هر آن چه باید درباره سند 2030 بدانید

سخنگوی دولت با بیان اینکه هر آنچه رهبر معظم انقلاب، اعلام کنند برای دولت مطاع است پس از سخنان ایشان درباره سند 2030 نیز دولت هر چه هم که نبود و در واقع تلقی و ابهام بود آنها را متوقف کرد، الان ادامه این جارو جنجال‌ها به چه علتی است؟ اینکه به توضیحات مستند دولت، هیچ توجهی نمی‌شود و یک حرف را تکرار می‌کنند، جای تأمل دارد برخی 2030 را به عنوان سند امضا شده دولت معرفی می‌کنند در حالی که هیچ برگه‌ای درباره این موضوع امضا نشده و این سند صرفاً یک بیانیه قرائت شده در اجلاس یونسکو بود معاون وزیر آموزش و پرورش: ایران پیرامون 2030 از «حق تحفظ» استفاده رسمی کرد

به گزارش ایران، سند 2030 مطابق پیش‌نویس اهداف مختلفی را دنبال خواهد کرد که آموزش ابتدایی، آموزش متوسطه، سنجش و ارزیابی کیفیت و یادگیری، مراقبت اوان کودکی، آموزش پیش دبستانی و ابتدایی، آموزش فنّی و حرفه‌ای و مهارتی رسمی، آموزش عالی مهارتی متوسطه، آموزش فنّی و حرفه‌ای و مهارتی غیررسمی، دسترسی به آموزش عالی با کیفیت و برابر، کارآفرینی با تأکید بر کار شایسته، برابرسازی فرصت‌های آموزشی و اجتماعی برای زنان و دختران، دسترسی برابر اقشار آسیب‌پذیر به آموزش، آموزش دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، توسعه سوادآموزی و مقابله با کم‌سوادی، آموزش توسعه پایدار در آموزش ابتدایی و متوسطه با تأکید بر ایجاد هماهنگی بین بخشی، آموزش توسعه پایدار در آموزش‌عالی، آموزش سلامت و شیوه‌های زندگی‌سالم و بهداشتی، مدارس و تجهیزات آموزشی در سطوح ابتدایی و متوسطه، دانشگاه‌ها و نهادهای آموزش عالی، فناوری و تجهیزات آموزش‌های غیر رسمی مهارتی، توسعه همکاری‌های علمی و بین‌المللی در آموزش عالی، توسعه همکاری‌های بین‌المللی در آموزش مهندسی، توسعه همکاری‌های علمی و بین‌المللی در زمینه تربیت معلم، ارتباط با مراجع، اسناد کلان بالادستی و آموزش 2030، شاخص‌های آموزش 2030، آموزش 2030، ترویج هماهنگی، سیاستگذار، جامعه علمی و پژوهشی، انجمن‌های علمی و سازمان‌های مردم نهاد و آموزش 2030، اطلاع‌رسانی به دانشگاه‌ها و نهادهای آموزشی، نهادی و بین بخشی در ساختارهای دولتی، مطبوعات و آموزش 2030 و رسانه‌های جمعی و آموزش 2030 از دیگر موارد این سند اعلام شده است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی  چندی پیش در دیداری با فرهنگیان به موضوع پذیرش سند ۲۰۳۰ سازمان ملل و یونسکو از جانب دولت اشاره کردند و با انتقاد شدید از این موضوع گفتند: این سند و امثال آن، مواردی نیستند که جمهوری اسلامی ایران تسلیم آنها شود، و امضای این سند و اجرای بی‌سر و صدای آن قطعاً مجاز نیست و به دستگاه‌های مسئول نیز اعلام شده است. 

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تأکید کردند: به چه مناسبت یک مجموعه به اصطلاح بین‌المللی که تحت نفوذ قدرتهای بزرگ نیز قرار دارد، به خود حق می‌دهد که برای ملت‌هایی با تاریخ و فرهنگ و تمدن گوناگون، تکلیف معین کند. 

ایشان با تأکید بر اینکه اصل این کار غلط است، خاطرنشان کردند: اگر چنانچه با اصل کار نمی‌توانید مخالفت کنید، صراحتاً اعلام کنید که جمهوری اسلامی ایران در زمینه آموزش و پرورش، دارای اسناد بالادستی است و احتیاجی به این سند ندارد.

