پَس و پُشت قراردادهای جدید نفتی / دلایل موافقان و مخالفان

فرارو- قراردادهای جدید نفتی به روش ای پی سی باعث جذب سرمایه‌گذاری خارجی و وابستگی منافع شرکتها و کشورهای خارجی به اقتصاد ایران می شود که این امر به ارتقای سطح امنیت کشور نیز کمک می کند.

بیژن نامدار زنگنه روز پنجشنبه در نشست شورای اداری استان بوشهر با بیان اظهارات بالا گفت: در نشست غیرعلنی با نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطالبی در مورد مسایل نفت مطرح شد و باورم این بود که 90 درصد نمایندگان مجلس با قراردادهای جدید نفتی موافق بودند اما افرادی هدفمند خلاف دیدگاه‌های مطرح شده نمایندگان، برای بی‌ثبات جلوه دادن کشور مطالب غیرواقعی مطرح کردند.

یک روز پس از نشست غیر علنی مجلس و وزیر نفت، معاون اول رئیس جمهور، شرایط عمومی، ساختار و الگوی قراردادهای بالادستی نفت و گاز را که به تصویب هیئت وزیران رسیده، برای اجرا ابلاغ کرد. قراردادهای جدید نفتی با اعتراضات گسترده ای از سوی برخی افراد و جریان های سیاسی روبرو شده است. آنها قراردادهای جدید را مخالف مصالح ملی می‌دانند و اعتقاد دارند که توان داخلی و تکنولوژی لازم برای توسعه این صنعت را در اختیار دارند.

با این حال برخی همچون سیدمحمد غرضی وزیر اسبق نفت این موضوع را رد کرده و معتقد است مخالفت با قراردادهای جدید نفتی به این منظور است تا دولت زمین گیر شود. غرضی درباره ادعای شرکت های داخلی مبنی بر داشتن توان برای انجام پروژه ها معتقد است: همیشه ما در بحث تکنولوژی این مشکل را داشتیم که عده‌ای می‌گویند ما می‌توانیم و انجام می‌دهیم، ولی وقتی که که کار را به آنها می‌سپارید، توانایی انجامش را در عمل ندارند.

غرضی خطلب به مخالفان قراردادهای نفتی می گوید: مگر شما دو دوره و بیشتر در این مسند نبودید؟ دولت که دست شما بود، بعد هم به عنوان اینکه خودم این کار را می‌کنم، انجام ندادید و نتوانستید انجام دهید. تنها با حرف اگر قرار بود اتفاقی رخ دهد، خوب در دولت گذشته که این همه امکانات در اختیارشان بود، نتیجه چه شد؟

علت اعتراضات به قراردادهای جدید نفتی چیست؟

مخالفت ها کاملا سیاسی است
دکتر مهدی پازوکی اقتصاددان در گفتگو با فرارو گفت: «مهم ترین دلیل نیاز به حضور خارجی ها در صنعت نفت ایران بحث نیاز به منابع مالی است. بر اساس برنامه ششم توسعه منابع مورد نیاز وزارت نفت برای سرمایه گذاری 134 میلیارد و700 میلیون دلار است. از این مبلغ 60 میلیارد و 900 میلیون دلار منابع داخلی وزارت نفت است و حدود 73 میلیارد و 500 میلیون دلار منابعی است که تحت عنوان منابع ارزی خارج از وزارت نفت نام گذاری می شود.»

وی ادامه داد: «از این مبلغ حدود 15 میلیارد دلار بیع متقابل و 35 میلیارد و 600 میلیون دلار همین قراردادهای جدید نفتی (IPC) است. همچنین 17 میلیارد دلار از منابع بخش غیردولتی و 6 میلیارد و 200 میلیون دلار نیز اوراق مشارکت ارزی و ریالی است. بنابراین کسانی که مخالف قراردادهای نفتی هستند اگر منابعی در اختیار دارند بسم ا... .»

پازوکی گفت: «پیش از این فاز 2 و 3 پارس جنوبی را شرکت توتال فرانسه با مبلغ 2 میلیارد دلار انجام داده بود. فاز 4 و 5 پارس جنوبی نیز توسط شرکت انی ایتالیا با حدود 2.5 میلیارد دلار به اضافه نرخ بهره ای که باید به طرف خارجی داده می شد انجام شد. اما فاز 15 و 16 که توسط شرکت داخلی انجام شد حدود 7 میلیارد دلار هزینه برداشت. بنابراین این موضوع نشان می دهد اعتراض به قراردادهای جدید نفتی کاملا سیاسی است.»

وی ادامه داد: «امروز عراق روزانه 3 میلیون و 700 هزار بشکه نفت تولید می کند که از این میزان 3 میلیون و 200 هزار بشکه صادر می کند. یعنی عراق علی رغم شرایط امنیتی که دارد اکنون قدرت بیشتری از ایران در اوپک دارد چراکه صادرات ایران اکنون که افزایش یافته 2.5 میلیون بشکه در روز است.»

وی افزود: «موضوع زمانی مهم می شود که بدانیم بخشی از مخازن ایران و عراق مشترک است. عراق اکنون در مخازن مشترک نفتی به مراتب بیش از ایران برداشت می کند. در پارس جنوبی نیز که میان ایران و قطر مشترک است قطر دو برابر ما برداشت می کند. علت اینکه عراق و قطر برداشت بیشتری از ایران دارند این است که آنها از شرکت های توسعه یافته خارجی استفاده می کنند و ما دست روی دست گذاشته ایم و هر روز که می گذرد به ضرر منافع ملی ایران است.»

