پالایشگاه نفت آبادان قدیمی ترین پایگاه تصفیه نفت ایران در تاریخ معاصر جهان نقطه سرنوشت‌سازی است چرا که به عقیده برخی سرنوشت جنگ جهانی دوم در آنجا رقم خورده است.
به گزارش مجله تاریخ فرادید، شرکت نفت ایران و انگلیس سال 1287 شمسی چندی پس از آنکه اولین چاه در منطقه مسجد سلیمان به نفت رسید فردی به نام "آندره کمپبل" را برای انتخاب محلی جهت احداث پالایشگاه در آبادان مامور کرد. تا پیش از راه اندازی پالایشگاه آبادان واحدهاي كوچك، تصفیه و جداسازی نمك و گوگرد از نفت خام را انجام می دادند اما حجم رو به افزایش استخراج نفت ایجاد یک پالایشگاه در ابعاد صنعتي را اجتناب ناپذیر می‌کرد. کمپبل پس از ورود به آبادان، محوطه ای را به اندازه یک مایل مربع دور از هر گونه مسیر سیل و طغیان آب رودخانه و نزدیک به عمق مناسب رودخانه به طوری که نفت کش های بیست هزار تنی به راحتی در کنار آن پهلو بگیرند، انتخاب کرد تا در آن پالایشگاه و بر ساحل پایانه صدور نفت تاسیس شود.
انتخاب آبادان به منظور احداث پالایشگاه به این خاطر بود که این شهر به مناطق نفت خیز جنوب نزدیک بود و در میان رودخانه‌های اروند و بهمنشیر و در فاصله 71 کیلومتری از خلیج فارس قرار داشت که به این خاطر دسترسی به آب های آزاد دنیا را ممکن می کرد.
سرانجام شرکت نفت انگلیس و ایران در سال 1288 شمسی قراردادی با شیخ خزعل منعقد کرد و یک مایل مربع از اراضی آبادان را برای احداث پالایشگاه از او خرید، طراحی پالایشگاه در این سال آغاز شد و کار احداث آن سه سال طول کشید.
در سال 1291 شمسی پالایشگاه آبادان با ظرفیت اولیه 2500 بشکه در روز کار خود را آغاز کرد و در سال 1300 ظرفیت آن به 45 هزار بشکه در روز رسید و در سال 1316 شمسی تا مرز 200 هزار بشکه در روز افزایش یافت.
جنگ جهانی دوم و اشغال ایران اما باعث شد پالایشگاه آبادان به بزرگترین پالایشگاه جهان و نقطه سرنوشت ساز جنگ تبدیل شود. از آنجا که متفقین سوخت هواپیماهای خود را از این پالایشگاه به دست می‌آوردند طرح توسعه آن را به سرعت پیش بردند و تولید آن را به یکباره چندبرابر کردند. مورخان معتقداند شاید اگر هیتلر پیش از متفقین به این پالایشگاه دسترسی پیدا می کرد و 25000 بشکه سوختی که از آبادان به جبهه متفقین تزریق می شد به جبهه دول متحد می رفت سرنوشت جنگ چیز دیگری می شد.
عکس های دیده نشده زیر از معدود تصاویر برجای مانده از پالایشگاهی است که روزگاری بزرگترین و مهمترین پالایشگاه نفت جهان به شمار می‌رفت. این عکس ها که توسط "لری باروس" عکاس امریکایی برداشته شده، وضعیت آن را در سال 1945 میلادی و 1324 شمسی نشان می دهد؛ در این سال جنگ جهانی دوم با پیروزی متفقین به پایان می رسد و پالایشگاه نفت آبادان به عنوان تنها پالایشگاه موجود در منطقه خاورمیانه که سوخت هواپیما تولید می کند نقش غیرقابل انکاری در وقوع آن دارد. عکس ها فضای کلی پالایشگاه و نیز خط لوله هایی که نفت را از میدان نفتی "آغاجاری" به آنجا منتقل می کردند به تصویر کشیده است.