محمدباقر نوبخت نیز در گفت‌و‌گو با خبر آنلاین درباره تخریب‌ها و گمانه زنی‌های منتقدان دولت درباره بیانیه 2030 گفت: از اینکه هرچه توضیح داده می‌شود هیچ توجهی به توضیحات مستند دولت صورت نمی‌گیرد و یک حرف مجدداً تکرار می‌شود جای تأمل دارد. 

برخی 2030 را به عنوان سند امضا شده دولت یاد می‌کنند در حالی که هیچ برگه‌ای درباره این موضوع امضا نشده است، 2030 صرفاً یک بیانیه قرائت شده در اجلاس یونسکو بود. 2030 بیانیه‌ای همچون سایر بیانیه‌هایی است که قرائت می‌شود اما اگر از طرف دولتی مورد ابهام باشد آن دولت ابهام و نظر خود را مطرح می‌کند. از اینکه کسانی گزارش‌هایی را خدمت رهبر معظم انقلاب دادند و ایشان هم در جایگاه رفیع رهبری نظام هر آنچه اعلام کنند برای دولت مطاع است. 

معظم له همواره به مجریان تأکید می‌کنند مصالح ملی و ارزش‌ها را مورد توجه قرار دهند ما اینها را به دیده گرفتیم و به دیده خواهیم گرفت. بر همین اساس هر آنچه هم که نبود و در واقع تلقی و ابهام بود، دولت آنها را متوقف کرد الان این جارو جنجال‌ها به چه علتی دارد ادامه پیدا می‌کند. رسانه‌ها متن بیانیه 2030 را که دو صفحه بیشتر نیست منتشر کنند و در اختیار مردم قرار دهند. من نمی‌دانم نگاه لیزری بعضی‌ها چه چیزی در این دو صفحه بیانیه می‌بیند.

در رقابت‌های انتخاباتی آنچه بیش از هر کلید واژه دیگری بر سر زبان‌ها افتاد سند 2030 بود. مخالفان دولت از اجرای سندی در مدارس کشور خبر می‌دادند که برای مسئولان آموزش و پرورش هم جای تعجب داشت. منتقدان دولت در هیاهوی انتخابات مدعی شدند که در سند 2030 که ایران آن را پذیرفته، آموزش‌های جنسی شامل خودارضایی و همجنس‌گرایی در مدارس الزامی خواهد شد و حتی برخی پا فراتر گذاشتند و مدعی شدند که ارائه این آموزش‌ها با چاپ کتابی به نام «لک‌لکی در کار نیست» توسط آموزش و پرورش، در برخی مدارس شروع شده و بزودی فراگیر هم خواهد شد. 

برخی منتقدان این سند را پروژه نفوذ خواندند، تعدادی هم اعلام کردند تا زمانی که کشور گزینه هایی چون سند تحول بنیادین و نقشه جامع علمی   را دارد نیازی به سند 2030 یونسکو وجود ندارد. در ایام تبلیغات انتخاباتی، انتشار این شایعات فضای مجازی را آکند و باعث تشویش خانواده‌ها و ایجاد نگرانی بین آنها شد و دلخوری شدید فرهنگیان که به آنها اتهام ناروایی وارد شده بود را در پی داشت. 

مخالفان با چاپ تراکت‌هایی در تیراژ میلیونی و توزیع آن در مناطق مختلف بویژه در روستاها و نیز با سخنرانی‌های متعدد انتخاباتی و تبلیغات تلاش کردند تا نگرانی خانواده‌ها مخصوصاً خانواده‌های روستایی را تشدید کنند. تا جایی که رئیس جمهوری نسبت به این دروغ‌پردازی‌ها واکنش نشان داد و گفت به صورت ناروا و بدون هدف از دولت و سند 2030 یونسکو حرف نزنید.

حسن روحانی البته بعد از انتخابات ریاست جمهوری و در نخستین نشست مطبوعاتی خود درباره سند 2030 چنین گفت: بسیار متأسفم که کسانی در این انتخابات ازاین سند سوء استفاده کردند. من از تخریب و تهمت به خودم می‎گذرم، خدا هم از گناهان ما می‌گذرد، اما از اهانت به معلمان در قالب اعتراض به سند 2030 نمی‌گذرم. متأسفانه برخی به طلاب و مردم ما دروغ گفتند. 

