حمید حیدرپناه*؛ این روزها پدیده ی «ترامپیسم» و بحث و تحلیل در خصوص رییس جمهور جدید امریکا به عنوان یکی از سوژه های اصلی دنیا تبدیل شده و به نظر می رسد جهان وارد فضای جدیدی شده که در دهه های اخیر آن را چندان تجربه نکرده است.
رییس جمهوری که از همان دوران تبلیغات انتخاباتی و رقابتش با کلینتون با حاشیه های زیادی که ایجاد کرده بود، یکی از پرچالش ترین رقابت ها را رقم زد و پیروزی غیرمنتظره اش نویدبخش اتفاقات خاص تری بود.
از اعتراض های داخلی و خارجی به انتخابش تا تظاهرات میلیونی مردم آمریکا در مراسم تحلیف و شروع طوفانی که در انتخاب چهره های خاص در پست های کلیدی داشت و البته امضای دستورات اجرایی جنجالی!!
البته با وجودی که بسیاری در تحلیل هایشان معتقد بودند، احتمالاً ترامپ رییس جمهور با ترامپ نامزد متفاوت خواهد بود و او با به دست گرفتن قدرت، شاید مشی آرام تری در پیش بگیرد، اما اقدامات اولیه و شروع طوفانی اش خلاف این پیش بینی ها را نشان داده است.
به هرحال در شرایطی که دنیا در عصر جدیدش به سوی همگرایی بیشتر، قالب شدن گفتمان بر تقابل پیش می رفت، اقدامات دونالد ترامپ در نحوه‌ی برخورد با مهاجران و مشی نژادپرستانه مانند کشیدن دیوار در مرز مکزیک یا ممنوعیت ورود اتباع هفت کشور اسلامی، به نظر نمی رسد کنش هایی از این دست خاص این دوران باشد و بیشتر به رفتارهای سردمداران جنگ های جهانی و تا حدودی رفتارهای نژادپرستانه هیتلر شباهت دارد که موجبات واکنش جهانیان و حتی بسیاری از مردم آمریکا شده است.
اقدامی که علامت سوال های زیادی دارد از جمله مقایسه ی شرایط ایران با سایر کشورهایی که در این فهرست هستند و از همه مهم تر نبودن کشوری مانند عربستان که اتباعش از عوامل اصلی اقدامات تروریستی و خصوصاً حادثه ی 11 سپتامبر بودند.
طبیعی است در شرایط فعلی این اقدامات ترامپ، خصوصاً اقدامات ضدایرانی اش، موجب تغییر سرنوشت بسیاری از ایرانیان شده و به نوعی سردرگمی خاصی ایجاد کرده، در حال حاضر ایرانی های بسیاری در کشور آمریکا اقامت دارند که خیلی از آنها سالهای ابتدایی ورودشان، رنج ها و دشواری های مهاجرت را تحمل کرده تا به ثبات و جایگاهی در آن جامعه از لحاظ شغلی و تحصیلی برسند، به صورت سالانه به کشور تردد و با اقوام دیدار می کنند، بسیاری از اموراتشان را در ایران پیگیری می کنند و به یکباره با یک امضای ترامپ، بسیاری از برنامه های آنان دچار اختلال می شود و از همه دشوارتر، تحمیل نوعی بی ثباتی و احساس بلاتکلیفی در سرنوشت و آینده شان است که سرشار از ابهام و علامت سوال شده است.
اما سوال اساسی این است که در شرایط فعلی چه باید کرد؟ در این خصوص کارشناسان و تحلیلگران نظرات گوناگونی دارند که بسیاری از آنها خواستار اقدام فوری و مقابله به مثل ایران هستند و ما هم ورود اتباع آمریکا را ممنوع و صدور روادید را محدود و از این طریق جواب محکمی به این حرکت خصمانه آمریکا بدهیم، اما سوال این است که واقعاً اقدام متقابل تا چه حد در شرایط برابر است؟ یعنی مقایسه مسافرت ایرانی ها به آمریکا در مقابل سفر آمریکایی ها به ایران چه میزان است؟ جمعیت اتباع ایرانی ساکن در آمریکا در مقایسه با اتباع آمریکایی ساکن در ایران چقدر است؟
بنابراین درست است که این اقدام خصمانه‌ی ترامپ موجب خشم و دلخوری همه‌ی ایرانیان شده و به نوعی غرور ما را خدشه دار کرده اما عرصه دیپلماسی و روابط بین الملل، عرصه ی احساسی عمل کردن نیست و به تعبیر «ماکس وبر»، لازم است از کنش احساسی به سمت کنش عقلانی حرکت کنیم و البته شاید اندکی صبر و سکوت در برابر این اقدام سریع و عجولانه کارساز باشد.
البته این اقدام با وجود همه ی تلخی هایش یک اتفاق جدید و شیرین را رقم زده و آن هم ابراز همدردی و هم سو شدن بسیاری از جهانیان با ماست که مردم و فعالان اجتماعی با برگزاری راهپیمایی، نویسندگان و اندیشمندان با نوشته ها و تحلیل های خود و بسیاری از سیاست مدارن با سخنرانی ها و واکنش های شان، این اقدام ترامپ را به اشکال گوناگون محکوم نموده و حتی خود مردم آمریکا که اکثراً مهاجرند و می دانند که شخص ترامپ هم یک آمریکایی الاصل نیست و مادرش یک مهاجر غیرقانونی آلمانی بوده است و البته بارزترین این واکنش ها، مخالفت برخی از قضات ایالت های آمریکا در نقض قانون ترامپ است و همچنین اقدام وزارت خارجه ی فرانسه در آسان تر نمودن صدور روادید برای ایرانیان است و احتمالاً در روزهای پیش رو هم شاهد واکنش های دیگری از این دست خواهیم بود.
بنابراین به نظر می رسد این اقدام عجولانه ی ترامپ، شرایط جدیدی برای ایران رقم زده و جهان در حال حرکت به سمت اجماع در مخالفت با دونالد ترامپ و سیاست های اوست و شاید شرایط به گونه ای پیش برود که شاهد تنبیه او از سوی جهانیان باشیم و خیلی لازم نباشد اقدامی ضربتی و رودرو انجام دهیم و با همه ی این ها، به نظر می رسد با انتخاب غیرمنتظره ی ترامپ شاهد تحولات غیرمنتظره ی دیگری در جهان پیش رو باشیم.
* روزنامه نگار و مدرس دانشگاه
