در دهه های اخیر استفاده از آب معدنی در بین افراد بسیار شایع شده است.چرا که مردم معتقدند در آب های بسته بندی شده مواد معدنی وجود دارد که برای سلامتی مفید هستند و از نظر سلامتی هم مشکلی ندارند.
به گزارش دکترسلام، در دهه های اخیر استفاده از آب معدنی در بین افراد بسیار شایع شده است.چرا که مردم معتقدند در آب های بسته بندی شده مواد معدنی وجود دارد که برای سلامتی مفید هستند و از نظر سلامتی هم مشکلی ندارند.اما آیا به راستی استفاده از آب های معدنی نسبت به آب های آشامیدنی ارجحیت دارند؟
شایعاتی که در مورد آلودگی های آب لوله کشی منتشر می شود یا اخباری که در رسانه در مورد آلودگی آب سدها و رودخانه ها با فاضلاب ها و مواد سوختی به گوش می رسد از یک طرف و کیفیت پایین آب بعضی از شهرستان ها به دلیل وجود املاح و رسوبات موجود در آب که لایه ای از رسوب در کتری و سماور ها به جا می‌گذارند و اخیراً وجود نیتریت و نیترات در آب شرب از جمله دلایل تمایل مردم به مصرف آب بسته بندی می باشد.
دسترسی آسان، سهولت حمل و نقل، هزینه ی پایین و طعم و مزه مناسب بطری های آب نیاز به هرگونه تبلیغ این آشامیدنی را در رسانه‌ها از بین برده است.
بطری های آب موجود در بازار حاوی دو نوع آب آشامیدنی یا معدنی می باشند. طبق تعریف موسسه استاندارد آب آشامیدنی، آب گوارایی است که عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آن در حدی باشد که مصرف آن عارضه سوئی در کوتاه مدت و یا در بلند مدت در انسان ایجاد نکند.
انجام جابجایی قبل از بسته بندی و پالایش آب آشامیدنی قبل از بسته بندی طبق استاندارد ملی ایران بلامانع می باشد. بسیاری از بطری ها یا ظروف بزرگ آب بسته بندی در مراکز فروش، حاوی آب آشامیدنی می باشند که خریداران بدون توجه به مندرجات روی بسته بندی آن را به جای آب معدنی خریداری می کنند.
مخاطرات موجود در آب
مواد شیمیایی شامل سموم و باقیمانده آفت کش ها، فلزات سنگین، فلوئور، نیترات، نیتریت، سختی کل، کلسیم، منیزیوم، منگنز، آهن، روی، سولفات، کلرور و آمونیاک باید در آب آشامیدنی، بسته بندی و لوله کشی شهری در حدی باشد که با مصرف دو نیم لیتر آب روزانه در یک فرد 70 کیلویی، سلامت او به خطر نیافتد. تاثیر نیترات موجود در آب آشامیدنی بر سلامت اولین بار در یک مقاله علمی پس از مشاهده سیانوز در اطفال گزارش شد. علت این مشکل استفاده از آب حاوی نیترات در تهیه غذای اطفال بود. طبق بعضی از گزارشات نیترات موجود در آب آشامیدنی عامل سقط جنین خود به خودی و نقایص جنین است.
نیترات در خاک های حاوی باکتری های تثبیت کننده نیتروژن، گیاهان در حال پوسیدن، کود حیوانی وجود دارد. کودهای نیتروژنه، صنایع و اتومبیل های تولید کننده نیتروژن از دیگر منابع نیترات می‌باشند.
نیترات به خاک نفوذ کرده و برای ده ها سال در آب های سطحی باقی می ماند. چاه های تامین کننده آب با عمق کمتر 30 متر، منبع مهم آلودگی آب به نیترات می‌باشند. نیترات محصول نهایی تثبیت هوازی ترکیبات نیتروژن دار و به عنوان پایدارترین ترکیب اکسیژن دار آنها محسوب می‌شود مقدار زیاد در آب محلول است.
از نظر شیمیایی این ترتیب واکنش پذیر نبوده و تنها میکروب‌ها قادر به احیای آن به نیتریت هستند. تخلیه حجم انبوهی از فاضلاب های کشاورزی و یا جاری شدن شیرابه های زباله مهمترین منبع ورود نیترات به آبهای سطحی محسوب شده و غلظت نیترات را در آب های سطحی تا چندین برابر مقدار آن در آب های زیرزمینی افزایش می دهند.
به گفته ی پزشکان نیترات برای انسان سمی نیست و به آسانی در بدن جذب و از آن دفع می شود اما عوارض سوء نیترات در انسان تنها در نتیجه احیای آن به وسیله ی باکتری های دستگاه گوارش و تبدیل آن به نیتریت روی می دهد.
نیتریت می‌توانند هموگلوبین خون را اکسید کرده و به مت هموگلوبین تبدیل کنند این ماده عمل اکسیژن رسانی به بدن را مختل می‌کند همچنین نیتریت با بعضی آمین ها و آمید های بدن آمیخته شده و باعث پیدایش نیتروزامین که ماده ای سرطان زا است، می شود. فلوئور نیز از عناصر مهم موجود در آب می باشد.