من خودم طلبه بودم و در حوزه زندگی کرده‌ام و می‌دانم در حوزه زندگی کردن یعنی چی. برخی طلاب را تحریک کردند و به عنوان منادی اسلام به آنها بلندگو دادند تا به روستاها بروند و بگویند وا دینا وا اسلاما! در حرم حضرت علی(ع) هم وقتی برق کشیدند یک نفر سخنرانی کرد و گفت وا اسلاما که به اینجا سیم کشیدند. 

الان هم برخی به جای سیم 2030 را بهانه کردند که کار زشتی کردند. خدا ان‌شاء‌الله از گناهشان بگذرد و مردم هم بگذرند و معلمان ببخشندشان، اما من نمی‌گذرم.» پیش‌تر هم رئیس جمهوری در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرده بود بررسی مغایرت نداشتن این سند با ارزش‌های اسلامی و ایرانی در دستور کار شورا قرار گرفته و ابعاد موضوع برای تصمیم گیری‌های لازم مورد بررسی قرار گیرد.

البته در این میان کاربران فضای مجازی هم نسبت به این موضوع سکوت نکردند و در فضای مجازی مطالبی را درباره سند 2030 منتشر کردند که نشان می‌داد با موضوعاتی که دلواپسان مطرح کردند بسیار متفاوت بود. موضوعی که «مهدی نوید ادهم» دبیر شورای عالی آموزش و پرورش هم در گفت‌و‌گو به آن اشاره کرد و گفت: مسائل نادرستی را برخی افراد در زمان انتخابات مطرح کردند که این موضوعات را ما کاملاً تکذیب می‌کنیم؛ برخی آقایان اصلاً یکبار هم سند را نخوانده‌اند که چنین واکنشی نشان می‌دهند.

وی تأکید کرد: سند 2030 دقیقاً به همان موضوعاتی اشاره دارد که در سند تحول هم آمده است. همان‌گونه که می‌خواستیم نیروی انسانی، محتوای کتاب‌های درسی، شیوه ارزیابی و ساخت فیزیکی در تعلیم و تربیت را بر اساس سند تحول دگرگون کنیم در سند 2030 هم به توسعه آموزش برای همگان اشاره شده است.

نوید ادهم تأکید کرد: این سند نه برای ایران بلکه برای همه جهانیان و با فرهنگ‌ها و ادیان متفاوت طراحی شده و در آن به طور طبیعی حداقل‌های مشترک کشورها از نظر مذهبی و فرهنگی نهفته است لذا هر کشوری باید بر اساس مصالح و اسناد ملی خود آن را غنی و در چارچوب عمل مشترک ارائه کند. 

ایران هم با تطبیق آن با اسناد بالادستی که اشاره شد چارچوب عمل ملی را برای آن تدوین و چاپ کرد. او با اشاره به اینکه این سند اصلاً در دولت امضا نشد فقط دولت ساختار اجرایی آن را امضا کرد، گفت: شهریور ماه سال گذشته بود که آقای جهانگیری ساختار اجرایی این سند را با مسئولیت وزارت آموزش و پرورش امضا کرد و در نامه‌ای که به وزارت آموزش و پرورش ارسال شد تأکید شده بود که به منظور هماهنگی و ارائه راهکار‌های تحقق اهداف و تعهدات برنامه آموزش 2030 همسو با اهداف و تعهدات برنامه اهداف توسعه پایدار کار گروه ملی آموزش 2030 با مسئولیت وزارت آموزش و پرورش بدون گسترش تشکیلات سازمانی و با استفاده از امکانات و ظرفیت‌های موجود در آن وزارتخانه و با حضور دستگاه‌ها تشکیل شود.  

به طور کلی در تصویب «چارچوب اقدام آموزش 2030» یونسکو، از هیچ کشوری درخواست امضا نشده است. اصولاً در بین اسناد یونسکو به جز پیمان نامه‌ها که جنبه الزامی دارند، و باید به تأیید مجالس کشورها برسند، هیچ سند دیگری مورد امضای فیزیکی واقع نمی‌شود.

«چارچوب اقدام آموزش 2030» در امتداد برنامه «آموزش برای همه» قرار دارد که سابقه آن به سال 1990 بازمی‌گردد. برنامه «آموزش برای همه» طی سال‌های 2000 الی 2015 در جمهوری اسلامی ایران اجرا شد و کشور ما به دلیل دستاوردهای موفقی که در ارتباط با برخی شاخص‌های آن داشت، مورد قدردانی جهانیان قرار گرفت. پیش‌نویس اولیه «چارچوب اقدام آموزش 2030» در اجلاس مجمع جهانی آموزش که از تاریخ 19 الی 22 مه ‌2015 (30 اردیبهشت لغایت 2 خرداد 1394) در اینچئون کره جنوبی برگزار شد، ارائه شد. 

