از هفته‌هاي گذشته خبرش همه جا پيچيد. سؤالات امتحان نهايي کلاس سوم دبيرستان لو رفته، بچه‌ها خريده‌اند و فراواني خريد و فروش به حدي بوده که بتوان آن را به عنوان يک مشکل پيچيده نگاه کرد.
به گزارش شرق، مسئله خريد و فروش سؤالات به امسال بازنمي‌گردد. سال گذشته سر افشاي سؤالاتت درس آمادگي دفاعي هم قضيه به قدري جدي شد که پاي پليس فتا به ماجرا باز شد. قصه هم از کانال‌هاي تلگرامي شروع مي‌شد، يکي، دو ساعت قبل از امتحان کانال مدعي بعد از گرفتن پول از دانشآموزان سؤال‌ها را در اختيارشان قرار مي‌داد.
يك ساعت قبل از امتحان، يعني درست همان زماني که سؤالات براي رسيدن به مدارس از منطقه قرنطينه خارج مي‌شوند، درست همان وقت بود که سؤالات به دست بچه‌ها رسيد.
امسال هم دوباره کانال‌هاي تلگرامي با ميانگين قيمتي ١٠٠ تا ١٥٠ هزارتومان سؤالات چهار درس را در اختيار دانشآموزان قرار دادند. کانالي با عنوان فروش امتحانات نهايي ٩٦، به دانشآموزان اطمينان داده بود: «طبق گزارشات رابط‌هامان همه چيز دارد روال عادي خود را طي مي‌کند؛ جاي هيچ‌گونه نگراني از جانب شما دانشآموزان نيست».
امتحان نهايي در پايان خرداد هر سال به صورت هماهنگ و کشوري برگزار ميشود و در سال‌هاي گذشته که بحث تأثير ٣٠درصدي معدل سال آخر دبيرستان بر کنکور داغ و جدي شده، حالا ماجراي خريد و فروش سؤالات کنکور نيز با يک درجه تنزل به سطح دبيرستان‌ها هم رسيده است. دانش‌آموزاني که تمام سرنوشت آينده‌شان را در گرو دکتر و مهندس‌شدن ميبينند، حالا براي خريدن سؤال‌هاي دبيرستان سر و دست مي‌شكنند.
فارغ از آسيب‌شناسي اين ماجرا که صرف رفتن به مدارس درجه يکي که هزينه ٩ ماه تحصيل در آنها حداقل ١٥ ميليون تومان آب مي‌خورد و گرفتن معلمان خصوصي کنکوري که هر کدام براي ٤٥ دقيقه آموزش خصوصي، جلسه‌اي ٥٠٠ هزار تومان از دانش‌آموز دريافت مي‌کنند، اما با اين حال باز هم دانشآموزان براي موفقيت به دنبال خريدن سؤالات هستند.
رسيدن به اين ماجرا که راه ميان‌بر سؤال‌خريدن، اولين فکري است که به ذهن دانشآموزان براي موفق‌شدن مي‌رسد، بسيار تلخ است. اما دغدغه بعضي از بچه‌ها صرفاً خريد و فروش سؤالات نيست. مثل بچه‌هاي سمپاد که گروهي به روزنامه «شرق» آمدند. با کلي سند و مدرک از اتفاقي که تجربه کرده بودند.
برخلاف ادعاي مسئول مركز سنجش آموزش‌وپرورش که ادعا مي‌کند سؤالات امتحان نهايي پنج دقيقه پيش از امتحان در اختيار دانشآموزان قرار گرفته، آنها از لورفتن سؤال‌ها حداقل يک ساعت پيش از امتحان خبر مي‌دهند.
در روزهاي اولي که خبر خريد و فروش سؤالات رسانه‌اي شد، عبدالرسول عمادي، رئيس مرکز سنجش وزارت آموزش‌وپرورش با اعلام اينکه گزارش رسمي درباره لورفتن سؤالات امتحانات نهايي وجود ندارد، درباره کانال‌هاي مدعي انتشار سؤالات امتحاني نيز عنوان کرد: اين کانال‌ها و صفحات کاملا شيادي است و از شرايط زمان امتحانات دانشآموزان سوءاستفاده مي‌کنند؛ چرا‌که امتحانات نهايي از ضريب امنيت بالايي برخوردار بوده و احتمال لو رفتن سؤالات صفر است.
اما اظهارات نمايندگان مجلس متفاوت بود، جبار کوچکي‌نژاد، نماينده کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي با اعلام اينکه احتمال برگزاري مجدد امتحاناتي که شائبه در آن ايجاد شده، وجود دارد و همچنين با تأييد انتشار سؤالات عنوان کرد: «براساس گزارش پليس فتا و گزارش‌هايي که به کميسيون واصل شده و شهادت اولياي دانشآموزان مشخص شد که سؤالات امتحانات دوره متوسطه افشا شده است.
پليس فتا هم با درگير‌شدن در اين ماجرا، تاکنون هشت نفر را دستگير کرده، ولي سؤالات فروخته‌شده را مغاير با سؤالاتي دانسته است که در آزمون اصلي عرضه شده است». با وجود اين وزارت آموزش‌وپرورش همچنان معتقد است که لورفتن سؤالات به‌گونه‌اي اتفاق نيفتاده که بشود جلسات امتحان را مجددا برگزار کرد.