این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: «لذا در این شرایط که ما به سرمایه گذاری و تکنولوژی خارجی احتیاج داریم برخی در داخل به قراردادهای نفتی اعتراض می کنند و می گویند با خارجی ها قرارداد نبندید تا روزی ما خودمان بتوانیم کار را انجام دهیم.»

پازوکی اظهار کرد: «ما اکنون نیاز به تکنولوژی و سرمایه هنگفت داریم اما در داخل هیچ شرکتی این دو را ندارد. چرا باید منتظر بمانیم تا روزی این دو نیاز در داخل تامین شود در حالی که عراق و قطر نفت ما را دارند می برند؟»

وی ادامه داد: «افرادی که به این قراردادهای نفتی اعتراض دارند باید بدانند در برنامه ششم 17 میلیارد دلار برای شرکت های غیردولتی اختصاص یافته است که تازه صندوق هم می تواند به این شرکت های غیردولتی وام دهد اما هنوز برای یک دلار آن کسی پیشقدم نشده است.»

وی افزود: «از سوی دیگر دوستانی که امروز اعتراض دارند هشت سال در دولت های نهم و دهم بر مسند کار بودند اما هیچ کاری نکردند. اینها در دولت های نهم و دهم جز اینکه وزارت نفت را بزرگ کردند و شرکت های خصوصی را با قرارداد کار معین وبال گردن وزارت نفت کردند و پرسنل شرکت نفت را افزایش دادند هیچ کاری نکردند.»

پازوکی تصریح کرد: «در تمام دنیا نسبتِ پرسنل صف به ستاد یک به چهار است، یعنی در برابر هر چهار نیروی متخصص یک پشتیبان وجود دارد اما امروز در شرکت نفت 60 درصد پشتیبان و 40 درصد متخصص هستند. این عملکرد آقایانی است که ادعای مخالفت با خارجی ها را دارند.»

این اقتصاددان در پایان افزود: «از سوی دیگر باید گفت در زمان تحریم ها تنها شرکتی که تحریم نشد همان انی ایتالیا بود. بنابراین قرارداد با شرکت های خارجی برای ایران امنیت اقتصادی نیز می آورد.»

حقوق ملت ایران تضمین نشده است
اما حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده مجلس در گفتگو با فرارو گفت: «ما مخالف ورود تکنولوژی و سرمایه گذاری خارجی در کشور نیستیم. منتهی صحبت ما این است که این کار باید بر اساس فرمولی انجام شود که باعث از دست رفتن حاکمیت ما نشود. اتفاقا اشکال ما این است که چرا تضمینی برای ورود تکنولوژی به کشور وجود ندارد.»

وی ادامه داد: «چارچوب تنظیم شده فعلی برای قراردادهای نفتی دارای اشکال است. البته ما قبول نداریم که تکنولوژی داخلی ضعیف است اما در عین حال موافق استفاده از تکنولوژی برتر و سرمایه گذاری خارجی هستیم.»

این نماینده مجلس اظهار کرد: «روز یکشنبه در مجلس هم وزیر نفت و هم رئیس مجلس قبول کردند که این قراردادها اشکال دارد؛ پس چرا اکنون که هنوز این مشکلات رفع نشده است دولت آن را ابلاغ می کند؟! آیا این دهن کجی به نمایندگان مردم نیست؟»

دلیگانی درباره سیاسی بودن مخالفت ها با قراردادهای نفتی و اینکه شرکت های داخلی خیلی گران تر از شرکت های خارجی کار را انجام می دهند، گفت: «اتفاقا ما معتقدیم اگر این پروژه ها را به شرکت های توانمند داخلی بدهند هم ارزان تر تمام می شود هم اشتغال آن برای ایرانی ها خواهد بود.»

وی ادامه داد: «در عین حال ما نمی گوییم این پروژه ها را به خارجی ها ندهید بلکه صحبت ما این است که این قراردادها طوری باشد که منافع ملت ایران تضمین شود در حالی که اکنون حقوق ملت ایران تضمین نشده است.»

وی افزود: «وقتی آورده ما 80 درصد و آورده طرف مقابل 20 درصد است چرا باید حق اعمال مدیریت در هیات مدیره برابر باشد؟ حرف ما این است که باید از الان به صراحت مشخص شود که اگر اختلافی میان ما و طرف خارجی روی داد مرجع رسیدگی کننده کیست.»

دلیگانی درباره انتقادات غرضی به مخالفان قراردادهای جدید نفتی و اینکه آنها در هشت سال دولت احمدی نژاد هیچ کاری نکردند گفت: «ما کاری به آن هشت سال و دولت آقای احمدی نژاد نداریم. اکنون یک قراردادی در حال شکل گرفتن است که در آن دوره نبود و ما به عنوان نماینده مجلس موظف هستیم آن را مطالعه کنیم و اشکالات آن را بیان کنیم.»

وی افزود: «بنده این آمادگی را دارم که در یک برنامه زنده تلویزیونی با آقای غرضی درباره این قراردادهای نفتی مناظره کنم.»

دلیگانی در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است برخی از روی غرض ورزی سیاسی در حال اعتراض به قراردادهای جدید نفتی باشند؟، گفت: «من درباره خودم توضیح می دهم. من این قراردادها را مطالعه کردم و 21 اشکال اساسی در آن مشاهده کردم و وظیفه دارم آن را بیان کنم تا اصلاح شود و هر وقت اصلاح شد من هم طرفدار آن خواهم شد.»