بیننده تئاتر نباشید!برایان مایکل جنکینز، متخصص تروریسم و امنیت است. جنکینز در طول چهار دهه به دولت‌ها، شرکت‌های خصوصی، کلیسای کاتولیک، و کلیسای انگلستان در خصوص تهدیدات تروریستی توصیه کرده است. او با نیروهای ویژه گروه در جمهوری دومینیکن و با نیروهای ویژه در ویتنام خدمت کرده است. جنکینز، نویسنده کتاب‌های بسیاری ازجمله ملت شکست‌ناپذیر است. جنکینز می‌گوید: «آنچه تروریسم را از سایر خشونت‌ها جدا می‌سازد، این است که تروریسم متشکل از اعمالی است که برای جلب توجه افکار عمومی به شیوه‌ای دراماتیک انجام می‌شود و هراسی ایجاد می‌کند که از قربانیان واقعی آنها فراتر می‌رود. درواقع در نظر فرد تروریست، هویت قربانیان اغلب در درجه دوم اهمیت قرار دارد یا اصلا اهمیتی ندارد. تنها مردمی مهم هستند که این رخداد را تماشا می‌کنند. این تمایز بین قربانیان واقعی و مخاطبان هدف، نشان اصلی تروریسم است و آن را از سایر اشکال تعارض مسلحانه جدا می‌سازد. تروریسم تئاتر است!» ما نباید بیننده تئاتری باشیم که بازیگرانش سعی در تهییج ما دارند و بدین‌وسیله پیام خود را از طریق هیجانات ما به دیگران و سطحی عالی‌تر و عمومی‌تر انتقال می‌دهند. ما باید از بازی در زمین تروریست‌ها پرهیز کنیم و این جز با آگاهی میسر نمی‌شود.
چه کسانی آسیب‌پذیرترند؟می‌دانیم که از واژه «تروریسم» در فارسی با عنوان وحشت‌افکنی، دهشت‌افکنی و هراس‌افکنی یاد شده و به استفاده از خشونت یا تهدید برای دستیابی به اهداف سیاسی، مذهبی یا ایدئولوژیکی اشاره دارد. در برهه کنونی نیز تروریسم یکی از اصلی‌ترین عوامل تهدید جامعه به حساب می‌آید و سیستم قضائی بسیاری از کشورها این‌گونه اعمال را جرم در نظر می‌گیرد و در صورتی که تروریسم علیه غیرنظامیان به کار گرفته شود، جنایت جنگی به شمار می‌رود. اهمیت ترور و تروریسم در دنیای امروز آنچنان زیاد شده که شاخصی تحت عنوان شاخص جهانی تروریسم نیز برای آن تعریف شده و همه ساله مرکزی به نام موسسه اقتصاد و صلح وابسته به دانشگاه مریلند گزارشی مفصل را در رابطه با آن منتشر می‌کند. براساس گزارش سال ٢٠١٦ این موسسه، عراق، افغانستان، نیجریه و پاکستان به ترتیب بالاترین شاخص را از نظر میزان حملات تروریستی دارند و کشورمان ایران بعد از نام‌هایی نظیر بحرین، میانمار و سوئد در جایگاه ٤٧ جدول قرار دارد. ایران در محدوده قرمزرنگ قرار ندارد و این یعنی امنیت نسبی در کشورمان حکمفرماست. در تهیه این گزارش، عواملی نظیر کل تعداد حملات تروریستی در یک کشور، آمار کشته‌های حملات تروریستی در آن و شمار کل مجروحان حملات تروریستی در یک‌سال در نظر گرفته می‌شود. با استناد به آمار و ارقام منتشرشده توسط این موسسه که حاصل بررسی بیش از ١٦٣ کشور دنیاست، ترور و تروریست برخلاف باور بسیاری صرفا محدود به کشورهای توسعه‌نیافته یا خاورمیانه نیست و امن‌ترین قلمروها در قلب اروپا و حتی ایالات متحده آمریکا که مدعی مبارزه با تروریست است را هدف قرار می‌دهد.