اما روايت دانشآموزان مدارس سمپاد متفاوت است. گروهي به روزنامه «شرق» آمده‌اند و درباره مشکل‌شان حرف مي‌زنند. آنها کلاس سوم دبيرستان هستند و از مدرسه علامه حلي و فرزانگان يک، به دفتر روزنامه آمده‌اند.
يکي از آنها مي‌گويد: «چون سمپادي بوديم، طبيعتا دنبال سؤالات دروس عمومي بوديم. دو درس زبان فارسي و عربي را خريديم. ما از اول پاس‌كردن درس‌هاي عمومي برايمان دشوار بود. بچه‌هاي سال‌بالايي مدرسه به ما گفتند که يک منبع پيدا شده که سؤالات را دارد. نشان به آن نشان که سؤالات بچه‌هاي سال چهارم هم لو رفته بود».
يکي از دخترهاي رشته تجربي مدرسه فرزانگان مي‌گويد: «ساعت دو نيمه‌شب پيش از امتحان، سؤالات منتشر شد. صبح ساعت هشت هم امتحان داشتيم. يک‌سري از بچه‌ها سؤال‌هاي ديني را گرفتند. ولي سؤال‌هاي ديني مهر نداشتند، صرفا يک‌سري سؤال و جواب بودند و همان‌ها در امتحان آمد.
يکي ديگر از بچه‌ها ادامه مي‌دهد: «همين اتفاق سر امتحان ادبيات هم افتاد. سر امتحان‌هاي ديگر هم جسته و گريخته خبرش مي‌آمد و بچه‌هاي ما ادعا مي‌‌کردند که سؤالات را دارند. من که رشته‌ام رياضي بود، سؤالات امتحان زمين‌شناسي را داشتم. ساعت شش صبح سؤالات به دست ما مي‌رسيد. آن‌قدر هم فروشنده‌ها از سؤال‌هايشان مطمئن بودند که به ما مي‌گفتند بعد از امتحان پول را پرداخت کنيد. همه آنها هم بعد از امتحان و لورفتن سؤالات مي‌گفتند پليس فتا ردمان را گرفته و کانال را مي‌بستند.
با‌اين حال بعد از آخرين امتحان پليس فتا گفت سؤالي لو نرفته و آموزش‌وپرورش هم شکايتي بر اين مبنا نداشته است. در‌حالي‌که وقتي من و يکي از همين بچه‌ها پيش آقاي عمادي رفتيم، به ما برگه‌هاي شکايت را نشان دادند که از همه شهرها نسبت به خريدوفروش سؤالات شکايت داشته‌اند».
بچه‌هاي سمپاد مي‌گويند سؤالات درس‌هاي عربي، زبان فارسي، زمين‌شناسي و ديني را خريده‌اند و مبلغي متغير بين ١٠٠ تا ٢٠٠ هزار تومان را بين خود تقسيم کرده‌اند. اين بچه‌ها مي‌گويند مسئولان مرکز سنجش وزارت آموزش‌وپرورش به آنها گفته‌اند کارکنان اين سازمان سؤالاتی را که شب در پرينتر بودند تا براي روز بعد پرينت گرفته شوند، برداشته‌اند و منتشر کرده‌اند و همان شب سؤالات منتشر شده بود.
يکي از بچه‌ها مي‌گويد: جالب اين بود که سردرس زبان فارسي و زمين‌شناسي، سؤالات لورفته مهر و واترمارک هم داشت و رويش نام منطقه ٢ حک شده بود.
نگراني بچه‌ها از اين است که خريدوفروش سؤالات در سطح گسترده اتفاق افتاده. تأثير مثبت ٣٠درصدي در کنکور باعث ميشود به آنها که به قول خودشان تمام زندگي‌شان صرف درس‌خواندن شده است، براي دانشگاه‌رفتن اجحاف شود.
يکي از آنها مي‌گويد: «نتيجه امتحان نهايي فقط در رتبه زير هزار تأثيري ندارد. ما اين همه سال درس خوانده‌ايم. از اول دبستان براي ما ارزش بوده و حالا وضعيت ما تحت‌الشعاع قرار مي‌گيرد. از طرفي اينها دروغ مي‌گويند؛ مي‌گويند سؤال‌هاي زبان فارسي لحظه امتحان لو رفته؛ اما اين ماجرا حقيقت ندارد. ما فقط سه درس را داشته‌ايم، همه مدارس اين سؤالات را داشته‌اند. ما با بچه‌هاي مدارس ديگر هيچ ارتباطي نداريم؛ اما خبر داريم که مدارس شمال شهر تهران و مدارس دولتي معروف همه سؤالات را داشته‌اند و البته در شهرستان‌ها هم وضع به همين منوال بود».