در این اجلاس علی اصغر فانی، وزیر وقت آموزش و پرورش، در رأس هیأتی شامل نمایندگان دستگاه‌های مختلف از جمله کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی و وزارت امور خارجه شرکت داشتند. با توجه به برخی ملاحظات و حساسیت‌های مهم موجود در سند، هیأت شرکت کننده از سوی کشورمان «تحفظ رسمی» جمهوری اسلامی ایران نسبت به کل سند را در جلسه ارائه کرده و این تحفظ در صحن اجلاس توسط وزیر آموزش و پرورش قرائت شد. 

ضمن آنکه پیش تر، کلیه نقطه نظرات کشورمان به صورت مکتوب به نماینده کشور مالزی به عنوان نماینده گروه آسیا و اقیانوسیه ارائه و تأکید شده بود تنها در صورت اعمال تغییرات مدنظر جمهوری اسلامی ایران است که کشورمان ارائه تحفظ نخواهد کرد. متعاقب اجلاس اینچئون، «چارچوب اقدام آموزش 2030» در اجلاس مقامات عالی‌رتبه آموزش جهان در حاشیه سی و هشتمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو (13 تا 15 آبان 1394) ارائه شد و به تصویب رسید. 

در اجلاس مزبور هیچ یک از کشورهای عضو یونسکو با سند فوق مخالفت نکردند و تنها وزیر وقت آموزش و پرورش کشورمان طی سخنانی بر ملاحظات جمهوری اسلامی ایران در این سند تأکید و بار دیگر متن «تحفظ» رسمی کشورمان در اجلاس اینچئون را عیناً قرائت و درخواست کرد این تحفظ در اسناد مربوطه اجلاس درج شود. متعاقباً نمایندگی کشورمان نزد یونسکو، مراتب را به طور رسمی و مکتوب به دبیرخانه اجلاس و دبیرخانه یونسکو ارسال کرد.

در چارچوب عمل به 2030 به واژه‌هایی همچون شهروند جهانی و برابری جنسیتی اشاره شده است که این مباحث از سوی برخی صاحبنظران و کارشناسان مورد نقد قرار گرفته است. مخالفان دولت عموماً اعلام کردند که این سند می‌خواهد مفاهیم غیر دینی را وارد مدارس کشور کند. 

آنها مدعی شدند دولت این سند را محرمانه امضا کرده است چرا که به گفته مخالفان این سند، آموزش‌های جنسی به صورت عیان و نیز آموزش همجنس‌گرایی در مدارس ابتدایی الزامی می‌شود. موضوعی که علی زرافشان معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش به آن واکنش نشان داد و گفت: وزارت آموزش و پرورش خلاف موازین شرعی و دینی عمل نمی‌کند و این موضوعات کذب است.

وی همچنین تأکید کرد: باوجود اذعان منتقدان به اینکه این سند توسط مراجع ذیربط تصویب نشده است، باید به این نکته تأکید کرد که اصلاً قرار نبوده است یک سند خارجی ترجمه و تصویب شود لذا فرآیند تدوین چارچوب یا برنامه عمل ملی انجام شده و در دستور کارگروه مربوطه قرار گرفته است.

وی گفت: ارائه رسمی حق تحفظ در اجرای ملی 2030 بر اساس اسناد اجلاس اینچئون کره جنوبی  حق جمهوری اسلامی ایران بوده است.

زرافشان به معنای برابری و عدالت جنسیتی که مورد انتقاد برخی‌ها قرار گرفته اشاره کرد و گفت: در سند کلمه عدالت و برابری بین تنها دو جنس فقط دختران و پسران به ایجاد فرصت‌های برابر آموزشی اشاره می‌کند و اساساً به مساوی بودن همه شرایط بین زن و مرد اشاره نمی‌کند و تعابیر به کار رفته برای جنس سوم از سوی برخی منتقدان اساساً جایی در برنامه ندارد و اشاره هم نشده است. همچنین در اصل سند خارجی هیچ اشاره‌ای به موضوع آموزش جنسی در دوره ابتدایی نشده است و مباحث مربوطه کذب محض است.

