه دیگران خواهد کرد.»

این استاد دانشگاه اظهار کرد: «بنده از یکسان سازی نرخ ارز حمایت می کنم اما مشروط بر اینکه بانک مرکزی قادر باشد متناسب با تقاضای بازار، ارز کافی عرضه کند. اگر قادر نباشد به این معنا خواهد بود که یک قیمتی بوجود می آید و سپس یک قیمت سایه دیگر شکل می گیرد. سپس از آنجا که ازر به اندازه کافی وجود ندارد این قیمت سایه افزایش خواهد یافت.»

وی افزود: «لذا منظور از یکسان سازی نرخ ارز در واقع همان آزادسازی نرخ ارز است که منجر به افزایش قیمت ارز خواهد شد. بنابراین اگر آزادسازی قیمت ها همراه با توانمندسازی نباشد نوعی جنایت است.»

راغفر در پاسخ به این سوال که آیا اجازه خرید و فروش ارز به بانک ها منجر به افزایش ورودی ارز به کشور خواهد شد؟، گفت: «آنچه در شرایط کنونی کشور و از شواهد مختلف رفتار مردم و فعالین اقتصادی مشاهده می شود حاکی از این نیست که این تصمیم منجر به افزایش ورود ارز به کشور شود.»

وی ادامه داد: «این اتفاق در شرایطی رخ خواهد داد که سرمایه اجتماعی بالا باشد. یعنی مردم به سیاست های بخش عمومی و آنچه مسئولان می گویند اعتماد کنند. در حالی که در چند سال اخیر مردم حساب ارزی باز کردند اما وقتی دولت با مشکل روبرو شد به جای ارز، معادل ریالی ارز پایه را به مردم بازگرداند که این کار به شدت به اعتماد مردم آسیب زده است.»

وی افزود: «از سوی دیگر اکنون کشور در شرایطی است که بعد از انتخابات آمریکا با تحریم های بیشتری روبرو خواهد شد. به نظر من هر کدام از دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا انتخاب شوند شرایط کنونی ما به لحاظ تحریم ها بدتر خواهد شد. بنابراین ما به سمت وضعیت بازتر و آزادتر پیش نمی رویم و مردم و سرمایه گذاران باور ندارند که بانک مرکزی می تواند چنین کاری را انجام دهد.»

راغفر در پاسخ به این سوال که آیا اجازه خرید و فروش ارز به بانک ها می تواند امکان ایجاد رانت را برای برخی افراد فراهم کند؟، گفت: «من می توانم پیش بینی کنم اعلام این خبر از سوی بانک مرکزی قیمت دلار را به 3600 تومان خواهد رساند و نزدیک 500 تومان به قیمت ارز دولتی خواهد افزود. یعنی درآمد بادآورده ای را به جیب عده ای می ریزد که تمام کالاهای مصرفی و وارداتی خود را به شدت گران خواهند کرد. لذا این مصرف کننده است که در نهایت باید هزینه این تصمیم را بپردازد.»

وی ادامه داد: «همچنین فقط کالاهای وارداتی نیست که با افزایش قیمت مواجه خواهد شد بلکه افزایش قیمت این کالاها منجر به افزایش قیمت سایر کالاها نیز خواهد شد و با یک تورم بزرگی روبرو خواهیم شد. لذا من نمی دانم آیا دولت به زمان سیاسی اجرای چنین کارهایی توجه دارد یا خیر و به نظر من عده ای در حال کشیدن صندلی زیر پای دولت هستند و تشویق هایی که می کنند فقط موجب تضعیف بیشتر دولت خواهد شد.»