عبدالرسول عمادي، رئيس مرکز سنجش وزارت آموزش‌وپرورش در گفت‌وگو با «شرق» با رد اين ادعا که سؤالات دو ساعت قبل از شروع امتحان منتشر شده است، مي‌گويد: «سؤالات پنج دقيقه پيش از امتحان منتشر شده بود و در چنين ساعتي احتمال سوءاستفاده از آن بسيار محدود است».
وي با رد تخلف گسترده تأکيد کرد: «اگر دانشآموزان مدارک مستدلي مبني بر ادعاي خود دارند، با حضور در مرکز سنجش آموزش‌وپرورش اين مستندات را در اختيار ما قرار دهند. ما حتما پيگيري مي‌کنيم».
وي در پايان خاطرنشان کرد: «افرادي که از سوی پليس دستگير شده‌اند، سؤالات جعلي به مردم مي‌فروختند و کلاهبردار بودند و اگر دانش‌آموز مال‌باخته‌اي وجود دارد که پول داده، بايد شکايت کند. ما به لحاظ حقوقي شاکي کلاهبرداران نيستيم؛ زيرا سؤالات واقعي ما را نفروخته‌اند بلکه اقدام به جعل کرده‌اند و مال‌باختگان بايد مراجعه کنند و پيگير حقشان شوند.
سؤالات واقعي که به صورت محدود در فضاي مجازي منتشر شد، درست در زماني رخ داد که دانشآموزان سرجلسه امتحان بودند و از نظر ما تأثيري روي روند کلي امتحان نداشته و امکان سوءاستفاده از اينها ١٠ دقيقه قبل از شروع امتحان وجود نداشته است».
دانشآموزان مؤکدا مي‌گويند درباره اين تخلفات در مرکز سنجش وزارت آموزش‌وپرورش صحبت کرده‌اند، اما کسي پاسخ‌گوي آنها نبوده است.
دکتر هامون سبطي، کارشناس آموزشي در گفت‌وگو با «شرق» با نگاه کارشناسي به اين اتفاق، مي‌گويد: «درباره خريدوفروش سؤالات امتحان نهايي، سال گذشته هم صحبت‌‌ها زياد بود و اين مسئله تأييد شد و همان زمان نيز در نامه‌هايي به نمايندگان مجلس اعلام کرديم اگر به ماجراي دخالت سؤالات امتحان نهايي در نتيجه کنکور رسيدگي صحيح نشود، اين ماجرا تبديل به معضلي اخلاقي و فرهنگي و سپس مشکلات آموزشي خواهد شد.
اين باعث ميشود باوجود کارشکني‌هاي فراوان، تصميم بر اين شود که تأثير معدل بر کنکور به صورت مثبت اعمال شود نه منفي. امسال هم تقريبا همه دانشآموزان توانسته‌اند بخشي از سؤالات را داشته باشند. تقلب‌هاي قبل از برگزاري امتحان دلايل زيادي دارد، ازجمله اينکه امتحان‌گيرندگان انگيزه زيادي براي برگزاري امتحان ندارند، يا اينکه بچه‌ها در امر تقلب زرنگ شده‌اند؛ اما علت اصلي، همين جو به‌وجودآمده درباره تأثير معدل نهايي در کنکور سراسري است.
واقعيت اين است که اين مدل خيلي تأثيرگذار نيست. بچه‌هايي که دنبال رشته‌محل‌هاي خاص هستند و در واقع رتبه‌هاي کنکورشان بين چهار تا پنج هزار يا کمتر باشد، به‌ويژه دانشآموزان سمپاد، چه مدلشان ٢٠ باشد چه ١٦، نمرات نهايي‌شان تأثيري در کنکور ندارد».
وي افزود: «اثبات اين دعا يک دليل رياضي ساده دارد. سال گذشته که تقلب‌ها به اين گستردگي هم نبوده، حدود چهارهزارو ٥٠٠ معدل ٢٠ از سوي آموزش‌وپرورش به سازمان سنجش معرفي شد؛ بنابراين اگر بخواهيم معدل تا هزارو ٥٠٠ نفر اول را در نظر بگيريم، بايد بگوييم ما چهارهزارو ٥٠٠ رتبه يك داريم؛ بنابراين کسي که رتبه‌اش چهار هزار است و معدلش ٢٠، کمک چنداني به او نمي‌کند و معدلش ١٩ هم باشد مشکلي برايش ايجاد نمي‌شود».
وي در پايان تصريح کرد: «اين ماجرا پايه‌هاي پاک‌دستي و اخلاق‌مداري را نشانه مي‌رود. دانشآموزان تقلب‌کردن را به راحتي دور و اطراف خود ميبينند و نمي‌شود انتظار داشت که همه دانشآموزان را مجاب کرد که کار غیراخلاقي نکنند».
با همه اينها، آنها هنوز نگران‌اند؛ نگران ١٢ سال درس خواندني که با بي‌عدالتي ناديده گرفته شود و البته اميدوار؛ اميدي هرچند اندک براي برگزاري دوباره امتحانات. با همه اينها، تکذيب وزارت آموزش‌وپرورش به تنهايي کافي نيست. کاش قدرت و همت جمعي در اين وزارتخانه براي برچيدن اين تجارت حداقل از سال آينده وجود داشته باشد.
