غول نفتی در «استندبای»

محله «لا دفانس» در حاشیه شهر پاریس، میزبان بسیاری از شرکت‌های بزرگ و مطرح فرانسه است. دفتر مرکزی توتال به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین برج‌ها در این منطقه قرار دارد. ساعت ١٠ صبح روز سه‌شنبه با استفان میشل، مدیر خاورمیانه و آفریقای جنوبی، برای تولید و اکتشاف شرکت نفت و گاز توتال قرار ملاقات داشتیم. در طبقه چهل‌وششم این برج بزرگ، او و رویا فرهنگ، همکارش در ایران، به‌عنوان مدیر دفتر تهران میزبان پنج خبرنگاری بودند که قرار بود او به پرسش‌هایشان پاسخ دهد. این شرکت، ازجمله شرکت‌هایی بود که به دلیل تحریم‌های صنعت نفت ایران، از همان آغاز زمزمه‌های تحریم‌، ایران را ترک و برای همکاری با ایران بسیار محتاطانه عمل کرد.  میشل در آغاز کار، مختصری از فعالیت این شرکت بزرگ و بین‌المللی نفت و گاز ارائه داد. به گفته او، این شرکت در چهار حوزه اکتشاف و تولید نفت خام، ساخت پالایشگاه‌های نفت و گاز و پتروشیمی، جایگاه بنزین و روغن‌سازی، انرژی آفتابی و گاز مایع تخصص دارد که تخصص نخست آن در اکتشاف نفت در حوزه خاورمیانه به کار گرفته می‌شود.

به گفته او، خاورمیانه برای این شرکت دارای اهمیت است زیرا این شرکت در سال ١٩٥٤ میلادی در این محل و با اکتشاف نفت خام در کرکوک متولد شد و یک‌چهارم فعالیت توتال در خاورمیانه است.  میشل با نگاهی به اهمیت ایران برای این شرکت، می‌گوید: توتال در ایران تاریخ بلندمدتی دارد. این شرکت در سال ١٩٧٤ میلادی در ایران در مناطق سیری، کنگان و آقاجری نفت کشف کرد و همین پروژه‌ها سبب شد تا اولین قرارداد بای‌بک با ایران را در ماه جولای ١٩٩٥ میلادی امضا کنیم و پس از این امضا تولیدات نفت در سال ١٩٩٨ آغاز شد. همچنین در ماه سپتامبر ٩٧، قرارداد جدیدی برای پارس ٢ و ٣ برای اکتشاف و تولید امضا شد و طبق آن یک کارخانه در عسلویه برای تولید گاز ساخته شد. این فازها بزرگ‌ترین فازهای تولید گاز در جهان پس از فاز اول بودند.

‌مهندسان ایرانی خودکفا شده‌اند
مدیر خاورمیانه و آفریقای‌جنوبی برای تولید و اکتشاف شرکت نفت و گاز توتال با بیان اینکه ما در توسعه منطقه نقش داشتیم، می‌افزاید: افتخار می‌کنیم تولید را در منطقه‌ای آغاز کردیم که مهندسان آن اکنون خودکفا شده‌اند. تکنیک‌های جدیدی را در منطقه پارس‌جنوبی به کار گرفتیم. پس از آن از سال ١٩٩٩، تولید نفت را در مناطق درود و بلال پیش از آنکه کمپانی‌های الف و توتال با یکدیگر ادغام شوند، آغاز کردیم. بین سال ٢٠٠٤ تا ٢٠٠٨ نیز مهلت این دو قرارداد به پایان رسید و پروژه‌ها را تحویل دادیم و پس از آن به علت تحریم‌ها، قرارداد جدیدی با ایران امضا نشد.  به گفته او، در آغاز سال ٢٠١٦، تفاهم‌نامه‌ای با توتال در سفر رئیس‌جمهور به فرانسه و دیدار او با رئیس‌جمهور فرانسه امضا شد. براساس این تفاهم‌نامه به توتال اجازه داده شد به نیازهای ایران توجه کند و روی آنها تحقیقاتی را انجام دهد. ما منتظریم تا متن نهایی قراردادهای جدید نفتی IPC منتشر شود تا آن را مورد بررسی قرار دهیم.  او با اشاره به صنایع پایین‌دستی نفت در حوزه تولید بنزین نیز می‌افزاید: توتال و شرکت بهران برای تولید روغن‌موتور با یکدیگر جوینت‌فنچر داشتند که در سال ٢٠١١ به علت تحریم‌ها، آن نیز متوقف شد و امیدواریم بتوانیم این فعالیت را دوباره به راه بیندازیم.