در بند 54 این سند اشاره مستقیم به انواع گروه‌های آسیب پذیر شده است. معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش  درباره این بند گفت: رفع کلیه تبعیض‌ها تنها به این گروه اشاره می‌کند و تفسیر منتقدان به گروه‌های همجنس‌گرا کاملاً غلط و دور از‌ شأن این سند بین‌المللی و همچنین موجب توهین به اکثر کشورهای دنیاست که این موضوع را پذیرفته‌اند. تعریف افراد آسیب پذیر نیز به معنای «افراد معلول، بومیان، اقلیت‌های قومی، نژادی و فقرا که نیازمند توجه ویژه و راهبردهای هدفدار» هستند در این سند قید شده است.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران در گفت‌و‌گویی با تسنیم نیز خطاب به منتقدان گفت:منتقدانی که می‌گویند یونسکو تحت فرمان امریکا و اسرائیل فعالیت می‌کند برای این صحبت دلیل بیاورند، بنده می‌گویم که بین 16 نهاد بین‌المللی ذیل سازمان ملل متحد، یونسکو از همه خوشنام‌تر است و از کشورهای عضو می‌خواهد تا مشاهیر و مواریث فرهنگی و معنوی کشور خود را در یونسکو ثبت کنند و ایران نیز برخی مشاهیر دینی، ادبی و تاریخی خود را در فهرست مشاهیر یونسکو ثبت کرده است.

نصیری قیداری افزود: بیانیه آموزش 2030 محصول مشارکت 196 کشور عضو یونسکو است و ایران نیز کاملاً هشیار در این مسیر حضور داشته است و هیأت‌های اعزامی شامل کارشناسان، وزرا و نمایندگان مجلس شورای اسلامی کشور در مراحل مختلف پیش‌نویس، تدوین و تصویب آن حضور داشتند و این هیأت‌ها در تدوین بیانیه 2030 کاملاً هوشمندانه حضور داشته‌اند. بیانیه 2030 با برنامه آموزش برای همه که از سال 2000 تا 2015 در همه کشورهای عضو از جمله جمهوری اسلامی ایران اجرا می‌شد، فرق چندانی ندارد. وی ادامه داد: تمام 6 موضوعی که در بیانیه آموزش برای همه وجود داشت در بیانیه 2030 هم آمده است فقط تجربیات 15سال گذشته و اینکه در کجاها اجرا نقص داشته شناسایی شده است و تلاش شده تا رفع شود. 

بیانیه آموزش برای همه 15 سال در ایران اجرا شد و هر سال نتایج به‌دست آمده به سازمان یونسکو ارسال و در گزارش جهانی چاپ شده است. اما در آن سال‌ها هیچ فردی بر آن نقدی و اعتراضی نکرد، مگر این بیانیه را یونسکو تهیه نکرده بود؟ مراحلی که کمیسیون ملی و وزارتخانه‌های ذی‌ربط در مورد آغاز برنامه آموزش برای همه در داخل کشور طی کرده‌اند عیناً در مورد بیانیه 2030 نیز طی شده است. هیچ کار جدیدی جز گرفتن حق تحفظ که از امتیازات روند اخیر است صورت نگرفته است. 

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران در بیانیه اینچئون 6 بار نظر داده است و برخی نظرات ما نیز مورد پذیرش قرار گرفته است از جمله در صفحه 50 نظر ایران آمده است مبنی بر اینکه باید به فرهنگ ملی کشورها در اجرای بیانیه 2030 توجه شود و کشورها بتوانند براساس فرهنگ ملی و آرمان‌های خود تصمیم بگیرند. 

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران عنوان کرد: بیانیه آموزش 2030 فقط یک بیانیه است و هیچ الزامی برای اجرای آن وجود ندارد و هیچ تعهدی برای کشورها ایجاد نمی‌کند، همچنین ایران به‌عنوان تنها کشور عضو یونسکو حق تحفظ برای خود در نظر گرفته است تا هر جای این بیانیه در تعارض با ارزش‌های دینی و ملی ما بود حتی در حد تعبیر و تفسیر آن را اجرا نکنیم. وی ادامه داد: کشورهای عضو یونسکو از ژانویه سال 2016 اجرای بیانیه آموزش 2030 را آغاز کرده‌اند ولی ما هنوز اجرا را شروع نکرده‌‌ایم، چراکه می‌خواستیم چارچوب عمل ملی را تهیه کنیم و براساس اسناد بومی تهیه‌شده برای سال‌های آتی اقدام کنیم.