اهمیت بهداشت دهان و دندان بر کسی پوشیده نیست و تدابیر زیادی جهت جلوگیری از پوسیدگی دندان ها و سلامت آنها انجام می شود. آب های حاوی فلوراید در این میان سهم بسزایی دارند. با این حال وجود مقادیر زیاد فلوراید در آب سبب ایجاد لکه هایی در دندان، سختی استخوان، کلسیتی شدن لیگامنت ها و بیماری فلوروزیس می شود. جذب روزانه ی کلسیم کافی، از راه خوردن و آشامیدن، نقش مهمی در سلامت استخوان‌ها دارد و کمبود کلسیم ابتلا به استئوپروز است.
آبهای معدنی و آشامیدنی حاوی مقدار متفاوتی کلسیم می باشند که می‌تواند در سلامت انسان همچنین اثرگذاری داروهای گروه bisphosphonate و بیماران کلیوی موثر باشد. مصرف آبهای بسته‌بندی در سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته است. بنابر این توجه به کیفیت شیمیایی و قابلیت مصرف آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
تفاوت آب و آب معدنی
طبق تعریف موسسه استاندارد آب معدنی طبیعی، آبی است که با آب آشامیدنی به دلایل زیر قابل تشخیص است:
آب معدنی محتوای املاح معدنی خاص و کمیاب می باشد. از منابع طبیعی مانند چشمه نقاط حفاری شده از سفره‌های آب زیرزمینی به دست می آید و کلیه اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از هرگونه آلودگی یا تاثیرات خارجی روی کیفیت آن باید انجام گیرد. ترکیبات آن در فصول مختلف سال از ثبات نسبی برخوردار است. تحت شرایطی که ویژگی‌های آن تغییر نکند جمع آوری می شود. در نزدیک ترین محل ممکن به سرچشمه آب، تحت شرایط بهداشتی خاص، بسته بندی می شود.
هیچ‌گونه فرایند پالایش، به جز جداسازی اجزاء ناپایدار مثل ترکیبات محتوی آهن، منگنز، سولفور و آرسنیک روی آب معدنی صورت نمی‌گیرد. جداسازی اجزای ناپایدار باید تحت شرایطی انجام شود که در میزان ترکیبات آب معدنی، تغییر اساسی ایجاد نشود.
آب معدنی طبیعی باید در ظروف تمیز و غیر قابل نفوذ بسته بندی شود. ظروف شیشه ای مورد استفاده در بسته بندی آب های معدنی باید با استاندارد ملی مطابقت داشته باشد. ظروف یکبار مصرف برای بسته بندی آبهای معدنی باید از نوع مجاز برای مواد غذایی باشد. ظرفیت مجاز ظروف حداکثر 5 لیتر می‌باشد. با توجه به نگرانی هایی که در مورد ارتباط جنس بطری ها و خطر ابتلا به سرطان وجود دارد توصیه می‌شود از منجمد کردن بطری ها قبل از مصرف آن خودداری و پس از مصرف محتوی آن از پر کردن و استفاده مجدد در دفعات زیاد خودداری نمایید.
برچسب گذاری
عبارت آب آب معدنی یا آشامیدنی بر روی بسته‌بندی، شماره پروانه ساخت از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سری ساخت، زمان ماندگاری یا تاریخ انقضاء، شرایط نگهداری مناسب (مثلا نگهداری دور از نور خورشید) باید بر روی برچسب بسته بندی درج شود.
ذکر خواص درمانی تحت هر عنوان و استفاده از هرگونه تصاویر یا عبارت گمراه کننده بر روی برچسب بسته بندی ممنوع است.
نتیجه
وجود املاح معدنی خاص و عناصر کمیاب تنها در آب معدنی متصور است و بنابر این هنگام خرید به تفاوت آب معدنی و آشامیدنی توجه کنید. وجود فلزات سنگین و آلودگی‌های شیمیایی در انواع آبها ممکن است وجود داشته باشد.گاها لوله کشی های فرسوده و زنگ زده داخل منازل منبعی برای افزودن بعضی از آلودگی ها به آب شرب می باشد.
نوشیدن آب بسته بندی در سفرهای شهری و بین شهری جهت رفع تشنگی و تامین آب و املاح بدن توصیه می شود و از نوشیدن نوشیدنی های رنگی فاقد شماره پروانه ساخت از وزارت بهداشت که حاوی رنگهای مصنوعی و انواع آلودگی‌های میکروبی می باشد و به جای آب میوه، به فروش می‌رسد اکیدا خودداری نمایید.
قبل از خرید آبهای بسته‌بندی، کیفیت ظاهری آن را از بیرون بسته‌بندی بررسی نمایید تا از عدم وجود اجسام خارجی، جلبک و کدورت رنگ آب در این بطری ها مطمئن شوید.