‌توتال، اولین کمپانی خریدار نفت خام ایران پس از برجام
میشل با بیان اینکه اکنون فعالیتی در ایران نداریم، می‌افزاید: ایران برای توتال به دلیل دارابودن ذخایر بزرگ نفت و گاز و بازار بزرگ دارای اهمیت زیادی است. به همین خاطر در ایران دفتر داریم، اما با وجود این، فعالیت چندانی در ایران نداریم. ما تصور می‌کنیم به‌خاطر دانش فنی و تکنولوژی و همچنین پیوستن ایران به بازارهای بین‌المللی برای ایران مفید باشیم، زیرا توتال اولین کمپانی اروپایی بود که از فوریه ٢٠١٦ نفت خام را در ١٨٠هزار بشکه در روز از ایران خریداری کرد و اکنون بین ١٦٠ تا ١٨٠‌هزار بشکه در روز نفت خام از ایران خریداری می‌کند.  مدیر خاورمیانه و آفریقای‌جنوبی برای تولید و اکتشاف شرکت نفت و گاز توتال با اشاره به اینکه ما علاقه‌مند به همکاری با ایران هستیم، دو شرط برای همکاری توتال با ایران در نظر می‌گیرد: نخست آنکه قوانین بین‌المللی به توتال اجازه همکاری با ایران را بدهند که این مسئله رفع شده و دیگری آنکه قیمت‌های قرارداد با ایران با توجه به وضعیت بین‌المللی باید برای این کمپانی جذابیت داشته باشد. برای همین در انتظار هستیم تا اطلاعات جدیدتری از قراردادهای جدید نفتی ایران منتشر شود.

‌توتال در انتظار انتشار متن قراردادهای جدید نفتی
میشل در‌باره قراردادهای جدید نفتی نیز می‌گوید: در ایران صحبت‌هایی درباره قراردادهای نفتی بین دولت و پارلمان شکل گرفته است و ما منتظریم تا نکات دقیق‌تری از این صحبت‌ها به گوش ما برسد. علاوه بر اینکه هنوز وزارت نفت، قرارداد نهایی نفت را منتشر نکرده و به همین دلیل فعلا نمی‌توانیم در این رابطه اظهارنظر کنیم.  او البته پرسش‌های «شرق» را در رابطه با تمایل توتال برای حضور در میادین مشترک یا چاه‌های نفتی سواحل جنوبی ایران بی‌پاسخ گذاشت. به گفته میشل، بخش‌هایی در تفاهم‌نامه محرمانه است و نمی‌توان آن را اعلام کرد، اما آنچه درباره حضور توتال در روزنامه‌های ایران نوشته می‌شود بی‌ربط به واقعیت نیست.

‌در خزر حضور نخواهیم داشت
مدیر خاورمیانه و آفریقای‌جنوبی برای تولید و اکتشاف شرکت نفت و گاز توتال همچنین حضور احتمالی توتال در دریای خزر را که از سوی «شرق» از او پرسیده شده بود، رد می‌کند و می‌گوید: تمایل نخست توتال برای حضور در ایران صنعت گاز است و توتال بنا دارد در توسعه بخش گاز با ایران همکاری داشته باشد و به همین دلیل نیز برای دریای خزر برنامه‌ای ندارد؛ زیرا تمرکز اصلی برای حضور در صنعت گاز است.  او با اشاره به اینکه توتال در گذشته روی سه پروژه نفتی در سیری، بلال و درود و یک پروژه گازی در فازهای دو و سه پارس جنوبی کار کرده بود، تأکید می‌کند این‌بار توتال هدف‌گذاری اصلی خود را روی صنعت گاز ایران قرار داده است.