آگاهی جز با آموزش میسر نمی‌شود«لوئی کپریولی» از اعضای سابق سرویس‌های امنیتی فرانسه درباره راه‌های مبارزه با تروریسم و پیشگیری از وقوع حملات تروریستی می‌گوید: «با تهدیدات تروریستی در اروپا زندگی خواهیم کرد. این تهدیدات تنها منشأ داخلی ندارد، بلکه از خارج نیز سرچشمه می‌گیرد. به خوبی می‌دانیم وضع عراق، سوریه یا سایر کشورها موجب شده که در اروپا نیز با تبعاتی روبه‌رو باشیم. تا زمانی که این مشکلات حل نشود، متاسفانه باید با تهدیدات تروریستی در اروپا زندگی کنیم.» به اعتقاد او، آموزش شهروندان خیلی مهم است: «باید برای معلمان و استادان دوره‌های آموزشی گذاشته شود. باید آنها هشیارتر باشند تا بتوان توجه‌ها را جلب کرد. همچنین باید به موقع هشدار دهند. بنابراین آنها باید آموزش لازم را ببینند. باید به لغزش‌های افراد در دوران نوجوانی توجه داشت. بدبختی که موجب این افراط‌گرایی شده است.» اما جدای از آموزش باید دید که تکنولوژی و ابزارهای در دسترس همگان که ما شهروندان عادی نیز به آنها دسترسی داریم، چگونه می‌تواند در خدمت تروریسم یا در جهت مقابله با آنان به کار گرفته شود؟
نقش انکارناشدنی شبکه‌های اجتماعیبه گزارش گروه ضد تروریستی Ghost Security داعش تقریبا از هر اپلیکیشن اجتماعی که به ذهنتان خطور کند برای برقراری ارتباط و اشتراک‌گذاری پروپاگاندای خود بهره می‌گیرد: توییتر، فیس‌بوک، اَپ‌های چت رمزگذاری شده نظیر تلگرام، Surespot و Threema و پلتفرم‌های پیام‌رسان نظیر Kik و واتس‌اَپ ازجمله اصلی‌ترین ابزارهای ارتباطی این گروه به‌شمار می‌روند. از دیگرسو، آنها ویدیوهای مربوط به حملات تروریستی و اعدام‌های وحشیانه خود را از طریق یوتیوب منتشر و برای تماس‌های مهم‌شان نیز از اپلیکیشن فوق‌العاده ایمن اپل موسوم به iMessage استفاده می‌کنند. البته لازم است خاطرنشان کنیم که طبق گزارش منتشر شده توسط فلش پوینت، شرکت اطلاعاتی فعال در زمینه امنیت سایبری، این گروه محصولات اندرویدی را نسبت به گجت‌های الکترونیک مبتنی بر iOS ترجیح می‌دهد. تلگرام و توییتر دو پلتفرمی هستند که امروز اصلی‌ترین رسالت خود، یعنی خبررسانی در کمترین زمان ممکن را به بهترین وجه ممکن به انجام رساندند و در نخستین دقایق از بروز این حوادث، ایرانیان را نسبت به وقوع آنها مطلع کردند، اما یکی از عواقب و پیامدهای این اطلاع‌رسانی گسترده، ترس و وحشتی بود که به خاطر ناامنی چند ساعته تهران به جان پایتخت‌نشینان و هموطنان‌مان در دیگر شهرها و استان‌ها افتاد. کاربران توییتر نیز با هشتگ TehranUnderAttack# حرف‌ها و شنیده‌های‌شان را در این رابطه به گوش جهانیان رساندند و برخی با هشتگ We_are_together# یا (در کنار همیم) در اقدامی نیکو یکدیگر را دعوت به آرامش کردند.
وظیفه رسانه‌ای «ما»در بحران‌هایی که جنبه ملی دارد، رسانه‌ها در جهت ایجاد بسیج ملی نقش دارند و از این‌رو در مواردی مجاز، حتی موظف هستند که از برخی اصول مربوط به رعایت بی‌طرفی در گزارش‌های خبری عدول کنند و قواعد معنوی و اخلاقی را برتر بشمارند. این تخطی باید بین رسانه‌های مختلف همخوان باشد، اما این بدان معنی نیست که دولت، رهبریِ رسانه‌ها را در چنین روزهایی در دست می‌گیرد، بلکه کارکنان رسانه‌ها باید خود برای مواجهه با چنان وضعی از پیش آموزش‌هایی منظم و مرتبط دیده باشند تا همراه و همگام با مسئولان دولتی و نهادهای مدنی به نیاز وحدت ملی پاسخ دهند و محصول کار آنها در روزهای پرآشوب و بحرانی موجب چنددستگی و تفرقه افکار نشود.
روزنامه‌نگار در مقابله با اوضاع و احوال بحرانی به چه آمادگی‌های عملیاتی، روانی و اخلاقی نیازمند است و هیأت تحریریه چه نقشی دارد؟ طبیعت بحران بداهه را اقتضا می‌کند، اما برای بداهه هم باید آمادگی داشت. در روزگار بحران نیز روزنامه‌نگار از هر دو گونه مهارتی که می‌باید برای آن تربیت شده باشد، استفاده می‌کند:
۱- کشف (heuristics)، شمّ، (intuition)، خلاقیت لحظه‌ای (illumination)
۲ - )عملیات منظم و گام به گام با شیوه‌های از پیش اندیشیده شده (algorithm)
به عبارت دیگر روزنامه‌نگار از لحاظ توانایی‌های عملیاتی و روانی برای دادن پوشش خبری به اوضاع و احوال بحرانی، هم از لحاظ فردی و هم از لحاظ کار در گروه، چه تربیت‌هایی باید داشته باشد؟
ما باید مانند مردم وظیفه خود را بشناسیم. همان‌طور که دکتر ضیایی، رئیس جمعیت هلال‌احمر از همزمانی آمادگی نیروهای واکنش سریع با آمادگی همه مردم سخن گفت، به نظر می‌آید که ما رسانه‌ای‌ها هم باید آماده باشیم. این آمادگی جز با آموزش و آگاهی و آگاهی‌رسانی میسر نمی‌شود.
