فرارو- برخی منابع خبری عنوان کردند عربستان به ایران پیشنهاد داده در قبال فریز تولید ایران در سطوح فعلی آن که معادل سه‌میلیون و ٦٠٠ هزار بشکه در روز است، آماده کاهش تولید خود به سطح اوایل سال ٢٠١٦ است. عربستان سعودی در سال ٢٠١٤ با کاهش تولید و بالا بردن سطح قیمت‌ها مخالفت کرده بود و سیاست دفاع از سهم بازار در برابر رقبا را برگزید. در واقع عربستان قصد داشت با ابزار نفت ایران را زمین گیر کند که این پیشنهاد حاکی از شکست سیاست نفتی عربستان است. ایران هنوز به پیشنهاد عربستان پاسخ نداده است.
چه عواملی باعث شد عربستان این پیشنهاد را به ایران بدهد؟ آیا ایران باید با پیشنهاد عربستان موافقت کند؟
مهندس سید محمد غرضی وزیر پیشین نفت ایران در گفتگو با فرارو گفت: «در سال 1360 که بنده وزیر نفت شدم ایران 300 هزار بشکه و عربستان 10 میلیون و 500 هزار بشکه نفت در روز صادر می کردند. منتهی با جلساتی که در اوپک تشکیل دادیم میزان سقف تولید اوپک را از 24 میلیون بشکه به 16 میلیون بشکه کاهش داده و در حالی که سهم همه کشورها از جمله عربستان که به 5.5 میلیون بشکه کاهش یافته بود، اما سهم ایران به 2.4 میلیون بشکه افزایش یافت.»
وی ادامه داد: «بعد از فراز و نشیب های بسیار در طول سال های گذشته وزیر نفت عربستان از حدود یک سال قبل زمزمه می کرد که باید قیمت نفت حدود 80 دلار شود. لذا عربستان پیشنهاد کرده که حاضر است سطح تولید خود را کاهش دهد به این شرط که ایران هم سطح تولید فعلی خود را فریز کند.»
وی افزود: «ایران با توجه به مصرف بالای داخلی خود که حدود 1 میلیون و 600 هزار بشکه در روز است می تواند به این بحث عاقلانه پاسخ مثبت بدهد. منتهی عربستان و روسیه و سایر اعضای غیر اوپک باید درباره سطح تولید خود تعهد بدهند تا قیمت به 70 تا 90 دلار برسد تا بازار برای مدتی به جای مصرف کننده دست تولیدکننده باشد.»
غرضی اظهار کرد: «اینکه ایران هنوز به این پیشنهاد عربستان پاسخ نداده به این دلیل است که مقامات ایران باید بررسی کنند که آیا سایر اعضای اوپک می توانند با این پیشنهاد هماهنگ شوند یا خیر. البته ظاهرا روسیه نیز با این موضوع موافق است چنانکه پوتین تولید 3.8 تا 4 میلیون بشکه در روز ایران را پذیرفته است.»
وی ادامه داد: «لذا اگر سایر اعضای اوپک هم بتوانند این موضوع را بپذیرند صرف نظر از اینکه سیاست های ایران و عربستان در منطقه به چه صورت است، باید گفت این پیشنهاد عاقلانه است. به نظر من امروز ایران در یک اقتدار سیاسی سطح بالایی قرار دارد در حالی که عربستان در چنین شرایطی قرار ندارد و نمی تواند با این کار مخالفت کند.»
غرضی در پاسخ به این سوال که چه عاملی عربستان را مجبور به ارائه این پیشنهاد به ایران کرده است؟، گفت: «ایران امروز تبدیل به یک قدرت سیاسی شده است. برجام بخشی از این قدرت سیاسی است و نفت و اقتدار نظام هم بخشی دیگر از این قدرت است. یعنی ایران در تعامل با جهان اثبات کرده که یک قدرت است.»
وی ادامه داد: «از این منظر احتمالا سطوح مدیریتی عربستان متوجه شده اند که سیاست های آنها در قبال ایران کارآمد نیست و لذا عاقلانه ترین وجهی که مدیریت نفت عربستان توانسته به سیاست مدران بقبولاند این پیشنهاد است که بسیار پیشنهاد خوب و مناسبی است.»
وی افزود: «البته سهم عربستان نباید بالای 10 میلیون بشکه باشد بلکه حدود 9.2 میلیون بشکه در روز رقم مناسبی است. منتهی چون هزینه های عربستان بالا است و قیمت نفت هم پایین است زیر بار این مقدار نمی رود و لذا هر چقدر بتوان از 10 میلیون بشکه پایین تر آورد خوب است.»
وزیر نفت پیشین ایران خاطرنشان کرد: «البته روسیه هم باید در این موضوع همکاری کند چراکه این کشور هم بیش از 10 میلیون بشکه در روز تولید می کند. به نظر من هم روسیه هم عربستان و هم ایران محتاج قیمت بالای نفت هستند.»
غرضی در پاسخ به این سوال که آیا جنابعالی با این پیشنهاد عربستان موافق هستید؟، گفت: «بعد از برجام ایران عنوان کرده که باید به مقدار قبل از تحریم برگردد که این حرف درست است و اکنون هم خیلی به مقدار مورد نظر نزدیک هستیم. منتهی نباید دست سیاست مداران را بست و باید اجازه داد بروند تعامل کنند تا منافع ملی را استیفا کنند.»
وی افزود: «من نه تنها با این پیشنهاد موافقم بلکه معتقدم باید کمیته ای در اوپک تشکیل شود تا قیمت نفت را روزانه کنترل کند تا قیمت به سمتی که اوپک می خواهد برود.»
غرضی در پاسخ به این سوال که افزایش قیمت نفت بیشتر به نفع ایران است یا عربستان؟، گفت: «فقط در قیمت نفت نیست که میان ایران و عربستان رقابت وجود دارد؛ منتهی این موضوع که مدیریت نفتی در عربستان توانسته به سیاست مداران بفهماند روشی که در قبال ایران در پیش گرفته اند به جایی نمی رسد و به نفع عربستان نیست، بزرگ ترین دستاورد برای ایران است.»
وی افزود: «به هیچ وجه در جریان نفت بحث منفعت مطرح نیست بلکه بحث حفظ بازار و تثبیت مطرح است. اینکه افزایش قیمت نفت به نفع کدام کشور است مسئله درجه دوم محسوب می شود.»
غرضی در پاسخ به این سوال که آیا قبول این پیشنهاد از سوی ایران می تواند منجر به کاهش تنش میان ایران و عربستان گردد؟، گفت: «تنش میان ایران و عربستان بیش از 150 سال است که وجود دارد. سیاست مداران عربستان در طول دو قرن اخیر با همسایگان خود از جمله ایران تعامل عاقلانه نداشته اند و لذا بعید است که حتی با این همکاری شاهد شکل گیری این تعامل عاقلانه از سوی عربستان باشیم.»