‌کاهش حجم سرمایه‌گذاری توتال در آینده
میشل درباره اینکه آیا وضعیت اقتصادی جهانی روی حجم سرمایه‌گذاری‌های توتال نیز تأثیر گذاشته یا خیر، می‌افزاید: در سال ٢٠١٣، توتال در سطح جهان، ٢٨‌ میلیارد یورو سرمایه‌گذاری داشت، اما برنامه‌اش برای ٢٠١٧ بین ١٥ تا ١٧‌میلیارد یورو است. در جهان در تمام بخش‌ها سرمایه‌گذاری را ادامه خواهیم داد و حجم سرمایه‌گذاری وجود دارد، اما هر پروژه‌ای که اجرا می‌کنیم، باید برای توتال به اندازه کافی منفعت داشته باشد تا بتوانیم حجم سرمایه‌گذاری را از این میزان بیشتر کنیم؛ بنابراین باید هر پروژه‌ نسبت به پروژه‌های دیگر اقتصادی‌تر باشد تا در سنجش توتال برگزیده شود.
او در بیان اینکه اکنون توتال با ایران چگونه همکاری می‌کند می‌گوید: هم‌اکنون توتال هم قرارداد برای خرید نفت خام از ایران دارد هم برای وارد‌کردن بنزین به ایران تلاش می‌کند. این قرارداد از فوریه سال ٢٠١٦ منعقد شده و از آن زمان حدود ١٦٠ هزار بشکه نفت خام در روز از ایران خریداری می‌شود. این قرارداد سالانه است و می‌تواند تمدید شود.

‌صنعت پتروشیمی ایران برای توتال بسیار جذاب است
مدیر خاورمیانه و آفریقای جنوبی برای تولید و اکتشاف شرکت نفت و گاز توتال از جذابیت صنعت پتروشیمی ایران برای توتال هم می‌گوید. به گفته او، این صنعت برای توتال بسیار مهم است و توتال تمام سعی خود را برای حضور در این صنعت در ایران می‌کند.  وقتی میشل از جذابیت‌های صنعت پتروشیمی ایران می‌گوید، از او می‌پرسم آیا اختلاف نظر درباره نرخ خوراک پتروشیمی در ایران، برای سرمایه‌گذاری توتال در ایران ایجاد نگرانی کرده است یا خیر، می‌گوید: به این پرسش هم نمی‌توانم پاسخ بگویم؛ زیرا سبب می‌شود رقبا قیمت‌های نرخ خوراک خود را پایین‌تر از ما اعلام کنند. در صنعت ما رقابت‌ بسیار زیاد است و همین‌طور ریسک در این صنعت هم بالاست.

‌ریسک حضور در ایران را می‌پذیریم
او می‌افزاید با اینکه درآمدهای بالا، رابطه مستقیمی با ریسک یک کمپانی دارد. صنعت نفت و گاز به علت تحولات بالایی که در سطح جهانی دارد، بسیار ریسک‌پذیر است. توتال نمی‌تواند تنها روی سود یک بخش تمرکز کند و باید ریسک آن را نیز در نظر بگیرد. اما به دلیل حجم بالای ذخایر گاز ایران حاضر است ریسک‌ها را بپذیرد. درباره صادرات گاز ایران می‌گویم که با توجه به حجم ذخایر ایران بسیار اندک است و بیشتر تولیدات گاز در ایران صرف مصرف داخلی می‌شود. از او می‌پرسم آیا حضور توتال در صنعت گاز ایران، می‌تواند تأثیری در افزایش صادرات ایران داشته باشد یا خیر، می‌گوید: توتال یک کمپانی بین‌المللی است و در سیاست‌های داخلی یک کشور دخالت نمی‌کند و ایران باید نیازهای خود را اعلام کند و ما به نیازهای ایران پاسخ می‌دهیم.

صادرات اندک ایران به ترکیه و دیگر کشورها نسبت به حجم ذخایر گازی ایران بسیار کم است که ایران می‌تواند این صادرات را از طریق لوله گاز یا ال‌اِن‌جی انجام دهد. توتال دانش و تخصص هر دو بخش را دارد. او به پرسش «شرق» درباره اینکه برای صادرات گاز ایران، استفاده از روش خط لوله که در روابط سیاسی کشورها نیز نقشی اساسی دارد، بهتر است یا تمرکز بر صادرات به‌صورت ال‌اِن‌جی‌، چنین پاسخ می‌دهد: توتال در هر دو بخش تخصص دارد و این دو بخش هر کدام ویژگی‌های مثبت و منفی دارد، اما باید در نظر گرفت که وقتی خط لوله بین دو کشور برقرار می‌شود، معمولا روابط سیاسی بین دو کشور از قبل ایجاد شده که این مسئله تفاوت اصلی این روش با روش صادرات با گاز مایع است.